|
|
|
|
| Autor |
Wiadomość |
arjanek48 |
|
Temat postu: nazwiska Arabas / Harabas / Harabasz w Polsce
 Wysłany: 21-04-2020 - 07:17
|
|
Dołączył: 24-05-2019
Posty: 28
Skąd: Gdynia
Status: Offline
|
|
Arabas - od dawna zastanawiałem się skąd mamy takie obco brzmiące nazwisko. Spotykałem się z legendą o przodku koloniście pochodzącym z Węgier, inne wersje przywoływały związki serbskie lub chorwackie. Gdy zacząłem bywać służbowo w Grecji wielokrotnie spotkałem się tam z komentarzami że to greckie nazwisko pochodzące od dwukołowego wozu araba. Po przejściu na emeryturę miałem nareszcie czas aby samodzielnie szukać wyjaśnienia. Intensywnie zaangażowałem się w badania genealogiczne. W Archiwum Archidiecezji Częstochowskiej skopiowałem i przebadałem dostępne księgi metrykalne parafii Maluszyn skąd pochodził mój ojciec. Tą drogą odtworzyłem drzewo genealogiczne i dotarłem do pierwszego odnotowanego w najstarszej księdze metrykalnej Maluszyna naszego protoplasty.
To Wojciech Harabas Jędryka Pellio alias Cantor syn Jędrzeja i Zofii. Wojciech jako kantor w parafii Maluszyn w latach 1690-1702 bardzo często występuje w zapisach jako ojciec chrzestny lub świadek ślubów. Ku mojemu zdumieniu księża zapisują go rozmaicie: Wojciech Kuśnierz (Pellio), Wojciech Kuśnierz alias Jędryka, Wojciech Barabas Jędryka, Wojciech Barabas Kuśnierz, Wojciech Kantor, Wojciech Harabas alias Kantor, Wojciech Jędrykowicz Kantor czy Wojciech Jędrika. Wojciech zmarł w1702 roku w Maluszynie pozostawiając synów Sebastiana, Wojciecha, Szymona i Jędrzeja.
Mimo usilnych starań nie potrafiłem znalezć informacji skąd Wojciech przybył do Maluszyna. Nawiązałem kontakty z osobami o moim jak i spokrewnionych nazwiskach (Harabas, Harabasz) szukając inspiracji ale bezskutecznie. Dopiero przypadkowo, pomagając w kwerendzie innej osobie, odkryłem akt ślubu zawartego 5 lutego 1685 roku przez Wojciecha Harabbasz z Agnieszką Belcówką z Wólki w sąsiedniej parafii Borzykowa. Wojciech pochodził z Koniecpola a efekty tego odkrycia są zaskakujące!
Według dostępnych zródeł najwcześniej nazwiska nasze na ziemiach polskich pojawiły się w dokumentach parafii Koniecpol-Chrząstów. Najstarsze księgi metrykalne tej parafii rozpoczynają się na przełomie XVI i XVII wieku. Niestety nie są one jeszcze zindeksowane, więc zapisów nie znajdziemy w portalach genealogicznych. Kwerenda wymaga mozolnego przeglądania skanów dostępnych na „Szukaj w Archiwach” strona po stronie. Historia rozpoczyna się od rodziny Purchaiek obecnej tam jeszcze przed rokiem 1600. Domniemam analizując zapisy że większość rodziny używała nazwiska Purchaiek (tak podawali do ksiąg metrykalnych), natomiast jeden z braci Jędrzej wolał wołać się Kuśnierz (Pellio po łacinie) od wykonywanego rzemiosła (czym chyba podkreślał swój status?). Ta druga linia rodziny potem zapisywana jest już konsekwentnie razem lub zamiennie nazwiskami Jędryka (od imienia ojca) i / lub Pellio.
Pierwszy raz nazwisko Harabasz pojawia się w zapisie chrztu Wojciecha Purchaiek alias Harabasz syna Jakuba i Elżbiety16 lutego 1613 roku. Następny syn Jakuba i Elżbiety przy chrzcie 12 maja 1616 roku zapisany jest jako Jan Arabasz. W zapisach metrykalnych 1630 roku Elżbieta występuje dwukrotnie jako chrzestna, raz Arabaszowa, następnie Harabaszowa. Po 1616 roku nazwisko Purchaiek definitywnie znika, rodzina występuje w zapisach pod wszystkimi możliwymi mutacjami nazwiska: Arabas, Arabasz, Barabas, Harabas, Harabasz. Także to nazwisko zanika definitywnie w Koniecpolu w początkach XVIII wieku.
