|
|
|
Autor |
Wiadomość |
ROMAN_B |
|
Temat postu: Geneza nazwiska Despet.
Wysłany: 01-02-2018 - 18:26
|
|
Dołączył: 08-01-2012
Posty: 1192
Status: Offline
|
|
Paulino, witaj!
Do już podanych informacji o etymologii nazwiska Despet przez pana Władysława Moskala dołożę moje "trzy grosze".
Geneza nazwiska Despet.
Despekt – według Słownika języka polskiego pod redakcją profesora Witolda Doroszewskiego wyraz despekt jest przestarzałym słowem. Jego znaczenie jest tak opisane: „< uchybienie komu, ubliżenie >. (…). < łc. Despectus = wzgardzenie >”.
Dr hab. Alina Naruszewicz – Duchlińska, profesor Uniwersytetu Warmińsko – Mazurskiego w Olsztynie tak opisuje etymologię nazwiska Despet: „Nazwisko pochodzi prawdopodobnie od rzeczownika despet = despekt, czyli ‘uchybienie, ubliżenie, hańba, obraza, obelga’, na despet = na żart, na złość, dla dokuczenia, na przekorę, zrobić komuś na despet, wyraz pochodzi z łacińskiego despectus (zob. tzw. Słownik warszawski, t. I, s. 447). Potencjalną podstawę stanowią także imiona na De-, typu Denis, Demid (zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków, t. I s. 133).”.
W takim razie nazwa osobowa Despet pochodzi od przezwiska Despet a ono do apelatywu despet = despekt. Zatem, pierwsza osoba przezwana mianem Despet charakteryzowała się, posiadała cechy charakteru pozwalające ją tak przezwać przez innych członków rodziny, społeczności, w której mieszkała. Biorąc pod uwagę znaczenie jakie niósł ten apelatyw, zaliczyć go można do apelatywów motywowanych cechami moralnymi. Skoro ktoś został nazwany, przezwany Despet to zapewne miał przywary, które pozwalały innym nazywać go w ten sposób.
W takim razie pierwsza osoba, którą nazwano [ przezwano ] Despet z dużą dozą prawdopodobieństwa mogła utracić swoje prawdziwe nazwisko, oczywiście jeśli takowe posiadała. Nie ma w tym nic nadzwyczajnego. Skoro ktoś w określonym społeczeństwie, grupie osób, był znany pod tym mianem, to ta nazwa osobowa tak przylgnęła do tej osoby, że wszyscy znali ją już tylko pod tym przezwiskiem. Jeśli osoba o przezwisku Despet przekazała to miano swoim dzieciom a one swoim to to przezwisko stało się dziedzicznym nazwiskiem.
Paulino, w swoim poście napisałeś między innymi: „(…)”. Nazwisko z parafii Tarnów i Skrzyszów. (…)”. Rozumiem, iż osoby o tym nazwisku mieszkały w jakieś miejscowości w parafii Tarnów i w jakieś miejscowości w parafii Skrzyszów. Tarnów od Skrzyszowa oddalony jest około 10 km. Zatem, osoby o nazwisku Despet wywodzą się z Tarnowa albo z parafii Skrzyszów.
W odległości około 40 km od Tarnowa położona jest wieś Bugaj. W odległości około 37 km od wsi Skrzeszów leży wieś Bugaj. Wieś Bugaj obecnie znajduje się w województwie małopolskim, w powiecie gorlickim, w gminie Biecz. Wieś położona jest w dolinie potoku Sitniczanka i na wznoszących się nad nią wzgórzach Pogórza Ciężkowickiego.
Profesor Halina Karaś tak opisuje wieś Bugaj:
„Bugaj — w dokumentach Bugay; nazwa oznacza miejsce położone nad wodą, nazwa od cech gruntu lub okolicy, przeważnie nazywają się tak drobniejsze osady. Pochodzi od psł. *bug- 'zakręt, zakole rzeki', pol. gwarowe bugaj 'las liściasty'.
Bugaj stał się samodzielną wsią stosunkowo późno. Wydzielony został z Rożnowic (wówczas Rozembarku) w drugiej połowie XIX wieku.
W Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego nie ma osobnego hasła dotyczącego tej wioski, ale Bugaj jest wspomniany jako wieś wchodząca w skład parafii rozembarskiej. Dzieje Bugaja rozpoczynają się zatem wraz z dziejami Rozembarku, dziś Rożnowic.
