Autor |
Wiadomość |
terenatu |
|
Temat postu: Panstwowe i ludowe szkoly w Galicji
Wysłany: 02-06-2021 - 01:41
|
|
Dołączył: 17-06-2020
Posty: 49
Status: Offline
|
|
Witam serdecznie,
Uprzejmie prosze, co byla za roznica pomiedzy nimi? Moze zadna? Czy szkoly ludowe to szkoly panstwowe?
Moja pra..babcia (Apolonia Krycin'ska) uczeszczala do szkoly ludowej piecio- klasowej w roku szkolnym 1907/8. Mamy jej zawiadomienie szkolne z tego roku z miasta Strzyzowa, kolo Rzeszowa, na ktorym bardzo nas ciesza podpisy jej ojca, jej mama nie zyla, i chyba wtenczas wymagali podpis ojca? Konczyla 5ta klase, pisze ze to byla szkola mieszana przez co ja rozumiem ze tam byly dziewczynki i chlopcy. Do jakiej dalszej szkoly mogla pojsc? Rodzina byla progresywna, jeden brat skonczyl uniwersytet, jeden zostal oficerem w Wojsku Polskim, a trzeci ksiedzem.
Pragne dowiedziec sie cos wiecej o szkole. Gdzie moglabym napisac aby dowiedziec sie wiecej? Moze do biblioteki w Strzyzowie lub Rzeszowie? Czy ktos orientuje sie? Takze, jak w tych latach stala edukacja dziewczynek?
Bardzo dziekuje za czs poswiecony na odpowiedz.
Pozdrawiam,
Teresa Nasa |
|
|
|
|
|
Andrzej75 |
|
Temat postu:
Wysłany: 02-06-2021 - 02:20
|
|
Dołączył: 03-07-2016
Posty: 12373
Skąd: Wrocław
Status: Offline
|
|
Szkoła ludowa (w Galicji) to tyle co szkoła podstawowa, najniższy stopień edukacji. |
_________________ Pozdrawiam
Andrzej
PS. Na znak, że moje tłumaczenie zostało zaakceptowane, proszę edytować pierwszy post, dopisując w temacie – OK (dotyczy działu tłumaczeń).
https://genealodzy.pl/PNphpBB2-viewtopic-t-59525.phtml
|
|
|
|
|
Lipnik.F.Turas |
|
Temat postu:
Wysłany: 02-06-2021 - 04:44
|
|
Dołączył: 16-08-2006
Posty: 874
Skąd: Bielsko-Biała
Status: Offline
|
|
Raczej dokumentów szkolnych bym nie szukał w szkole ale np w archiwum może w Rzeszowie?
Szkoły tzw. ludowe były w Galicji poniekąd państwowymi ale nie były koedukacyjne. Czyli osobna był szkoła dla dziewczynek.
Tu pojawia się i problem powyżej szkoły ludowej powszechnej one były płatne stąd zapewne dziewczynki kończyły edukacje wcześniej. Choć zapewne istniały szkoły Gimnazjalne ponad podstawowe żeńskie ale były np przy klasztorach i obejmowały większy obszar. tu znów pojawiał się problem mieszkania poza miejscem zamieszkania i większe koszty.
Tak dla przykładu wpisowe na półrocze do gimnazjum to równowartość rocznej pensji nauczyciela to jak policzysz sobie dziś to było by też sporo.
Zatem jeszcze dla chłopca rodzina starała się o edukację. Jednak dziewczynki były najczęściej po ślubie przy mężu i nie pracowały
Stąd i rodziny nie koniecznie wydawały pieniądze na edukację.
Ale poszperaj po Archiwach Państwowych za szkołami najczęściej jest to osobny dział danego zasobu. Może i w szkole coś jest ale i dziś po kilku latach dokumenty są przekazywane do kuratorium a potem do archiwum i tu pojawi się RODO czyli 100 lat tajemnicy
..................