Natomiast w drugiej części rodziny czyli Jędryka Kusnierz (Pellio) nazwisko Harabasz pojawia się dopiero w zapisie zgonu Jędrzeja Jędryka alias Harabasz Pellio 17 sierpnia 1666 roku. Jego synem był wspomniany już poprzednio Wojciech Harabas alias Cantor Pellio ochrzczony w Koniecpolu 17 pazdziernika 1650 roku jako Wojciech Jędryczka Pellio, po ślubie osiadł w Maluszynie. Z jego czwórki synów dalsze losy dwóch: Sebastiana ur. 1691 i Jędrzeja (data urodzin nieznana) nie mają odbicia w księgach Maluszyna. Możliwe że byli początkiem nowych gałezi Harabasów w innych rejonach? Wojciech ur.1695 ożenił się z Marianną Olas, z jego dzieci tylko Jadwiga przeżyła wiek dziecięcy, wyszła za mąż za Bartosza Puszczyńskiego. Szymon Harabas ur.1700 w Maluszynie ożenił się w 1729 roku z Urszulą Nowaczek (Nowak) w Kątach, otworzył linię rodziny trwającą do dzisiaj, która z czasem rozgałęziła się do Włoszczowej i dalej. Maluszyńska część tej linii około 1875 roku ujednoliciła nazwisko na Arabas. Widziałem nawet sądowe notki o zmianie nazwiska. Stanisław Paweł Arabas ur.1882 w Maluszynie wyemigrował do Ameryki. Miał tam dwie żony i jedenaścioro dzieci, stworzył bardzo liczną linię rodzinną Arabas kwitnącą tam nadal.
Nadal brak nam wyjaśnienia dlaczego Rodzina Purchaiek w Koniecpolu zmieniła nazwisko na Harabas / Arabas. Może odpowiedzią będzie to że Koniecpol był siedzibą rodową potężnej rodziny magnackiej Koniecpolskich. Rozwijali oni ogromne posiadłości na kresach wschodnich Rzeczpospolitej. Stanisław Koniecpolski (1591-1646) od wczesnej młodości aktywnie walczył z Tatarami, Turkami i Siczą Kozacką. Dzięki wojennym zasługom został Hetmanem Polnym Koronnym a pózniej Wielkim Hetmanem Koronnym. Być może udział Purchaików w takich wyprawach wojennych był zródłem inspiracji?
Z pracy dr.hab. Henryka Duszyńskiego-Karabasz z Uniwersytetu Bydgoskiego cytuję:
„w językach turkijskich występują antroponimy utworzone od słów кара (хара) i баш, np. karaczajsko-bałkarskie imię Кърабаш, utworzone od słów къара ‘czarny’, ‘wielki’, ‘silny’ i in. oraz баш ‘głowa’, ‘przywódca’, oznaczające wielkiego przywódcę lub czarną głowę, czarnogłowego (Алиев, Алиева 2003: 93)”.
„W słowniku nazwisk rosyjsko-ukraińskich pochodzenia tureckiego zanotowano nomina propria Карабаш i Харабаш, wyprowadzając je od turkijskich къара, хара ‘czarny’ i баш ‘głowa’, czyli ‘czarna głowa’ (Ибрагимова 2009: 50)”.
Na zakończenie tej krótkiej rozprawki zaryzykuję hipotezę że wszystkie osoby w Polsce o nazwiskach Arabas, Arabasz, Harabas, Harabasz (może też Barabasz i Karabasz?) to gałęzie jednej rodziny o korzeniach w Koniecpolu.
