|
|
|
|
| Autor |
Wiadomość |
Pawłowski_Henryk |
|
Temat postu: Najstarsze nazwiska chłopskie
 Wysłany: 10-12-2016 - 19:35
|
|
Dołączył: 09-02-2011
Posty: 406
Status: Offline
|
|
W Newsweek Genealogia (skądinąd całkiem ciekawym) po raz kolejny natrafiłem na odgrzewany mylny sąd że nazwiska chłopskie ukształtowały się rzekomo dopiero na początku XIX wieku.
Pierwszy raz na taką informację natrafiłem chyba w Genealogii Dworzaczka i chyba od tej pory co jakiś czas ktoś bezkrytycznie powtarza to coś.
Badam rejon Sądecczyzny. Szczególnie ciekawe są tutaj wsie należące do Klarysek Starosądeckich- bo zachowało się dla ich dóbr całkiem sporo źródeł: Księgi Sądowe Wiejskie od 1550, księgi metrykalne od 1662, Inwentarze dóbr ( 1698 ) i wcześniejsze cytowane (chyba 1621), chociaż oryginały na razie zaginęły.( mam nadzieję znaleźć je we Lwowie)
Analiza tych materiałów wskazuje że niektóre nazwiska pojawiające się od 1580 ( Gwiżdż, Wolak, Bednarka ( obecnie Bednarek) trwają przez wieki i przedstawiciele tych rodzin żyją, czasem w tej samej wsi do dziś.
Nie analizowałem innych Ksiąg Sądowych Wiejskich podanych w Katalogu o którym informacja pojawiała się wielokrotnie na forum- pochodzących nawet z XV wieku
Najstarszym nazwiskiem na Sądecczyźnie już przy bardzo powierzchownym oglądzie jest Kulig- wzmiankowane w 1476 i występujące do dziś, w nazwach miejscowych ( Kuligówki) ale i w nazwiskach obecnych mieszkańców okolic Nowego Sącza.
Jeżeli ktoś zna jeszcze wcześniejsze przykłady nazwisk chłopskich dla danej miejscowości- występujących do dziś to proszę o wpisy. ciekawe gdzie dojdziemy 
Oczywiście inną sprawą jest ciągłość genealogiczna- ale i tu proszę o badaczy rodzin chłopskich o wpis jak daleko udało się dotrzeć w poszukiwaniach co również pokaże ciągłość nazwiska a więc i czas jego ukształtowania
pozdrawiam Henryk Pawłowski |
|
|
| |
|
|
|
 |
|
Bartek_M |
|
|
Temat postu: Najstarsze nazwiska chłopskie
Wysłany: 10-12-2016 - 20:47
|
|
Dołączył: 24-03-2007
Posty: 3300
Status: Offline
|
|
Nazwiska chłopskie notowano w zapisach sprzedaży, dzierżawy lub podziału wsi już w XV wieku. Uwzględnia je "Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu". Polecam edycję internetową z możliwością wyszukiwania: http://www.slownik.ihpan.edu.pl/
W 1510 roku w Brzeziu k/Gostynia notowani kmiecie: Kozieł i Jurgawka. Nazwiska obecne tam do dziś, z tym że Kozieł w XIX wieku przyjął nazwisko Kozłowski. |
|
|
| |
|
|
|
|
|
luigi37 |
|
|
Temat postu: Najstarsze nazwiska chłopskie
Wysłany: 10-12-2016 - 21:01
|
|
Dołączył: 12-03-2014
Posty: 242
Status: Offline
|
|
Witam!
W 1511 z Złakowie Borowym (dobra arcybiskupia gnieźnieńskiego) Marcin Pękala wzmiankowany jako kmieć w lustracji. Pękalowie żyli na terenie parafii jeszcze w Międzywojniu. Jestem ich potomkiem, rzecz jasna do Marcina dzieli mnie 100 lat od ksiąg metrykalnych (1618).