Jan
Dla przykładu Tato, JP II nie ukończył Gimnazjum z braku funduszy Macieja Wojtyły. I stąd poniekąd wiem ile co kosztowało na przykładzie gimnazjum w Bielsku. Ale poszperaj bo były żeńskie szkoły ludowe = podstawowe i były obowiązkowe w Galicji nie było analfabetów, problem był w zaborze rosyjskim. Szkoły były opłacane podobnie jak dziś z podatków Gminy . Ale jak gmina biedna to dostawała dotacje z centrali powiatowej.
Jan |
|
|
|
|
|
terenatu |
|
Temat postu:
Wysłany: 03-06-2021 - 04:02
|
|
Dołączył: 17-06-2020
Posty: 49
Status: Offline
|
|
Witam,
Andrzeju i Janie, dziękuję za odpowiedzi.
Pomyliłam się, Apolonia kończyła 4-ta klase a nie 5-ta klase. Wydrukowane jest ze jej szkoła była 5-cio klasowa ale pisze ze ona jest uzdolniona do przejścia do klasy-5-tej klasy szkoły 6-cio klasowej. Co by znaczyło ze musi pójść do innej szkoły. Osobiste informacje o Apolonii są ręcznie pisane, a informacje co do 5-cio czy 6-cio klasowych szkół jest wydrukowana na Zaświadczeniu, więc nie pomyłka. Nie wiem dlaczego musi pójść do innej szkoły. Czy może 6-cio klasowe były wiecej zaawansowane niż 5-cio klasowe? Co byla za roznica pomiedzy nimi? Patrząc na wyniki, Apolonia była zdolna. Rodzina nie zmieniała miejsca zamieszkania
Co moglo oznaczac ze szkoła była mieszana, jeżeli nie koedukacyjna?
Może jest znana literatura edukacji dziewczynek w Polsce wtenczas lub jakiś expert co do takiej edukacji? Pragnę poczytać, a niestety search/szukanie jest dla mnie trudne bo ja i rodzice urodziliśmy się w USA. Nasz j. polski jest bardzo prosty, formularze często nie rozumiem. Janie, Apolonii córka, Janina, była w szkole przyklasztornej.
Pozdrowienia,
Teresa |
|
|
|
|
|
Lipnik.F.Turas |
|
Temat postu:
Wysłany: 03-06-2021 - 06:38
|
|
Dołączył: 16-08-2006
Posty: 874
Skąd: Bielsko-Biała
Status: Offline
|
|
Jak rozumiem zaświadczenie mówi o tym, że dziewczynka jest zdolna i może pominąć klasę 5 i iść od razu do 6 klasy.
...................
Generalnie musisz poszukiwać publikacji ale w języku niemieckim
Ta szkoła ludowa to po prostu
Volksschule.. Widzę trochę problem, że w Polsce jest kilka miejscowości o nazwie Strzyżów i interesuje nas ten koło Rzeszowa. Ale i tu jest poniekąd problem bo Strzyżów był miasteczkiem powiatowym ponad Gminnym. Trochę pooglądałem zasoby. Specjalnie nie odnajdziemy jakiś personalnych informacji o uczniach szkoły. Jeśli szukać informacji o szkołach dla dziewczynek to może odszukamy ewentualnie przepisy o nich, po niemiecku w publikacjach Cesarskich. Ewentualnie można odszukać skład nauczycieli danej szkoły.
To wszystko było sformalizowane i opisane. Najczęściej szkoły dla dziewczynek prowadziły siostry szkolne de Notre dam. A opracowań o szkolnictwie W Galicji to trochę trudno szukać bo to były zabory i trochę jest to niepoprawne gloryfikować szkolnictwo zaborcy. Stąd omawia się ogólnie różnice ale najczęściej ogólnie.