Jan Arabas, Gdynia 2020 |
|
|
| |
|
|
|
 |
|
Wlodzimierz_Macewicz |
|
|
Temat postu: nazwiska Arabas / Harabas / Harabasz w Polsce
Wysłany: 21-04-2020 - 09:10
|
|
Dołączył: 11-04-2007
Posty: 358
Skąd: Warszawa
Status: Offline
|
|
| znam jednego Arabasa, rodzina ewangelików pochodzenia niemieckiego |
|
|
| |
|
|
|
|
|
arjanek48 |
|
|
Temat postu: nazwiska Arabas / Harabas / Harabasz w Polsce
Wysłany: 22-04-2020 - 12:03
|
|
Dołączył: 24-05-2019
Posty: 28
Skąd: Gdynia
Status: Offline
|
|
| Zgoda, przecież nie mamy monopolu. Właśnie widziałem na facebooku rodowitego Filipińczyka wołającego się Harabasz. W Grecji jest dość spotykane, choć uważane za wpływy otomańskie. Pozdrawiam |
|
|
| |
|
|
|
|
|
Wladyslaw_Moskal |
|
|
Temat postu: Re: nazwiska Arabas, Harabas, Harabasz, Karabasz w Polsce
Wysłany: 22-04-2020 - 16:16
|
|
Dołączył: 25-04-2008
Posty: 1567
Status: Offline
|
|
|
arjanek48 napisał:
Zgoda, przecież nie mamy monopolu. Właśnie widziałem na facebooku rodowitego Filipińczyka wołającego się Harabasz. W Grecji jest dość spotykane, choć uważane za wpływy otomańskie. Pozdrawiam
Witam,
przeczytalem Pana rozprawke. Dane metrykalne z ostatnich 400 lat upowazniaja do "koniecpolskich" powiazan ktore Pan przedstawil, ale mozna te 4 wieki poszerzyc o .. pare tysiecy lat, jednak przygotowanie pelnego tekstu wymaga sporo czasu.
Na poczatek chcialbym dodac pod rozwage starozytne, galijsko-slowianskie nazwania/nazwiska Carabas/Karabasz;
https://forebears.io/surnames/carabas
https://forebears.io/surnames/karabasz
pochodzace od slowa baskijsko-galijskiego[=starofrancuskiego] "caraba" = duży, długi czterokołowy wóz,
https://forebears.io/surnames/karaba
jako uzupelnienie znanego w polskim slownictwie "araba,arba" = wóz dwukołowy.
Mozna zauwazyc, ze pare tysiecy lat temu nosiciele nazwanaia Karaba dotarli do Indii.
Z powyzszego zestawienia starozytnych nazwan i Pana informacji wynika, ze nosiciele nazwisk ktore Pan wymienil, mogli byc lokalnymi producentami takich wozow;- karaba[caraba] lub araba, lub woznicami przewozacymi na takich wozach towary do stacji kupieckich Szlaku Bursztynowego.
Z uklonami - Wladyslaw |
|
|
| |
|
|
|
|
|
arjanek48 |
|
|
Temat postu: Re: nazwiska Arabas, Harabas, Harabasz, Karabasz w Polsce
Wysłany: 22-04-2020 - 20:34
|
|
Dołączył: 24-05-2019
Posty: 28
Skąd: Gdynia
Status: Offline
|
|
Drogi Władyslawie, dziękuję za interesujące uwagi. Rzeczywiście jest wiele koncepcji na temat pochodzenia tych i bardzo podobnych nazwisk, różnych w zależności od rejonu, języka i dominującej lokalnie kultury.
Nie jestem filologiem / lingwistą więc tak głębokie badania nie były moim celem. Ja koncentrowałem się na naszej linii rodzinnej. Oczekiwałem znalezć jakiegoś obcego przybysza np kolonistę czy kupca który osiadł u nas. Ku mojemu zaskoczeniu jednak okazało się że to lokalna rodzina z jakiegoś powodu przybrała bardziej dla nich atrakcyjne nazwisko. Stawiał bym na zródło impulsu w doświadczeniach z kresach wschodnich. Swoją drogą niewyjaśnioną zagadką jest też samo nazwisko Purchaiek. Nie znalazłem śladu jego występowania nigdzie indziej. W tej rodzinie zanika bezpowrotnie, nie ujawnia się pózniej juz nigdzie w Polsce. Byłbym wdzięczny komuś kto mógłby coś podpowiedzieć co do jego pochodzenia i znaczenia.
Pozdrawiam |
|
|
| |
|
|
|
|
|
Wladyslaw_Moskal |
|
|
Temat postu: Re: nazwiska Arabas, Harabas, Harabasz, Karabasz w Polsce
Wysłany: 23-04-2020 - 02:31
|
|
Dołączył: 25-04-2008
Posty: 1567
Status: Offline
|
|
Witam,
oto moja proba rozwiazanaia zagadkowego, nieistniejacego juz nazwania/nazwiska Purchaiek.
