Serwis Polskiego Towarzystwa Genealogicznego

W nawiązaniu do pytania zadanego w temacie. Spędziłem wiele lat nad potwierdzeniem/obaleniem teorii o tatarskim pochodzeniu jednej z gałęzi mojej rodziny. Poniżej przedstawiam po krótce wnioski do jakich doszedłem - może się komuś przyda.

1) Pochodzenie od rodzin tatarskich posiadających prawa szlacheckie. To generalnie najłatwiejsza opcja do weryfikacji. O takim pochodzeniu mogą świadczyć m.in.:

a) Charakterystyczne nazwisko (można sprawdzić np. w herbarzu rodzin tatarskich Dziadulewicza - choć są też takie, które mogą brzmieć jak typowo polskie, np. Jabłoński)
b) Religia (duża część Tatarów z terenów dawnej Rzplitej pozostała Muzułmanami).
c) Konkretny przekaz rodzinny, który wspomina o takim fakcie, wymieniający np. nazwę posiadanego majątku, mizar (cmentarz muzułmański) na którym są pochowani przodkowie, itd.
d) Charakterystyczne imiona używane wśród przodków, np.: Sulejman, Mustafa, Ibrahim, Dżenneta.

Jeżeli więc spełniony jest minimum jeden z powyższych warunków szansa takiego pochodzenia wzrasta, jeśli nie to, moim zdaniem, raczej nie ma takiej możliwości.

2) Na tereny dawnej Rzeczpospolitej (wcześniej Królestwa Polskiego i WXL) trafiali też m.in.: Tatarzy będący jeńcami wojennymi oraz służący na dworach bogatej szlachty i arystokracji. Ci najczęściej ulegali asymilacji i nie posiadali z reguły żadnych praw. Cześć z nich znajdowała również zatrudnienie w miastach głównie jako garbarze i szewcy.

Pochodzenie od powyższej grupy najtrudniej jest zweryfikować. W tym przypadku śladów należy szukać w historii danego regionu/miejscowości lub w metrykach gdzie czasem bywały dopiski świadczące o tatarskim pochodzeniu np.: „z sekty scytyjskiej” lub „z islamu”, „narodowości scytyjskiej”.

Z pomocą przychodzi też genealogia genetyczna. Szczegółowe badanie (np. Big Y firmy FTDNA) chromosomu Y pozwoli na ustalenie konkretnej haplogrupy i wskaże listę „genetycznych kuzynów”. Na tej podstawie istnieje też możliwość ustalenia okresu w którym żył wspólny męski przodek (tzw. TMRCA) dla przebadanych osób. Funkcjonuje np. projekt genetyczny skupiający rodziny szlacheckie pochodzenia tatarskiego z dawnej Rzeczpospolitej. Można tam zobaczyć które z nich posiadają jaką haplogrupę: https://www.familytreedna.com/public/lithuanian_tatar_nobility/default.aspx?section=yresults
Jeżeli nie znasz się na genealogii genetycznej, a zdecydujesz się zrobić badanie Big Y pod kątem ewentualnego tatarskiego pochodzenia napisz do mnie wiadomość na prive – chętnie pomogę w interpretacji wyników😊.

Jeśli genetyka nie wykaże możliwości tatarskiego pochodzenia, ani żadna z przesłanek o których wspominałem wyżej nie będzie spełniona to szansa na przodka Tatara jest bardzo nikła. UWAGA! Nie dajcie się wpuścić w maliny i nie kierujcie się poszczególnymi cechami wyglądu zewnętrznego swoich krewnych. Za wygląd zewnętrzny odpowiadają geny autosomalne i jest to istny „koktajl”, który absolutnie nie musi świadczyć o danym pochodzeniu etnicznym (przykład: to, że ktoś ma mocno uwydatnione kości policzkowe wcale nie musi świadczyć o tym, że jego przodkowie byli z Mongolii 😉).

Właśnie zamówiłem na myheritage test DNA, nie wiem czy o tym samym mowa w powyższym wątku. Jestem ciekaw jakie będą wyniki.

Jeśli obstawiasz Tatarów w swojej linii prostej po mieczu to najlepszym rozwiązaniem będzie zbadanie chromosomu Y (tego dziedziczonego tylko przez mężczyzn). Myheritage oferuje test genów autosomalnych. Wyniki pokażą Ci m.in. tzw. "etnicznośc", ale nie sięga ono zbyt głęboko wstecz (do ok. 5-6 pokoleń). Poza tym interpretacja wyników jest mocno dyskusyjna - to jest jednak temat rzeka i był poruszany na forum wielokrotnie dlatego nie będę się tu rozpisywał. Krótko mówiąc: jak Cię stać to zrób najlepiej Big Y https://www.familytreedna.com/products/big-y, a jak nie to chociaż 37 markerów: https://www.familytreedna.com/products/y-dna

Niestety nie jestem w 100% że moje geny pochodzą są w prostej linii od tatarów. Raczej posiadam fizyczne cechy świadczące o pochodzeniu semickim.