Serwis Polskiego Towarzystwa Genealogicznego

flag-pol flag-eng home login logout Forum Fotoalbum Geneszukacz Parafie Geneteka Metryki Deklaracja Legiony Straty
wtorek, 19 marca 2024

longpixel


Napisz nowy temat   Ten temat jest zablokowany bez możliwości zmiany postów lub pisania odpowiedzi
Zobacz poprzedni temat Wersja gotowa do druku Zaloguj się, by sprawdzić wiadomości Zobacz następny temat
Autor Wiadomość
ROMAN_BOffline
Temat postu: Re: Rozważania o genezie nazwiska Sowiżdrzał.  PostWysłany: 10-06-2021 - 20:51
Sympatyk


Dołączył: 08-01-2012
Posty: 1192

Status: Offline
Dzień dobry.

Pochodzenie nazwiska Sowiżdrzał – Hipoteza.

W roku 2002 na obszarze Polski osób o nazwisku Sowiżdrzał zamieszkiwało 40, w tym 21 mężczyzn i 19 kobiet. Szczegółowy rozkład występowania przedmiotowego miana zobaczysz na mapie, którą zamieszczam pod linkiem:
http://nlp.actaforte.pl:8080/Nomina/Ndi ... drza%C5%82
Obecnie nazwa osobowa zapisana w przeszłości pod postacią graficzną Sowiżdrzał powinna być poprawnie zapisywana w standardowym języku polskim pod postacią graficzną Sowizdrzał. Sowizdrzał to przezwisko pochodzące od wyrazu pospolitego sowizdrzał, który dawniej określał żartownisia, charakteryzującego się prześmiewczą i niepokorną postawą wobec wysoko postawionych osób oraz wobec oficjalnych norm społeczno – kulturowych. Zapis graficzny miana Sowizdrzał powstał dziewiętnastowiecznej literaturze, wcześniej funkcjonowała forma Sowiźrzał. W roku 2002 w Polsce osób o nazwisku Sowizdrzał było 282, w tym 139 mężczyzn i 143 kobiety. Jak rozkładało się występowanie wspomnianego przeze mnie miana w roku 2002 zobaczysz na mapie, która znajduje się pod linkiem:
http://nlp.actaforte.pl:8080/Nomina/Ndi ... drza%C5%82

Profesor Aleksander Brückner w roku 1927, w Krakowie, w wydawnictwie Krakowska Spółka Wydawnicza, opublikował Słownik etymologiczny języka polskiego. W słowniku tym pod hasłem sowizdrzał profesor stwierdził: „Sowizdrzał, i bez wsuniętego d: Sowiźrzał, urobione wedle dawnego nasięzdrzał do niem. Eulenspiegel, którego szelmowskie ťhistorjeŤ, wydane r. 1515, przełożono z niemieckiego około r. 1535. Tłumacz pierwotny Sownociardłkiem go przezwał, ale już w następnem wydaniu, przed r. 1547, to przydługie imię lepiej Sowizdrzał zastąpił, gdy Czesi tylko Enszpigla znają (franc. espičgle z Eulenspiegla na ‘łotra’ przeszedł, niby jak u nas; Francuzi jeszcze przed nami przetłumaczyli sobie zbiorek niemiecki). Gbur dolnoniemiecki (postać historyczna z 14. wieku ?) przyjął się u nas znakomicie; na tym pniu wybujała w 17. wieku osobna odrośl literacka, sowizdrzalska.”.