Generalnie Galicja miała autonomie i w zakresie szkolnictwa w danej miejscowości mogły być szkoły Volksschule z językiem niemieckim ale i polskim ale i ukraińskim ale i Jidzisz[żydowska] wszystko zależało od liczby mieszkańców. Spotkałem się z wykazem mieszkańców i deklaracjami w jakiej szkole chcą rodzice aby dzieci się uczyły. Bo jak pisałem szkoła była opłacana z podatków gminy. Istniały zatem różne szkoły.
Ja osobiście słabo znam język niemiecki stąd nie odczytam Ci nawet jakbym znalazł dokumenty z języka niemieckiego.
.....................
Poszperam za ogólnymi wytycznymi nauki. To ewentualnie dowiesz się czego się dzieci uczyły co czytały =lektury.
musze kończyć bo zaraz formularz się skończy. Poczytaj co na tym zaświadczeniu pisze o szkole np nazwa szkoły. Bo może to już szkoła TSL= Towarzystwa Szkół Ludowych -polska organizacja do nauczania dzieci.
Jan |
|
|
|
|
|
Beata65 |
|
Temat postu:
Wysłany: 03-06-2021 - 08:32
|
|
Dołączył: 10-02-2012
Posty: 324
Skąd: Kraków
Status: Offline
|
|
Być może mowa jest o szkole TSL. https://pl.wikipedia.org/wiki/Towarzyst ... ły_Ludowej
Ale myślę, że bardziej jest tutaj rozważanie na temat szkół elementarnych.
Poniżej cytuję fragment pracy Edmunda Juśko STRUKTURA ORGANIZACYJNA SZKÓŁ POWSZECHNYCH W POWIECIE TARNOWSKIM W LATACH 1918-1939.
Autor zajął się okresem 20 lecia międzywojennego, ale odwołuje się do okresu zaborów, m.in. przełomu wieków.
Dla podparcia fragment, dotyczący okresu zaborów na w/w terenie:
"Najważniejszym aktem prawnym, który zmienił
strukturę organizacyjną oświaty w Galicji, była ustawa Sejmu Krajowego
z dnia 2 maja 1873 r. o zakładaniu i utrzymywaniu publicznych szkół ludowych
oraz obowiązku posyłania do nich dzieci.
W założeniach została ona oparta na postanowieniach ustawy szkolnej
z 1869 r. i nadawała szkole ludowej charakter ogólnokształcący, umożliwiający dzieciom po jej ukończeniu dalsze kształcenie w gimnazjum.
Szkolnictwo elementarne w Galicji zostało podzielone na szkoły ludowe
pospolite i stanowiące ich nadbudowę – wydziałowe.
Szkoły ludowe dzieliły
się na 1- 2- 3- 4- 5- 6- 7- 8-klasowe. Ilość klas uzależniona została odliczby nauczycieli, ta zas´ od liczby dzieci w wieku szkolnym. Jez˙eli w cia˛gu
trzech kolejnych lat w szkole jednoklasowej z jednym nauczycielem było
około 80 dzieci, to w naste˛pnym roku moz˙na było zatrudnic´ drugiego nauczyciela
(przy 160 uczniach – trzeciego itd.), organizuja˛c szkołe˛ dwuklasowa˛.
Szkoły ludowe były bezpłatne. Wprowadzony został tez˙ 8-letni obowia˛zek
szkolny dla dzieci w wieku 6-14 lat.
Szkoły wydziałowe były 4-letnie (na podbudowie czterech klas szkoły ludowej)
i w swoich programach uwzgle˛dniały takz˙e przedmioty przygotowuja
˛ce do zawodu (do pracy w przemys´le, handlu i innych zawodach nie wymagaja
˛cych wykształcenia s´redniego). Ukon´czenie szkoły wydziałowej umoz˙-
liwiało kontynuowanie nauki w seminarium nauczycielskim. W z˙en´ skich szkołach
wydziałowych moz˙liwe było uzupełnienie wykształcenia o dwie lub trzy
klasy wyz˙sze, których program nauczania zawierał je˛zyk francuski, historie˛
literatury ojczystej, higiene˛ i gospodarstwo domowe. Szkoły wydziałowe
tworzone były przewaz˙nie w miastach i stanowiły ogniwo mie˛dzy szkoła˛
ludowa˛ a s´rednia˛. Profil nauczania w tych szkołach miał byc´ dostosowany do
potrzeb lokalnego przemysłu lub rzemiosła.