Rozembark pochodzi z czasów średniowiecznej kolonizacji na prawie niemieckim (pierwsza wzmianka o nim z 1354 r. — z przywileju Kazimierza Wielkiego). Parafia rozembarska była dobrze wyposażona; np. wiadomo, że w 1595 r. była tu szkoła parafialna. Jej dzieje były związane ściśle z historią Biecza, gdyż probostwo w Rozembarku było przyznawane kaznodziei bieckiemu, stąd proboszczami byli często ludzi wybitni, wykształceni. Pod koniec XIX wieku w Rozembarku było 221 domów i 1207 mieszkańców (1192 wyznania rzymskokatolickiego, 15 żydów) i istniała w nim szkoła ludowa. Była to więc bardzo ludna wieś jak na owe czasy.”.
Profesor Halina Karaś jest autorką słownika noszącego tytuł „Słowniczek wyrazów gwarowych typowych dla Bugaja i okolic”. W tym słowniczku, jego autorka wymienia różne słowa gwarowe i podaje ich znaczenie. Znalazły się tam:
„(…)
despet w zwrocie (z)robić coś na despet ‘(z)robić na złość’, dokuczać’
despetliwy – ‘robiący coś na złość, umyślnie, na przekór’
despetnik – ‘ten, kto robi na despet, czyli na złość; psotnik’
despetny ‘psotny’
despetować –‘robić coś na złość; psocić’
(…)”.
Paulino, może warto poszukać śladów nazwiska Despet we wsi Bugaj i okolicy?
Nie zawadzi też przeszukać księgi metrykalne z parafii Różnowice bo wieś Bugaj należała do wspomnianej parafii.
Rożnowice (do 1945 Rozembark) – wieś w Polsce w województwie małopolskim, w powiecie gorlickim, w gminie Biecz. Wieś położona jest w dolinie potoku Sitniczanka i na wznoszących się nad nią wzgórzach Pogórza Ciężkowickiego.
Nazwa wsi pochodzi od niemieckiego słowa Rosenberg Różana Góra. Pierwotnie była to wieś niemiecka (zob. Głuchoniemcy). W średniowieczu nie do końca ustalona bywała postać nazw miejscowości, oddawana w formie przez następne dziesięciolecia, także Rozenbarg, Rozenbark, Rozynberg, Rozemberg, Rozemberk. Po drugiej wojnie światowej nazwa miejscowości na skutek działań KUNM została zmieniona urzędowo na Rożnowice. Pierwotnie niemieckie miasto Rozembark (1583, 1616 Rosemberg), utworzone na prawie magdeburskim. Integralne części miejscowości: Góra, Kalisówka, Nowa Wieś, Pisarzówka, Pod Borem, Podlesie, Potoki, Serwoniec, Ścibórka, Wilczak, Wygon, Zagórze, Zaropie. We wsi jest kościół pw. św. Andrzeja Apostoła, który położony w centrum wsi, na wzgórzu, zbudowany w latach 1756–1764.
Może moje informacje pomogą Ci w badaniach nad historią rodziny, która nosiła nazwisko Despet.
Pozdrawiam – Roman. |
|
|
|
|
|
Paulina_W |
|
Temat postu:
Wysłany: 01-02-2018 - 21:26
|
|
Dołączył: 29-09-2014
Posty: 593
Status: Offline
|
|
Dobry wieczór,
Panie Władysławie i Panie Romanie serdecznie dziękuję za Wasze analizy dotyczące nazwiska Despet.
@Wladyslaw_Moskal
o Celtach z terenów Galicji nie mam żadnej wiedzy, dziękuję za ciekawą hipotezę. Mój pradziadek opowiadał piękne historie zasłyszane od rodziców i dziadków. Z opowieści wiem, że jego dziadek w ramach pańszczyzny wyprawiał się po sól do Bochni.
Trochę już udało mi się odszukać 7xpradzidków, a nawet 8 i 9
@ROMAN_B
Dziękuję za napisanie o Bugaju. Zajrzę na pewno do okolicznych parafii .
Nazwisko przyszło do parafii Tarnów. Moi 7xpradziadkowie Andrzej Kotlarz i Katarzyna Despet najpierw zamieszkali na Terlikówce (lata 60 XVIII wieku), później na Grabówce gdzie zmarli. Oba nazwiska wcześniej nie pojawiły się w parafii tarnowskiej - widziałam na razie księgi do 1700 roku. Szukając ich aktu małżeństwa poruszam się po okolicy. W Skrzyszowie (wsi) jest całkiem regularnie zapisywane nazwisko Despet. To najbliższa okolica. Kotlarzy jest zaś bardzo wielu w parafii Łęki Górne nota bene inna moja linia Kotlarzy pochodzi właśnie z Łęk.