Z etymologii profesora Aleksandra Brückner’a wynika, że Sowizdrzał to ‘łotr’. W Słowniku języka polskiego pod redakcją profesora Witolda Doroszewskiego sowizdrzał to: „człowiek niepoważny, trzpiotowaty; urwis, pędziwiatr, postrzeleniec, wesołek”. Sam wyraz sowiźrzał / sowizdrzał jest słowem polskim. Profesor Brückner pisał: „Sowizdrzał, i bez wsuniętego d: Sowiźrzał, urobione wedle dawnego nasięzdrzał do niem. Eulenspiegel, którego szelmowskie ťhistorjeŤ, wydane r. 1515, przełożono z niemieckiego około r. 1535. Tłumacz pierwotny Sownociardłkiem go przezwał, ale już w następnem wydaniu, przed r. 1547, to przydługie imię lepiej Sowizdrzał zastąpił, (…).”. Zygmunt Gloger w tomie IV z roku 1903 Encyklopedii staropolskiej, który wydany został w Warszawie, pisał: „Sowizdrzał, sowiźrzał – wietrznik, postrzelony, żartownik. Artykuł o sowizdrzale w literaturze drukował A. Brückner w Bibl. Warszawskiej. W historyi zaś piśmiennictwa naszego tenże autor pisze: „Sowizdrzał w literaturze polskiej rozwielmożnił się więcej niż w niemieckiej, na gruncie polskim o wiele lepiej przyjął się i wyrósł niż we własnej ojczyźnie (niemieckiej). Cała literatura sowizdrzalska z początkiem XVII w. wyszła wyłącznie z pod pióra mieszczańskiego”. Anna Cieślik i Maria Żbik w Słowniku Etymologicznym. Literatura Powszechna, który został wydany we Wrocławiu przez Wydawnictwo Europa w roku 2000, pisały: „Sowizdrzał, Sowiźrzał, polska wersja imienia niemieckiego wieśniaka, pozornego głuptasa pochodzącego z Brunszwiku, który płatał figle mieszczanom poprzez dosłowne wykonywanie ich poleceń. Zyskał sławę największego w Europie wesołka i błazna, a jednocześnie uosobienie ludowej mądrości i humoru, przeciwstawionych wyrafinowanym miejskim obyczajom.”.

W takim razie z dużą dozą prawdopodobieństwa nazwisko Sowiżdrzał [ Sowirzdżał, Sowirżał, Sowizdzał, Sowiźrał, Sowiźdrzał, Sowizdział, Sowizdżał, Sowizrał, Sowiżrał, Sowiżdżał ] jest błędnie zapisaną formą nazwy osobowej Sowizdrzał ( Sowiźrzał ), która pochodzi od przezwiska Sowizdrzał ( Sowiźrzał ) a ono od apelatywu sowizdrzał / sowiźrzał w znaczeniu opisanym przeze mnie powyżej.

Przezwisko to nadana komuś nieformalna, dodatkowa żartobliwa lub złośliwa nazwa, która służyła do określenia lub identyfikacji danej osoby. Czasami bywało tak, że przezwisko tak silnie przylgnęło do konkretnego człowieka, iż inne osoby nie nazywały już go jego prawdziwym nazwiskiem tylko nadanym mu przezwiskiem. Taki stan rzeczy czasami powodował, że prawdziwa nazwa osobowa odchodziła w zapomnienie i pozostawało tylko przezwisko jako oficjalne miano, które stawało się z czasem nazwiskiem dziedzicznym.

Pozdrawiam – Roman.
 
 Zobacz profil autora Wyślij prywatną wiadomość  
Odpowiedz z cytatem Powrót do góry
terenatuOffline
Temat postu: Re: Rozważania o genezie nazwiska Sowiżdrzał.  PostWysłany: 10-06-2021 - 21:01
Sympatyk


Dołączył: 17-06-2020
Posty: 49

Status: Offline
Witam,

Bardzo dziekuje za tak obszerna odpowiedz.