Ustawa z 1873 r. wprowadziła w Galicji obowia˛zek szkolny, który trwał
szes´c´ lat (od 6. do 12. roku z˙ycia). Po ukon´ czeniu 12 lat dzieci powinny
ucze˛szczac´ przez naste˛pne dwa lata na tzw. kursy dopełniaja˛ce (niedzielne lub
wieczorowe). Zalecenie to jednak nie było przestrzegane, zwłaszcza na wsi.
W stosunku do postanowien´ ustawy z 1869 r. obowia˛zek nauki został skrócony
o dwa lata. Dokształcanie dotyczyło tych uczniów, którzy po ukon´ czeniu
szkoły ludowej nie kontynuowali nauki, a na podje˛cie pracy byli zbyt młodzi.
Nalez˙y pamie˛tac´, iz˙ wczes´niej w zaborze austriackim istniał przymus
szkolny. Wynikał on z postanowien´ konstytucji z 1850 r., która zobowia˛zywała
dzieci do ucze˛szczania do szkoły pod kara˛ opłaty podwójnego czesnego7.
Dalszy rozwój szkolnictwa ludowego regulowały kolejne akty prawne:
ustawa z 2 maja 1883 r. i z 2 lutego 1885 r. Dawały one wie˛cej uprawnien´
ustawodawstwu krajowemu w zakresie tworzenia norm programowo-organizacyjnych
szkolnictwa ludowego.
Na pocza˛tku lat dziewie˛c´dziesia˛tych w ferworze polemik politycznych
dokonano w szkolnictwie ludowym dalszych zmian. Ich inicjatorem był m.in.
Michał Bobrzyn´ ski, wiceprezydent Rady Szkolnej Krajowej. Wprowadzone
zostały nowe programy, a ustawa z dnia 23 maja 1895 r. zróz˙nicowała szkoły".
c.d.publikacji znajduje się w internecie jako plik do pobrania. Niestety nie potrafię na tym forum dodawać pobranych plików.
Szkoły elementarne były szkołami koedukacyjnymi.
Zawiadomienie szkolne było niczym innym jak świadectwem ukończenia danej klasy, na którym była adnotacja o "uzdolnieniu" do klasy następnej czyli o "zaliczeniu" klasy w tym przypadku 4 i możliwości kontynuacji w klasie 5.
W tamtych czasach świadectwo podpisywał ojciec jako głowa rodziny, nawet jeżeli żyła matka.
Pozdrawiam. Beata |
|
|
|
|
|
Ewka58 |
|
Temat postu:
Wysłany: 03-06-2021 - 08:59
|
|
Dołączył: 05-08-2018
Posty: 395
Status: Offline
|
|
Witaj
Jest też publikacja Władysławy Szulakiewicz
Szkolnictwo ludowe w powiecie strzyżowskim w latach 1896-1914.
Zesz. Nauk. WSP Rzesz. nr 11 Pedagogika i Psychologia 1993 z. 1 s. 147-158.
Niestety nie ma jej on-line, ale jeśli jesteś zainteresowana postaram się w ponniedziałek przesłać skan podaj tylko adres mailowy na pw
Ewa |
|
|
|
|
|
terenatu |
|
Temat postu:
Wysłany: 03-06-2021 - 22:25
|
|
Dołączył: 17-06-2020
Posty: 49
Status: Offline
|
|
Witam!