Życzę dobrego wieczoru. |
_________________ Pozdrawiam, Paulina
https://genztarnowa.blogspot.com
|
|
|
|
|
Wladyslaw_Moskal |
|
Temat postu:
Wysłany: 02-02-2018 - 03:26
|
|
Dołączył: 25-04-2008
Posty: 1537
Status: Offline
|
|
|
|
|
Rasinska_Ela |
|
Temat postu:
Wysłany: 02-02-2018 - 10:41
|
|
Dołączył: 25-11-2016
Posty: 72
Status: Offline
|
|
Dzien dobry,
mam do naszych ekspertow kolejna prosbe. Kolejne dwa nazwiska pojawily sie w moim drzewie i zaciekawila mnie ich etymologia:
- Nazwisko Szefler (Czestochowa, koniec XVIII wieku)
- Nazwisko Wroclawski (jak powyzej, Czestochowa, polowa XVIII stulecia). Czy nazwisko to moze miec jakies inne pochodzenie niz oczywiste od miasta Wroclaw?
Bede bardzo wdzieczna za Wasze wszystkie podpowiedzi!
Pozdrawiam bardzo serdecznie,
Elzbieta |
|
|
|
|
|
Gawroński_Zbigniew |
|
Temat postu:
Wysłany: 02-02-2018 - 12:31
|
|
Dołączył: 16-06-2015
Posty: 2694
Status: Offline
|
|
Szefler to bednarz z niemieckiego. A Wrocławski? No cóż aż świerzbią paluchy by napisać że to jest nazwisko najbardziej typowe z typowych dla wysoko wykształconych konwertytów z judaizmu. Czy ta hipoteza jest poprawna? Tylko dokładna kwerenda może dać odpowiedź. |
_________________ Zbigniew
|
|
|
|
|
Rasinska_Ela |
|
Temat postu:
Wysłany: 02-02-2018 - 13:09
|
|
Dołączył: 25-11-2016
Posty: 72
Status: Offline
|
|
Dziekuje za odpowiedz i hipotezy dotyczace obu nazwisk. Co do konwersji z judaizmu - szczerze powiem: nie mam pojecia, zakladam, ze kazda opcja jest mozliwa. Nazwisko Wroclawski pojawia sie w moim "drzewie" w latach 1740-1780, praktycznie nic o tych przodkach nie wiem, poza tym, ze mieszkali w Czestochowie i okolicach. W ksiegach parafialnych nic nie wskazuje na konwersje, ale kto wie co dzialo sie wczesniej...
Elzbieta |
|
|
|
|
|
Wladyslaw_Moskal |
|
Temat postu: Pochodzenie nazwiska Wrocławski
Wysłany: 02-02-2018 - 18:44
|
|
Dołączył: 25-04-2008
Posty: 1537
Status: Offline
|
|
Rasinska_Ela napisał:
Dziekuje za odpowiedz i hipotezy dotyczace obu nazwisk. Co do konwersji z judaizmu - szczerze powiem: nie mam pojecia, zakladam, ze kazda opcja jest mozliwa. Nazwisko Wroclawski pojawia sie w moim "drzewie" w latach 1740-1780, praktycznie nic o tych przodkach nie wiem, poza tym, ze mieszkali w Czestochowie i okolicach. W ksiegach parafialnych nic nie wskazuje na konwersje, ale kto wie co dzialo sie wczesniej...
Elzbieta
Wg;
http://www.stankiewicze.com/index.php?kat=44&sub=783
Wrocław - od imienia złożonego Wrocisław, Wroc(s)ław, ta ostatnia forma notowana do XIII wieku lub od nazwy miasta Wrocław.