Pozdrawiam serdecznie,

Teresa Nasa
 
 Zobacz profil autora Wyślij prywatną wiadomość  
Odpowiedz z cytatem Powrót do góry
terenatuOffline
Temat postu: Etymologia: Kryciński i Kryczyński  PostWysłany: 10-06-2021 - 21:58
Sympatyk


Dołączył: 17-06-2020
Posty: 49

Status: Offline
Witam

Uprzejmie prosze o etymologie nazwisk:
Kryciński i Kryczyński

Pozdrawiam,

Teresa
 
 Zobacz profil autora Wyślij prywatną wiadomość  
Odpowiedz z cytatem Powrót do góry
KrzyśOffline
Temat postu: Etymologia: Kryciński i Kryczyński  PostWysłany: 10-06-2021 - 22:53
Sympatyk


Dołączył: 08-08-2009
Posty: 263
Skąd: Siedlce, mazowieckie
Status: Offline
Kryciński - w grupie nazwisk pochodzących od podstawy kryc-, por. kryć, kryty, gwarowe kryca ‘żelazo kute’, imię Hryć (< Gregorius), niemiecka nazwa osobowa Kritz.
Kryczyński - 1774 w grupie nazwisk pochodzących od podstawy kryc-, por. kryć, kryty, gwarowe kryca ‘żelazo kute’, imię Hryć (< Gregorius), niemiecka nazwa osobowa Kritz.

Pozdrawiam - Krzysztof Pasik
 
 Zobacz profil autora Wyślij prywatną wiadomość Wyślij email Odwiedź stronę autora  
Odpowiedz z cytatem Powrót do góry
ROMAN_BOffline
Temat postu: Re: Etymologia: Kryciński i Kryczyński  PostWysłany: 12-06-2021 - 01:05
Sympatyk


Dołączył: 08-01-2012
Posty: 1192

Status: Offline
Tereso, dobry wieczór.

Profesor Kazimierz Rymut mówił: „By w sposób prawidłowy podać genezę konkretnego nazwiska, trzeba by śledzić historię danej rodziny. Tak samo brzmiące dzisiejsze nazwiska dwu rodzin mogą mieć bowiem dwie różne genezy”.
Tereso, nic nie napisałaś gdzie i kiedy występowało nazwisko Kryciński i nazwa osobowa Kryczyński.
Nie napisałaś też:
• czy przedmiotowe miana były używane zamiennie w rodzinie?
• czy są to różne nazwy osobowe należące do niespokrewnionych ze sobą osób?
• do jakiej grupy etnicznej należały osoby noszące miano Kryciński i nazwisko Kryczyński i jakiego były wyznania,
• do jakiej grupy społecznej w przeszłości należały osoby noszące miano, miano Kryciński, Kryczyński.
Dla mnie szeroki kontekst jest ważny przy opracowywaniu hipotez o etymologii konkretnego nazwiska. Jak chcesz poznać moje rozważania o ewentualnej etymologii wspomnianych nazw osobowych to napisz coś więcej niż tylko same nazwiska.

Pozdrawiam – Roman.
 
 Zobacz profil autora Wyślij prywatną wiadomość  
Odpowiedz z cytatem Powrót do góry
elizamathiaOffline
Temat postu: Re: Etymologia: Kryciński i Kryczyński  PostWysłany: 12-06-2021 - 02:27
Sympatyk