W 1619 moi przodkowie o nazwisku Głowacki są także chłopami w Złakowie. Nazwisko od tegoż roku do dziś w niezmienionej formie, żyje nas kilkudziesięciu (a może kilkuset? tego jeszcze nie wiem) potomków tegoż nazwiska.
Podobne przykłady można mnożyć na terenie parafii Złaków. Od 1618 występują nazwiska np. Ledzion (do XIX wieku na terenie wsi), Blus (dziś), Kołaczek (dziś), Żaczek (dziś), Lis (dziś),Cygan (dziś), Krystynus (lata 30. XIX wyemigrowali w okolice Warszawy i tam żyją do dziś) i inne.
W dawniejszych dokumentach kościelnych i sądowych występują w latach 1400-1500 nazwiska takie jak Piercza, Gęba, Sczajczyn - niestety bez kontynuacji, a więc nie utrwaliły się.
Dla porównania niemalże sąsiednia parafia Oporów - brak nazwisk w połowie XVIII wieku to norma, a kilka nazwisk używanych zamiennie w latach 1808-1830 to też norma.
Pozdrawiam,
Adam |
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
|
Temat postu: Najstarsze nazwiska chłopskie
Wysłany: 10-12-2016 - 21:18
|
|
Dołączył: 10-12-2012
Posty: 1259
|
|
Witam
Mieszkam w parafii Głuchów pow.skierniewicki na terenach, które były dobrami arcybiskupów i z akt chrztów jakie są w naszej bazie od listopada 1678 roku mogłam odczytać tak na szybko 2 nazwiska chłopskie jakie nadal występują na terenie tej parafii to Dyśko i Sobieszek, których potomkowie nadal tu mieszkają. Sądzę, że jest tam znacznie więcej nazwisk bo w opracowaniu na temat dziejów gminy Głuchów dr Jan Józefecki wymienia od 1739 roku nazwiska: Janik,Koza,Dudek,Gruchała, Mikołajczyk, Biel (Bielak), Smalec (Smolec),Juzwik (Jóźwik), Łuba, Król (Królak), Nabit, Kostrzewa, Giemza, Kamieński, Domagała, Bartłomiejak, Kazimierczak, Binda, Nielepek, Lederkowski, Matyaszek itd itp.
Jednak nie wszystkie wsie polskie miały tak wiele osób pochodzenia chłopskiego noszących utrwalone przez wieki nazwisko i widzimy to przy indeksacji ksiąg z XVIII wieku, gdzie np. w parafii Łąkoszyn skupiającej wsie szlacheckie chłopi mieli z reguły tylko imiona. |
|
|
| |
|
|
|
|
|
przemko20161 |
|
|
Temat postu: Najstarsze nazwiska chłopskie
Wysłany: 10-12-2016 - 22:01
|
|
Dołączył: 21-07-2015
Posty: 637
Status: Offline
|
|
witam
Chciałbym dowiedzieć się jak stare jest nazwisko Perucki ? Czy ktoś z was może mi pomóc ?
Natrafiłem też na fundację Perucka która istniała już w XVIIw.
Czy może ktoś z was pomóc mi w zdobyciu informacji na temat Fundacji Perucka ?
Przemek |
|
|
| |
|
|
|
|
|
Gawroński_Zbigniew |
|
|
Temat postu:
Wysłany: 10-12-2016 - 22:03
|
|
Dołączył: 16-06-2015
Posty: 2694
Status: Offline
|
|
Tak sobie myślę... Jeśli wierzyć Słownikowi staropolskich nazw osobowych" Taszyckiego (dostępny w postaci DjVu-tek w internecie) to tam dosłownie na każdej stronie w obydwu opasłych woluminach i czterech tomach mamy imiona i nazwiska chłopów zapisanych w dokumentach z poszczególnych miejscowości do 1500 roku.