Wrocławski - od nazwy miasta Wrocław lub od nazwy miejscowej Wrocławek (elbląskie, gmina Gardeja).
http://www.moikrewni.pl/mapa/kompletny/ ... awski.html
http://www.moikrewni.pl/mapa/kompletny/ ... awska.html
Wladyslaw |
|
|
|
|
|
Rasinska_Ela |
|
Temat postu: Pochodzenie nazwiska Wrocławski
Wysłany: 04-02-2018 - 19:59
|
|
Dołączył: 25-11-2016
Posty: 72
Status: Offline
|
|
Dziekuje Wladyslawie, serdecznie pozdrawiam
Elzbieta |
|
|
|
|
|
michu2503 |
|
Temat postu: Pochodzenie nazwiska Wrocławski
Wysłany: 07-02-2018 - 14:53
|
|
Dołączył: 05-01-2018
Posty: 7
Status: Offline
|
|
Dzień dobry,
Staram się wytłumaczyć pochodzenie nazwiska panieńskiego mojej mamy - Nowatkiewicz. Doszukałem się przodków w końcu XVIII wieku. Wszyscy znalezienie przeze mnie przodkowie mieszkali na terenie parafii mazowieckich: Miszewo Murowane, Bodzanów, Orszymowo. Pod koniec XVIII spotyka się także pisownię Nowotkiewicz / Nowotkowicz. Bardzo proszę o pomoc w rozwianiu moich wątpliwości - czy przodkowie mogli pochodzić z Litwy (końcówka -icz, rzadko tam spotykana); czy mogli być neofitami (początek 'nowo'). I czy ktoś się spotkał z innymi wersjami tego nazwiska.
Pozdrawiam,
Michał Łukaszewski |
|
|
|
|
|
Wladyslaw_Moskal |
|
Temat postu: Re: Pochodzenie nazwiska Nowatkiewicz
Wysłany: 16-02-2018 - 01:08
|
|
Dołączył: 25-04-2008
Posty: 1537
Status: Offline
|
|
michu2503 napisał:
Dzień dobry,
Staram się wytłumaczyć pochodzenie nazwiska panieńskiego mojej mamy - Nowatkiewicz. Doszukałem się przodków w końcu XVIII wieku. Wszyscy znalezienie przeze mnie przodkowie mieszkali na terenie parafii mazowieckich: Miszewo Murowane, Bodzanów, Orszymowo. Pod koniec XVIII spotyka się także pisownię Nowotkiewicz / Nowotkowicz. Bardzo proszę o pomoc w rozwianiu moich wątpliwości - czy przodkowie mogli pochodzić z Litwy (końcówka -icz, rzadko tam spotykana); czy mogli być neofitami (początek 'nowo'). I czy ktoś się spotkał z innymi wersjami tego nazwiska.
Pozdrawiam,
Michał Łukaszewski
Witam,
starsza wersja jest nazwisko Nowatka;
http://www.moikrewni.pl/mapa/kompletny/nowatka.html
Nowatkiewicz to syn Nowatki i oba nazwiska razem wystepuja w rejonie Torunia;
http://www.moikrewni.pl/mapa/kompletny/ ... ewicz.html
Sadze, ze uznasz te nazwiska za polskie nazwiska , bez potrzeby spogladania na Litwe.
Zycze powodzenia w poszukiwaniach.
Zagladaj na Forum, bo czasem z opoznieniem , ale dostaniesz odpowiedz.
Pozdrawiam - Wladyslaw |
|
|
|
|
|
michu2503 |
|
Temat postu:
Wysłany: 16-02-2018 - 10:54
|
|
Dołączył: 05-01-2018
Posty: 7
Status: Offline
|
|
Dziękuję, Władysławie!
Starsze metryki czasami jednak stosują zapis 'Nowotkowicz' - Nowotko jest nazwiskiem dość często spotykanym na dzisiejszej Ukrainie, czasami na Białorusi. Stąd też moje dywagacje w stronę Litwy.. Tak czy siak trzeba kopać dalej i może coś się bardziej rozjaśni |
|
|
|
|
|
Wladyslaw_Moskal |
|
Temat postu: Pochodzenie nazwiska Wilk
Wysłany: 16-02-2018 - 15:19
|
|
Dołączył: 25-04-2008
Posty: 1537
Status: Offline
|
|
Witam,
na zalaczonej mapie przedstawiono zasieg kultur archeologicznych Hallstad i LaTene galijskich [nie germanskich !] Celtow;
https://en.wikipedia.org/wiki/La_T%C3%A ... LaTene.png
Obie te kultury archeologiczne wplynely na to, ze na ziemiach polskich zanikla kultura luzycka i pojawila sie kultura przeworska rozwoju produkcji zelaza w Polsce;
http://www.archeologia-sandomierz.pl/?s ... hronologia
Przypomne, ze Rzym zalozono w 753 r. p.n.e., a Biskupin zbudowano najprawdopodobniej zimą 738 r. p.n.e
Na pierwszej zalaczonej mapie sa zaznaczone wieksze celtyckie plemiona, dwa z nich - wczesniej plemie Boii i nieco pozniej plemie Volcae przybyly na obszary poludniowej Polski.