Mamy w Polsce rzadkie nazwiska Purcha, Purchalak, takze Purchała w okolicy Wloszczowej,Jedrzejowa i kilka nazwisk pochodnych w Polsce;
http://nlp.actaforte.pl:8080/Nomina/Ndi ... cha%C5%82a
Interesujace powiaznia ma bardzo stare nazwisko Purcha, jest to nazwanie/nazwisko galijsko[Francja]-slowiansko[Polska]-indyjskie[Indie], przy czym liczniejsze w Indiach jest nazwisko Purha;
https://forebears.io/surnames/purcha
Prof. K.Rymut stwierdzil, ze nazwiska Purcha, Purchalak i Purchała pochodza od slowa purchać = pierzchać; takze od odzywania się głosem podobnym do głosu świni = parchać.
Wedlug mnie, nazwanie Purchaiek, moglo byc samodzielnym zdrobnieniem Purchajek/Purchaiek od Purchała albo nazwaniem synka Purchały. Purchanie, to wcale nie musialo byc nazwaniem glosu wydawanego przez dzika lub swinie. Pracowalem 15 lat z mlodym czlowiekiem, ktory twierdzil, ze ma nie zaleczony bronchit i chodzac ciagle glosno chrzakal, odkaszliwal tak, ze wiadomo bylo w ktorym miejscu przebywa.
W dawnych czasach tak przewlekle, nie leczone schorzenia mogly byc czeste i przetrwaly do dzis w postaci nazwan/nazwisk.
Pozdrawiam - Wladyslaw |
|
|
| |
|
|
|
|
|
arjanek48 |
|
|
Temat postu: Re: nazwiska Arabas, Harabas, Harabasz, Karabasz w Polsce
Wysłany: 23-04-2020 - 08:53
|
|
Dołączył: 24-05-2019
Posty: 28
Skąd: Gdynia
Status: Offline
|
|
| Dziękuję, rzeczywiście Purcha, Purchel i Purchała występują w centralnej Polsce. Prawdopodobnie "nasi" przyjęli zdrobnienie jako trwałą formę dla swojej rodziny. |
|
|
| |
|
|
|
|
|
arjanek48 |
|
|
Temat postu: Re: nazwiska Arabas, Harabas, Harabasz, Karabasz w Polsce
Wysłany: 26-04-2020 - 08:01
|
|
Dołączył: 24-05-2019
Posty: 28
Skąd: Gdynia
Status: Offline
|
|
| Dziękuję bliskim "po nazwisku" za sympatyczne maile. Pielęgnujmy te kontakty! |
|
|
| |
|
|
|
|
|
arjanek48 |
|
|
Temat postu: Re: nazwiska Arabas, Harabas, Harabasz, Karabasz w Polsce
Wysłany: 01-05-2020 - 11:43
|
|
Dołączył: 24-05-2019
Posty: 28
Skąd: Gdynia
Status: Offline
|
|
Witam,
Na bazie ksiąg metrykalnych Koniecpola i Maluszyna zbudowałem drzewo genealogiczne rodziny za okres koniec XVI-połowa XVIIIwieku.
Osoby tam pokazane występują pod nazwiskami oryginalnie zapisanymi w księgach metrykalnych. Najstarsze daty urodzin są przybliżone bo brak twardych danych. Gdy nie podaję daty zgonu to znaczy że brak zapisu (potencjalnie osoba może pojawić się w nowej lokalizacji jako początek nowej gałęzi rodziny pod jednym z naszych nazwisk). Potomkowie Wojciecha i Agnieszki Harabasz Jędryczka Pellio są praprzodkami gałęzi Maluszyńsko-Włoszczowskiej. Załączam poniżej link do mojego dropboxa, gdzie ten plik jest udostępniony.
https://www.dropbox.com/s/3znouj5x4u4sf ... 0.pdf?dl=0
Mam nadzieję że praca ta pomoże zainteresowanym w szukaniu swoich korzeni. Życzę powodzenia! |
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
FAQ
Regulamin
Szukaj
Rejestracja
Zaloguj się, by sprawdzić wiadomości
Zaloguj