Dołączył: 07-03-2020
Posty: 132

Status: Offline
Dobry wieczór,
Może ja dodam wpierw coś od siebie co wiadomo o tych nazwiskach, bo to u mnie też jest to nazwisko. Oczywiście pani Teresa pewnie coś doda.
Kryczyńscy przywędrowali do Polski z Litwy jako tatarzy litewscy. Kryczyńscy biorą nazwę od miejscowości Kryczyn, w powiecie Oszmiańskim na Białorusi. A może było odwrotnie, może nazwa wsi jest późniejsza? Wg wikipedii Najman Beg książe tatarski przybył na Litwę w XV wieku, po czym został tam i otrzymał od księcia Witolda wielkie dobra, m.in późniejszy Kryczyn
Natomiast Krycińscy w XVIII i XIX wieku to Podkarpacie, właściciele majątków Podleszany, Książnice, Rydzów, Tarnawiec koło Mielca. Część z nich w II poł XIX w. że tak powiem wywędrowała w okolice Lwowa i Tarnopola.
1a. Jeśli chodzi o nazwisko Kryciński to Kryciński, Krycieński i Kryczyński były używane zamiennie we wpisach kościelnych, jednakże Kryciński jest dominującą formą. Same osoby we wpisach które widziałam podpisywały się Kryciński, wydaje się więc że to prawidłowa forma i tak nazwisko przeszło do czasów współczesnych.
1b. Jeśli chodzi o nazwisko Kryczyński, taka forma istnieje współcześnie w języku polskim, jednak spotkałam się że w języku tureckim zapisuje się je jako Kricinski, i zdaje się że po litewsku również
2. Prawdopodobnie Kryczyńscy i Krycińscy to dwie różne rodziny, gdyż legitymują się różnymi herbami , nie ma dowodów papierowych na pokrewieństwo idąc wstecz do końca XVIII wieku. Nie udało mi się poprowadzić rodowodu Krycińskich dalej niż XVIII wiek, w przeciwieństwie do Kryczyńskich, którzy posiadają pełny rodowód, ale...
3. Kryczyńscy to byli muślimowie, czyli rodzina tararów litewskich, muzułmanie. Jeśli chodzi o Krycińskich, w mojej rodzinie mówi się że mieli tatarskie pochodzenie, taka sama opowieść krąży w równoległej odnodze potomków, jednakże źródła XVIII-XIX wskazują na wyznanie rzymsko-katolickie
4. Były to rodziny herbowe, stan szlachecki. Znajduje się również włościan o takich nazwiskach.

Tak jak w wypadku Kryczyńskich nazwisko jest powiązane ze wsią Kryczyn (tylko co było pierwsze?), tak pochodzenie nazwiska Kryciński jest mi nieznane. Jedyne co mi przychodzi do głowy to podobieństwo do nazwiska Kryczyński, i prawdopodobnie również tatarskie pochodzenie.
Jest to bardzo ciekawe, czy etymologia nazwisk może wskazywać na wspólne pochodzenie obu rodzin, pomimo różnych herbów.
Pozdrawiam
Eliza

_________________
Eliza
 
 Zobacz profil autora Wyślij prywatną wiadomość  
Odpowiedz z cytatem Powrót do góry
terenatuOffline
Temat postu: Re: Etymologia: Kryciński i Kryczyński  PostWysłany: 14-06-2021 - 00:18
Sympatyk


Dołączył: 17-06-2020
Posty: 49

Status: Offline
Witam serdecznie,

Goraco dziekuje za tak wyczerpujące odpowiedzi. Niestety, nie wiem z ktorej klasy społecznej rodzina pochodziła. Jedno jest pewne ze byli od lat bardzo patriotyczni i walczyli i dużo ginęlo o wolność Polski. Byli katolikami od lat. Z opowiadań rodzinnych wiemy ze pra ...babcia chciała isc do kosciola, a pra...dziad chciał ulotki roznosić pod kościoły i cerkwie i na to: "najpierw posłuszeństwo później nabożeństwo". Tradycja mówi ze Krycińscy oryginalnie byli z okolic Lwowa, przenieśli się w okolice Krakowa w połowie lub pod koniec XIX wieku. Także ze pra...dziadek Ludwik Kryciński był bratem Waleriana Krycińskiego, malarza, ale ciocia babcia korespondowała z p. Stanisławem Krycińskim w którego rodzinie jest Walerian, a on nie myślał ze jestesmy rodzina. Ja nie wiem co o wszystkim myśleć. Pan Stanislaw napisał ze w latach 1950 tych na śmietniku w Krakowie był znaleziony album fotografii należący do Waleriana K. i ponieważ on był znany był odesłany do p. Stanisława rodziny.

Dodaje ze z dokumentow od pani Elizy, wiem ze Ludwik K. nie byl bratem Waleriana K. Ale to nie znaczy ze nie byl w tej rodzinie. W mej rodzinie od wielu lat bylo mowione ze pra..dziadek Ludwik z zona byli na wystawie malarstwa Waleriana w Wiedniu.