Krotko o Bojach;
https://pl.wikipedia.org/wiki/Bojowie
Plemie Volcae to nazwa galijska, po kroacku to Vukowi, po polsku Wilki, po czesku Vlci, po rosyjsku Volki, po angielsku Wolwes, po niemiecku Wölfe. Wilk po lacinie to "lupus", po grecku to "lykos"
Widac jak bardzo jezyk galijski byl zblizony do slowianskiego.
Grecki geograf Strabo [ur. 64 r.p.n.e.- zm. 21 r.n.e.] po najezdzie Wilkow na greckie Delfy w 279 r. przed nowa era;
https://en.wikipedia.org/wiki/Volcae#/m ... tions).svg
nazwal Wilkow pogardliwe ... Tectosages = poszukiwacze zdobyczy. Bardzo daleko ta grecka nazwa odbiega od prawidlowej nazwy plemienia !.
Mozna przyjac, ze po rozdzieleniu sie Wilkow, odchodzacy na polnoc Wilkowie nie wrocili juz do swoich pierwotnych siedzib, a powedrowali dalej na polnoc, na tereny dzisiejszej Poski. Pozniej napisze o dowodach.
Zatem plemie Wilkow przynioslo nazwisko Wilk do Polski juz okolo 279-278 r. przed nowa era;
http://www.moikrewni.pl/mapa/kompletny/wilk.html
Rozmieszczenie pozostawionego przez Celtow nazwiska Wilk w Europie;
http://forebears.io/surnames/wilk
Wiecej o bardzo starych polskich nazwiskach i dowodach archeologicznych w nastepnym moim wpisie.
Pozdrawiam - Wladyslaw |
|
|
|
|
|
tbienias |
|
Temat postu: Pochodzenie nazwiska Wilk
Wysłany: 16-02-2018 - 22:13
|
|
Dołączył: 05-08-2013
Posty: 250
Skąd: Galicja
Status: Offline
|
|
serdecznie proszę o etymologię nazwisk:
Osysko
Gagola/Gągola/Gongola
Skaton
Kumarek
Pozdrawiam Tomasz |
|
|
|
|
|
Wladyslaw_Moskal |
|
Temat postu: Re: Pochodzenie nazwiska Wilk
Wysłany: 17-02-2018 - 18:55
|
|
Dołączył: 25-04-2008
Posty: 1537
Status: Offline
|
|
tbienias napisał:
serdecznie proszę o etymologię nazwisk:
Osysko
Gagola/Gągola/Gongola
Skaton
Kumarek
Pozdrawiam Tomasz
Tomku,
masz racje, etymologia Twoich nazwisk jest ciekawa.
Osysko - od osesek, ale to moze byc przezwisko dla doroslego syna trzymajacego sie kiecki mamy.
Nie wykluczam innej etymologii.
Zobacz;
http://www.stankiewicze.com/index.php?kat=44&sub=530
http://www.moikrewni.pl/mapa/kompletny/osysko.html
Gagola/Gągola/Gongola - chyba osoba mowiaca przez nos bo przeciez nie gęgał jak gęś.
Skaton - obecnie nie istnieje takie nazwisko w Polsce.
Moze to "przekrecona" nazwa pastucha bydla rogatego zwanego kiedys "skot" - stad nazwa wsi Skotniki.
Kumarek - wg prof. K.Rymuta ostatnia osoba o tym nazwisku zmarla w pow.Nowy Sacz pomiedzy 1990 a 2002 r.
Zdrobnienie Kumorek chyba powstalo od slowa kum = ojciec chrzestny i naziska Kum odnotowanego w 1368 r, niz od gwarowego kumar = komar.
Pozdrawiam - Wladyslaw |
|
|
|
|
|
tbienias |
|
Temat postu: Re: Pochodzenie nazwiska Wilk
Wysłany: 17-02-2018 - 20:20
|
|
Dołączył: 05-08-2013
Posty: 250
Skąd: Galicja
Status: Offline
|
|
Moi Kumarek to około 1800 roku i rzeczywiście z okolic Tarnowa/Nowego Sącza
być może nazwisko to brzmiało: Skaton, Skatoń - w internecie Skatoń znalazłem tylko we Wieliczce.
Tomasz |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|