Otwarte na chybił trafił; tom pierwszy strona 434; nazwisko Januszewicz czytamy: "Andreas Ianuszewicz - kmetho de Splawye (rok 1436);[na tej samej stronie]: "cum homine Ianu ( = Jeniowi = nazwisko) cmethone de Korythnyky" (rok 1471);
sto stron dalej:"kmetho Albertus Komor de Lipini" (rok 1419) Oczywiście obok tego Komora jest dziesięciu innych Komorów zapisanych jako szlachcice, najczęściej przy okazji jakichś donacji albo spraw sądowych.
tom 4 strona: "contra laborioso Stanislaum Wyszbark, Stanislaum Czchowka, Wszoch, kmethones de Nowa Wyes, alias de Lobszow..." (rok 1451)... i dalej ta sama miejscowość następne nazwiska: Sonka, Wzous itd itp [ powyższe tom 4 str: 125]
=-=-=-=
=-=-=-=-
przemko20161 napisał:
witam
Chciałbym dowiedzieć się jak stare jest nazwisko Perucki ? Czy ktoś z was może mi pomóc ?
Natrafiłem też na fundację Perucka która istniała już w XVIIw.
Czy może ktoś z was pomóc mi w zdobyciu informacji na temat Fundacji Perucka ?
Przemek
W słowniku Taszyckiego przed 1500 rokiem się nie pojawia. Samo nazwisko ma piekielnie skomplikowaną niejednoznaczną etymologię. Proszę postawić to samo pytanie w temacie "pochodzenie nazwisk cz. 9" i wykazać odrobinę cierpliwości. |
_________________
Zbigniew
|
| |
|
|
|
|
|
Pawłowski_Henryk |
|
|
Temat postu: Najstarsze nazwiska chłopskie
Wysłany: 10-12-2016 - 22:29
|
|
Dołączył: 09-02-2011
Posty: 406
Status: Offline
|
|
Analizowane przeze mnie wsie i księgi metrykalne dotyczą wsi kościelnych/klasztornych - podobnie jak wspomniane powyżej i tutaj jest chyba jeden z kluczy.
Analizowane przeze mnie księgi metrykalne wsi szlacheckich z parafii Tęgoborze zachowały się od 1784 i tam nazwiska są już utrwalone. Ciekawy jestem co znajdę w kolejnej "szlacheckiej" parafii Łososina Dolna/Jakubkowiece bo tam zachowały się od XVII wieku |
|
|
| |
|
|
|
|
|
annastregiel |
|
|
Temat postu: Najstarsze nazwiska chłopskie
Wysłany: 11-12-2016 - 00:48
|
|
Dołączył: 15-04-2007
Posty: 259
Skąd: Łódź
Status: Offline
|
|
Witam.
W tej publikacji można znaleźć nazwiska chłopskie z XVII w. W kluczu wolborskim są wsie z nazwiskami chłopów, których potomkowie do dnia dzisiejszego tam żyją.
https://www.google.pl/url?sa=t&rct=j&q= ... cBub4TsZgg
Pozdrawiam.
Anna Stręgiel |
_________________
Poszukuję:
-aktu ur. Antoniego Rudnickiego, s. Stefana, ok. 1805, ok. Kalisza, Ostrowa Wlkp.
- rodziców Stefana Rudnickiego (ok. 1780-1845), ekonoma w majątkach k. Ostrowa Wlk. męża Józefy ze Skarzyńskich, ślub - par. Tursko w 1804 r.
|
| |
|
|
|
|
|
Wladyslaw_Moskal |
|
|
Temat postu: Re: Najstarsze nazwiska chłopskie
Wysłany: 11-12-2016 - 04:00
|
|
Dołączył: 25-04-2008
Posty: 1571
Status: Offline
|
|
Przydatna strona do tej dyskusji:
http://przodek.pl/menu/ludzie/pochodzen ... k-polskich
Skoro wojewodowie sandomierscy, zaczeli uzywac imienia i nazwiska;
https://pl.wikipedia.org/wiki/Wojewodowie_sandomierscy
np;
Piotr Bogoria Skotnicki ?-1283,
wkrotce zwyczaje takie przyjal stan kmiecy nawet w Puszczy Sandomierskiej;
"Krol Kazimierz Jagiellonczyk przywilejem z 1463 r. przydzielil dla kmiecia Stanislawa Labuza z Plawa [obecnie dzielnica Stalowej Woli] jeden lan ziemi nad rzeka Jedlna [dzis Jelnia] w celu wybudowania mlyna wodnego"
Cytat z ksiazki; Ks. dr Wilhelm Gaj-Piotrowski "Zanim powstala Stalowa Wola", 2000.
