|
|
|
|
| Kazimierz Puchała a szkolnictwo na podkarpaciu |
| Dodano: poniedziałek, 03 listopada 2025 - 11:12 Autor: paplak |
 Dzisiaj opowiem o Puchałach, (Kazimierzu moim pradziadku) oraz ogólnie o szkolnictwie w dawnej Kosinie.
Kazimierz Puchała ojciec mojej babci Jadwigi z Puchałów Dunajewskiej urodził się w Kosinie w lutym 1843 roku.
Rodzicami jego byli Jakub i Zofia ze Stafiejów Puchałowie. W 1866 roku w miejscowości Żeglce parafii Zręcin Kazimierz poślubił Paulinę Łonicką (moja prababcia) córkę Jana Łonickiego urodzoną w 1845 roku.
Z materiałów do których dotarłem, wiem iż Kazimierz był nauczycielem. Uczył w szkole trywialnej w Brzyskiej Woli (Pierwsza informacja o istnieniu szkoły w Brzyskiej Woli pojawiła się w 1873 roku w Szematyzmie Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim. W wykazie szkół widnieje jako szkoła trywialna jednoklasowa. Jej nauczycielem został Kazimierz Puchała.)- późniejsze dokumenty informują o miejscowości Kosina.
Kosina ma wielowiekowe tradycje oświatowe. Najstarszą instytucją edukacyjną zorganizowaną we wsi była szkoła parafialna, którą utworzono przy miejscowym kościele. Była to jedna z pierwszych wiejskich placówek tego typu założonych w rzymskokatolickiej diecezji przemyskiej. Miała ona charakter szkoły elementarnej i swym oddziaływaniem obejmowała miejscowości wchodzące w skład okręgu parafialnego.
Prowadzona była przez miejscowych księży. Pojawienie się na terenie diecezji przemyskiej pierwszych szkół w parafiach wiejskich datuje się na początek XV wieku. Parafia Kosińska powstała przed 1384 rokiem. Uposażył ją Wincenty Granowski.
Natomiast najstarsza wzmianka na temat szkoły parafialnej pochodzi z 1409 roku. Zakres programu nauczania zależał od wykształcenia, umiejętności, inwencji i zdolności pedagogicznych nauczyciela oraz jego pomocników. Oni też decydowali o poziomie danej placówki, choć czasem pewien wpływ na treści programowe wywierali także plebani.
W latach 70. XIX wieku społeczność Kosiny przystąpiła do budowy nowej szkoły.
Oddano ją do użytku w 1879 roku. Był to budynek murowany, składający się z izby lekcyjnej i mieszkania dla nauczyciela. (w akcie zgonu prababci Pauliny z 1902 r zapisane jest że przed śmiercią mieszkała w Kosinie pod nr 250 szkoła). W okresie po 1873 roku kategoria szkoły w Kosinie zależała od ilości uczących się dzieci oraz pracujących nauczycieli.
Początkowo miała ona status jednoklasowej, z jednym nauczycielem, którym był najpierw
Jan Wójcik, zastępca nauczyciela a następnie Stefan Jędrzejowski (uczący do roku szkolnego 1875/1876 lub 1876/1877). Zastąpił go Kazimierz Puchała (pracujący od co najmniej roku 1877/1878), Do roku szkolnego 1903/1904 (do przejścia na emeryturę) szkołą kierował, pełniąc funkcję nauczyciela kierującego, Kazimierz Puchała.
Daty śmierci nie udało mi się jak dotąd ustalić.
|
|
|
|
|
antoni_dz