Serdecznie dziekuje za odpowiedzi. Wzruszyliscie mnie, jestescie wspaniali. Janie raz jeszcze! Beato, bardzo dziekuje, duzo mam do czytania. Ciesze sie! Ewko, wyslalam email na pw - dokladnie co ja pragne! O ile kiedys wezmie mi czasu aby odpowiedziec to ze ja duzo chodze po gorach bez konunikacji. Mieszkamy w dolinie gdzie teraz jest b. goraco; z reszta, jestem gorska lazega albo jak Ciocia Babcia mnie nazywa, gorska koza.
Serdeczne pozdrowienia,
Teresa |
|
|
|
|
|
marcin_kowal |
|
Temat postu:
Wysłany: 03-06-2021 - 22:50
|
|
Dołączył: 04-11-2017
Posty: 1363
Skąd: Tarnobrzeg
Status: Offline
|
|
Literatura i źródła dotyczące tematu szkół ludowych jest bardzo bogata, wpisz w google szkoły ludowe galicja i dostaniesz naprawde dużo wartościowych pozycji.
Nie jest tak jak pisze Jan, a przynajmniej w sporej cześci nie jest tak.
Dodatkowo polecam Pamietniki Jana Słomki - wójta z Dzikowa. |
_________________ Marcin
______
https://genealogie-kresowe.pl
Księgi sądowe Grodzkie i Ziemskie w CDIAK - digitalizacja
Zbiórka funduszy https://zrzutka.pl/8s38zh
|
|
|
|
|
terenatu |
|
Temat postu:
Wysłany: 04-06-2021 - 01:22
|
|
Dołączył: 17-06-2020
Posty: 49
Status: Offline
|
|
Marcinie, bardzo dziekuje. Bylam na Jagiellonskiej Bibliotece Cyfrowej! Wspaniale! Dales mi i b. duzo wspanialych ideii i informacji.
Pozdrawiam,
Teresa |
|
|
|
|
|
terenatu |
|
Temat postu:
Wysłany: 07-06-2021 - 18:56
|
|
Dołączył: 17-06-2020
Posty: 49
Status: Offline
|
|
Do Ewka58
Dziekuje serdecznie Ewuni za wypragnione skany i idee aby napisac do muzeum w Strzyzowie bo moze maja wiecej informacji. bo poszukuje metryk urodzenia Apolonii Krycinskiej (po mezu, Pawlak) i jej brata kpt Adama Ludwika Krycinskiego ktory zginal w Katyniu. Obydwoje napisali ze urodzili sie w Skawinie, u niej to widnieje na Swiadectwie Szkolnym-- takze ksiadz, gdzie ona brala slub, powiedzial ze tak stalo ma metryce dodanej do slubu, a Adam napisal to na dokumentach gdy wstapil do Wojska Polskiego. Mamy jego dokumenty z CAW. Niestety, parafia, USC, i Archiwum w Krakowie nie mialo tego, choc wszyscy byli bardzo mili w obejsciu z nami.
Zaczniemy od nowa szukac.
Dziekuje serdecznie,
Teresa |
|
|
|
|
|
mtarnawska |
|
Temat postu:
Wysłany: 07-04-2022 - 23:24
|
|
Dołączył: 30-12-2020
Posty: 13
Skąd: Kraków
Status: Offline
|
|
W tej szkole uczył się również mój prapradziadek, Jan Łacniak (ur. 1904, Leżajsk, zm. 1974, Bielsko-Biała).
Jan w 1916 roku wyjeżdża do Gimnazjum do Strzyżowa. Uczy się tam w jednej szkole z Marianem (ur. 1903) i Adamem (1899) Krycińskimi, którzy do Strzyżewa wyjechali do swoich dziadków, rodziców mamy, nazwisko rodziny - Dutkiewicz. Prawdopodobnie Jan w trakcie wojny pojechał z nimi.
Miałam skany wyników z 1916 roku właśnie, znajdę tę stronę i podrzucę. |
|
|
|
|
|
|