Pozdrawiam... takze bliskiego/internetowego znajomego, Pana Zbigniewa - Wladyslaw |
|
|
| |
|
|
|
|
|
Pawłowski_Henryk |
|
|
Temat postu: Re: Najstarsze nazwiska chłopskie
Wysłany: 11-12-2016 - 19:34
|
|
Dołączył: 09-02-2011
Posty: 406
Status: Offline
|
|
początkowo myślałem że może rzeczywiście we wsiach kościelnych te nazwiska kształtowały się szybciej. ale podejrzewam że głębsza analiza słownika historyczno-geograficznego ziem polskich w średniowieczu dla wsi od zawsze szlacheckich pokaże że i tam nazwiska chłopskie znane w XV czy XVI wieku trwają na danym obszarze do dziś. Niestety nie mam na razie do niego dostępu, a czasu na rozwinięcie również brak.
Może też chodzi o kwestie dzielnicowe, np. Mazowsze przez wieki było regionem dość.... zacofanym pod wzgledem rozwoju kultury czy gospodarki w stosunku do Małopolski czy Wielkopolski i dłużej mogły tam funkcjonować trochę prymitywniejsze warunki i stosunki społeczne.Z drugiej strony wiele opracowań bazuje na badaniach tego właśnie obszaru ale to moje takie luźne dywagacje- nie chciałbym wypaść tutaj na typowego przedstawiciela Galicji szczególnie że lata mieszkałem w Krakowie no i wiadomo więc z góry przepraszam gdybym kogoś taką tezą obraził ( ale zawsze będę wychodził na pole |
|
|
| |
|
|
|
|
|
Sroczyński_Włodzimierz |
|
|
Temat postu:
Wysłany: 11-12-2016 - 20:07
|
|
Dołączył: 09-10-2008
Posty: 33567
Skąd: Warszawa
Status: Offline
|
|
a wychodźże i na pole i przed szereg, byle z argumentami:) najlepiej olinkowanymi
jeszcze w XIX wieku panowało przekonanie, że "prawie całe Mazowsze to zbiedniała szlachta, trochę niezbiedniałej i osadnicy, reszta wolni ludzie i jasyr:) ", więc z nazwiskami :)
Większość wątku z danymi, że jednak tj wbrew nieuzasadnionym "powszechnym" - chłopi nazwiska mieli (choć czasem ich w metrykalnych nie ma), więc tym bardziej i o tym "zacofaniu" i w ogóle o braku (nie patrząc na przyczyny) wypadałoby się wesprzeć
chwilowa zawierucha (niejedna taka była) z początku XIX wieku, zamian (kilkukrotna) języka urzędowego i przeniesienie z mojżeszówki na "wszyscy tak mieli" - tak jak bym typował przyczyny poglądu "nazwisk nie było". Raz na jakiś czas ktoś to odgrzebuje jako obowiązujące, ale czym większe doświadczenie tym większy dystans do takiej myśli. Wśród genealogów, archiwistów, regionalistów...może i na dziennikarzy przyjdzie czas:)
Czyli: nie wycofuj się z tego co napisałeś na początku pod wpływem (nie żebyś pierwszy pod wpływem pisał:) jednego dwóch postów opartych tylko na metrykaliach:) |
_________________
Bez PW. Korespondencja poprzez maila:
https://genealodzy.pl/index.php?module= ... 3odzimierz
|
| |
|
|
|
|
|
Wladyslaw_Moskal |
|
|
Temat postu: Re: Najstarsze nazwiska chłopskie
Wysłany: 11-12-2016 - 20:57
|
|
Dołączył: 25-04-2008
Posty: 1571
Status: Offline
|
|
[quote="Pawłowski_Henryk"]początkowo myślałem że może rzeczywiście we wsiach kościelnych te nazwiska kształtowały się szybciej. ale podejrzewam że głębsza analiza słownika historyczno-geograficznego ziem polskich w średniowieczu dla wsi od zawsze szlacheckich pokaże że i tam nazwiska chłopskie znane w XV czy XVI wieku trwają na danym obszarze do dziś. Niestety nie mam na razie do niego dostępu, a czasu na rozwinięcie również brak.