Mamy zamieszanie w dokumentach genealogicznych bo ciocia-babcia która tym się zajmowała była chora na Covid 19 i jej pamięć jak ona mówi jest słaba. Przeprowadziliśmy ja z Kalifornii do stanu Utah i jeszcze wszystko jest do góry nogami. Dziekuje pani Elizie za przeslanie mnie duzo dokumentow. Zarazem zgadzam sie z p Eliza ze te wszystkie rodziny moze pochodza z tatarskiej rodziny. Nie przestane szukac az nie znajde swoj poprawny rodowod.


Pozdrawiam,

Teresa Nasa
 
 Zobacz profil autora Wyślij prywatną wiadomość  
Odpowiedz z cytatem Powrót do góry
WielebnowskiOffline
Temat postu: Re: Etymologia: Kryciński i Kryczyński  PostWysłany: 14-06-2021 - 14:14
Członek PTG


Dołączył: 04-04-2007
Posty: 120
Skąd: Bielsko-Białą
Status: Offline
Witam
Nazwiskami tymi oraz nazwiskiem Kiryczyński interesowała się użytkowniczka janat(Jana Tusk) mieszkająca bodaj w LA
Niestety ,od prawie 5 lat nie jest obecna na forum.
Pamiętam że przesłałem jej skan wyroku Sądu Wojskowego w Krakowie(bodaj na nazwisko Kryczyński) z1865 r.(z gazety Czas) za udział w Powstaniu Styczniowym

Pozdrawiam
Jasiu W.
 
 Zobacz profil autora Wyślij prywatną wiadomość  
Odpowiedz z cytatem Powrót do góry
terenatuOffline
Temat postu: Re: Etymologia: Kryciński i Kryczyński  PostWysłany: 14-06-2021 - 19:50
Sympatyk


Dołączył: 17-06-2020
Posty: 49

Status: Offline
Wielebnowski napisał:
Witam
Nazwiskami tymi oraz nazwiskiem Kiryczyński interesowała się użytkowniczka janat(Jana Tusk) mieszkająca bodaj w LA
Niestety ,od prawie 5 lat nie jest obecna na forum.
Pamiętam że przesłałem jej skan wyroku Sądu Wojskowego w Krakowie(bodaj na nazwisko Kryczyński) z1865 r.(z gazety Czas) za udział w Powstaniu Styczniowym

Pozdrawiam
Jasiu W.
Dobry wieczor,

Jana, corka mej cioci babci nie zyje, Mowila nam ze bardzo lubiala tu bywac bo czlonkowie byli uprzejmi i sobie pomagali. Bardzo nas cieszy ze tu jest pamietana. Ja bede poszukiwala Czasu, dziekuje za przypomnienie nam.

Pozdrawiam serdecznie,

Teresa Nasa
 
 Zobacz profil autora Wyślij prywatną wiadomość  
Odpowiedz z cytatem Powrót do góry
Magdalena089Offline
Temat postu: Nazwiska: Dankowski, Karsznia, Wojciechowski, Idzikowski  PostWysłany: 17-06-2021 - 09:45
Sympatyk


Dołączył: 22-04-2020
Posty: 17

Status: Offline
Pochodzenie nazwiska:
- Dankowski,
- Wojciechowski
- Karsznia,
- Idzikowski


Czy ktoś ma informacje na ten temat? Smile
 
 Zobacz profil autora Wyślij prywatną wiadomość  
Odpowiedz z cytatem Powrót do góry
Ewa_SzczodruchOffline
Temat postu: Nazwiska: Dankowski, Karsznia, Wojciechowski, Idzikowski  PostWysłany: 17-06-2021 - 17:27
Zasłużony
Sympatyk


Dołączył: 10-12-2006
Posty: 4115
Skąd: Toruń
Status: Offline
Witam 😊
Według prof. Rymuta
Dankowski - od nazw miejscowych Danków, Dańków (kilka wsi).
Idzikowski 1398 - od nazwy miejscowej Idzikowice (sieradzkie, gmina Dalików).
Karsznia 1210 - od podstawy karsz-, por. staropolskie karsz ‘dzielny, butny’, staropolskie gwarowe karśniawy ‘mańkut’, prasłowiańskie ‘lewa ręka’.
Wojciechowski 1389 - od nazw miejscowych Wojciechowice, Wojciechów (kilka wsi).