Może też chodzi o kwestie dzielnicowe,
************************************************************
Kiedys bylo dostepne w Internecie kilkutomowe dzielo Adolfa Pawinskiego "Polska XVI wieku - pod wzgledem geograficzno-statystycznym", 1886 r., [moze jeszcze jest ?], z ktorego zrobilem troche kopii interesujacych mnie stron.
Zroznicowanie dzielnicowe w uzyciu imion i nazwisk bylo bardzo duze, takze w sasiednich parafiach; - jeden proboszcz byl bardzo pracowity i zostawil po sobie uzyteczne informacje o szlachcie, chlopach, karczmarzach, a drugi zapisal tylko Nobiles i oszczedzal "ink" na pozostalych.
Wydaje mi sie, ze to zalezalo od dzielnicowych, lokalnych potrzeb i indywidualnych sklonnosci rejestratorow ale rozbieznosci byly ogromne.
Wbrew czestym pogladom o ucieczkach chlopow ze wsi, zapisy, ze chlop "uciek" byly rzadkie.
Pozdrawiam - Wladyslaw |
|
|
| |
|
|
|
|
|
Sroczyński_Włodzimierz |
|
|
Temat postu:
Wysłany: 11-12-2016 - 21:09
|
|
Dołączył: 09-10-2008
Posty: 33567
Skąd: Warszawa
Status: Offline
|
|
Władysławie - piszesz:
"Zroznicowanie dzielnicowe w uzyciu imion i nazwisk bylo bardzo duze, takze w sasiednich parafiach; - jeden proboszcz byl bardzo pracowity i zostawil po sobie uzyteczne informacje o szlachcie, chlopach, karczmarzach, a drugi zapisal tylko Nobiles i oszczedzal "ink" na pozostalych. "
to raczej świadczy nie o zróżnicowaniu w użyciu, ale tylko i wyłącznie o tym, że "jeden proboszcz byl bardzo pracowity i zostawil po sobie uzyteczne informacje o szlachcie, chlopach, karczmarzach, a drugi zapisal tylko Nobiles i oszczedzal "ink" na pozostalych."
Tzn wydaje mi się, że trudno przypuszczać, że jak nożem uciął - w jednej parafii za jednego proboszcza (czy pisarczyka) były, a w sąsiedniej nie były w użyciu - widać, jak piszesz, były zapisywane w metrykalnych w sąsiedztwie niezapisywanych. Podobnie - przy zmianie zapisującego w tej samej parafii. Przychodził nowy i pisał tylko imiona, odchodził, nazwiska bywało że "wracały". Ale o ile z użycia w metrykalnych można wnioskować, że były i że były używane, to z braku nazwisk w zapisach metrykalnych wniosku, że nazwisk nie było (w ogóle)/ nie były w ogóle stosowane wnioskować nie można:) |
_________________
Bez PW. Korespondencja poprzez maila:
https://genealodzy.pl/index.php?module= ... 3odzimierz
|
| |
|
|
|
|
|
marzanna62 |
|
|
Temat postu: Re: Najstarsze nazwiska chłopskie
Wysłany: 11-12-2016 - 21:19
|
|
Dołączył: 06-08-2015
Posty: 773
Status: Offline
|
|
|
Pawłowski_Henryk napisał:
Oczywiście inną sprawą jest ciągłość genealogiczna- ale i tu proszę o badaczy rodzin chłopskich o wpis jak daleko udało się dotrzeć w poszukiwaniach co również pokaże ciągłość nazwiska a więc i czas jego ukształtowania
pozdrawiam Henryk Pawłowski
Jako "badacz rodziny chłopskiej" pojedyncza rodzina mam włąsny przykład nazwisko Rzemieniec pierwsze wystapienie 1676 w formie Rzemienczyk w 1682 forma Rzemieniec wojewodztwo krakowskie parafia Kazimierza Wielka. W 1710 forma Rzemieniec parafia Kościelec powiat proszowski i w tej parafii nazwisko w identycznej formie wystepuje obecnie. W ksiegach do których miałam dostęp nazwisko od 1710 było juz ukształtowane nigdy nie występowało z "vel".
Dziękuje Henryku za ten wątek.
Zainteresowanym tematem polecam:
Piekosiński Franciszek Ludność wieśniacza w Polsce w dobie piastowskiej
Zawiera ona równiez indeks staropolskich nazw własnych
http://www.sbc.org.pl/dlibra/doccontent?id=10356 |
_________________
Marzanna
Szukam nazwisk Rzemieniec, Rzemieniecki itp
|
| |
|
|
|
|
|
Michał_Bąbol |
|
|
Temat postu:
Wysłany: 11-12-2016 - 21:26
|
|
Dołączył: 19-11-2016
Posty: 121
Skąd: Meszna
Status: Offline
|
|
Witaj Henryku!
W sumie przez przypadek trafiłem na Twój wątek, mimo tego bardzo mnie zainteresował, ponieważ piszesz, że działasz w rejonie Sądecczyzny. Moi przodkowie po mieczu pochodzili ze wsi Naprawa w okolicach Rabki-Zdroju. Moje badania póki co doprowadziły mnie do mojego 4xpradziadka Bąbola, który to żył w tamtych okolicach przed rokiem 1800. Przy najbliższej okazji mojej wizyty u dziadków w Rabce będę się starać dotrzeć ponownie do Naprawy i szukać dalej. Dlatego wielka szkoda, że księgi z tejże parafii oraz z pobliskiej Łętowni nie są zdigitalizowane. No ale nie można mieć wszystkiego 
Jak wspomniałem dotarłem na pewno do ostatniego dwudziestopięciolecia XVIII wieku. Moje nazwisko występuje obecnie w bardzo dużej ilości w Łętowni (ponad 50 osób jeśli wierzyć internetowym mapom nazwisk). Oczywiście też w pobliskich miejscowościach, jednak są to ilości nie większe niż 5-10 osób. W Nowym Targu, jeśli dobrze pamiętam - 13 osób. Czy w Twoich badaniach udało Ci się dotrzeć do nazwiska Bąbol? W dawnych czasach było ono często zapisywane jako Bombol. Jeśli zaś wierzyć Słownikowi najstarszych polskich nazwisk http://rcin.org.pl/Content/38217/WA243_18877_2631016_SLO-NAJ-NAZW_0000.pdf (strona 12) to pierwszy zapis nazwiska pochodzi z 1497 roku (no chyba że ja źle odczytuje jakieś odnośniki do innego słownika).
W każdym razie temat mojego nazwiska od dłuższego czasu nie daje mi spać po nocach. 
Pozdrawiam!
Michał
Aham, zapomniałem dodać, że w Łętowni znajduje się Osiedle Bąbolowe czy jak kto woli Rola Bąbolowa. Wskazuje to na to, że być może moi przodkowie (o ile byli to ci Bąbole) zamieszkiwali Łętownię od dawna. Mimo tego nie dotarłem jeszcze do moich przodków z tej miejscowości, cały czas żywię jednak nadzieję, że kiedyś się to uda... |
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
FAQ
Regulamin
Szukaj
Rejestracja
Zaloguj się, by sprawdzić wiadomości
Zaloguj