_________________
Pozdrawiam cieplutko, Ewa Szczodruch
 
 Zobacz profil autora Wyślij prywatną wiadomość  
Odpowiedz z cytatem Powrót do góry
Magdalena089Offline
Temat postu: Nazwiska: Dankowski, Karsznia, Wojciechowski, Idzikowski  PostWysłany: 17-06-2021 - 21:25
Sympatyk


Dołączył: 22-04-2020
Posty: 17

Status: Offline
Pani Ewo,
bardzo dziękuję!

Pozdrawiam serdecznie,
Magda
 
 Zobacz profil autora Wyślij prywatną wiadomość  
Odpowiedz z cytatem Powrót do góry
amaadziaaOffline
Temat postu: Nazwisko Stegienda  PostWysłany: 20-06-2021 - 18:30


Dołączył: 20-06-2021
Posty: 1

Status: Offline
Dzień dobry,
poproszę o etymologię nazwiska Stegienda, zapisywane również jako Stegenda
Z góry dziękuję

Moderacja
Zgodnie z regulaminem i przyjętym zwyczajem prosimy o podpisywanie swoich postów przynajmniej imieniem.
Jeżeli każdorazowe podpisywanie postów jest kłopotliwe, wtedy można ustawić automatyczny podpis. https://genealodzy.pl/PNphpBB2-viewtopi ... rt-0.phtml

Wojtek, moderator
 
 Zobacz profil autora Wyślij prywatną wiadomość  
Odpowiedz z cytatem Powrót do góry
Ewa_SzczodruchOffline
Temat postu: Nazwisko Stegienda  PostWysłany: 21-06-2021 - 06:26
Zasłużony
Sympatyk


Dołączył: 10-12-2006
Posty: 4115
Skąd: Toruń
Status: Offline
Witam Smile

Stegienda, Stegenda - od niemieckiej nazwy osobowej Stege, ta od średnio-wysoko-niemieckiego stege ‘schody’, od średnioniemieckiego stege ‘zagroda dla świń, owiec’.

Źródło:Kazimierz Rymut, 'Nazwiska Polaków. Słownik historyczno - etymologiczny, Wydawnictwo Naukowe DWN, Kraków 2001

_________________
Pozdrawiam cieplutko, Ewa Szczodruch
 
 Zobacz profil autora Wyślij prywatną wiadomość  
Odpowiedz z cytatem Powrót do góry
eifelerOffline
Temat postu: Nazwisko Łapawa  PostWysłany: 24-06-2021 - 22:14
Sympatyk


Dołączył: 28-02-2021
Posty: 22

Status: Offline
Witam wszystkich,

Czy ktoś może mi powiedzieć, jakie jest znaczenie nazwiska Lapawa?
Nazwa ta jest szczególnie rozpowszechniona w rejonie między Wrocławiem a Poznaniem.

Z góry dziękuję i pozdrawiam

Dietmar
 
 Zobacz profil autora Wyślij prywatną wiadomość  
Odpowiedz z cytatem Powrót do góry
Wyświetl posty z ostatnich:     
Skocz do:  
Wszystkie czasy w strefie GMT - 12 Godzin
Napisz nowy temat   Ten temat jest zablokowany bez możliwości zmiany postów lub pisania odpowiedzi
Zobacz poprzedni temat Wersja gotowa do druku Zaloguj się, by sprawdzić wiadomości Zobacz następny temat
Powered by PNphpBB2 © 2003-2006 The PNphpBB Group
Credits
donate.jpg
Serwis Polskiego Towarzystwa Genealogicznego zawiera forum genealogiczne i bazy danych przydatne dla genealogów © 2006-2024 Polskie Towarzystwo Genealogiczne
kontakt:
Strona wygenerowana w czasie 0.493870 sekund(y)