Serwis Polskiego Towarzystwa Genealogicznego

flag-pol flag-eng home login logout Forum Fotoalbum Geneszukacz Parafie Geneteka Metryki Deklaracja Legiony Straty
piątek, 29 marca 2024

longpixel


Napisz nowy temat   Odpowiedz do tematu
Zobacz poprzedni temat Wersja gotowa do druku Zaloguj się, by sprawdzić wiadomości Zobacz następny temat
Autor Wiadomość
wolenski_pipisOffline
Temat postu: Indeks nazwisk do Herbarza szlachty tatarskiej w Polsce.  PostWysłany: 03-03-2021 - 12:50
Sympatyk


Dołączył: 05-04-2011
Posty: 336

Status: Offline
Nakładem Wydawnictwa Kastor ukazał się w formie elektronicznej Indeks nazwisk do Herbarza szlachty tatarskiej w Polsce Stanisława Dziadulewicza, mojego autorstwa.
W większości prac do których wykonałem indeksy nazw osobowych, w tekście pojawia się tzw. nieznana szlachta. Nie można wykluczyć, że część z tych nazwisk to nieznane oboczności, przydomki, a także błędy w postaci literówek lub ujęcie fonetyczne w zapisie odbiegające od podstawowej formy nazwiska. Część z tych nazwisk to patronimiki, których drobną część zamieszczam, jako przykłady. Wiele z tych form nazw osobowych jak patronimiki stały się z czasem nazwiskami dziedzicznymi.

Nieznana szlachta: Abdruchmanowicz; Akkerbeg; Alikecz; Andruchmanowicz (patronimik); Asejtowicz; Azarycz; Bachmatowski; Bektyszewicz (patronimik?); Brusiłowski (przydomek Botowiczów); Chaleszewicz; Chasieniewicz; Chaszajdarowicz; Chodyńcewicz; Chorumszycz; Czaplejewicz (może to Czaplewicz); Czarcikowski (przydomek Czuwaszów); Czuhajewicz; Dagestański (Baranowski o przydomku Murza-Dagestański); Drahwa; Dubonosowicz; Dzieszewicz; Dżansubowicz (patronimik); Dżołuszewicz (patronimik); Ebieł; Ejwiłowicz; Golant; Hassanowicz; Hekniakowicz; Iljaszowski (przydomek Kotłubajów); Iwaczykow; Jachicz; Jaftanowicz; Jaksubski v. Jasubski (przydomek Talkowskich); Jałoir; Jambicki (oboczność nazwiska Gębicki); Jandycz; Janyszewicz; Jaszczura (to Janczura); Jensejtowicz (patronimik); Jepaszewicz; Jewlicki (oboczność Giewlickich); Jębicki (oboczność nazwiska Gębicki); Karpsza; Kelberg; Kiełdowleć; Kipczak; Kirewicz; Kisewicz; Kokoczyński (będzie to zapewne Kokociński); Koratkiewicz; Kuńc; Kutłujar; Lehuszewicz; Liździewicz; Mahreszewicz; Mantikowicz; Mastuszcza; Meretowicz; Narumowicz; Niegirdowski v. Niegardowski (przydomek Muchów powstały od dóbr Niegirdowa); Nowągliński; Nursejtewicz; Obrezkowicz; Obutkiewicz; Olgozowicz (patronimik); Pohlens (to Polensowie); Półtor; Rzeczypowicz; Sadułło; Sefer; Siniukiewicz; Smolskiewicz; Szańkowicz; Temeszko; Temirowicz; Tianiewicz; Tipit v. Typir; Tuchański; Tułasz; Tułatjarowicz; Urusowicz; Urutej (patronimik); Zapuszczański (przydomek Smolskich); Zazierski (przydomek Sołtyków); Żybrzycki (zapewne oboczność Żubrzyckich).

Część przydomków pojawia się w tekście tej pracy, brakuje ich natomiast przy hasłach głównych. Poniżej podaję przykłady powstawania przydomków, których powstanie nie wymusiła okoliczność odróżnienia osób o tym samym nazwisku i imieniu, ale w części było to upamiętnienie imion przodków, w części pochodne od nazw dóbr dziedzicznych czy herbów jak na przykładzie Łostajskich herbu Ułan, przydomku Ułan, czy Maluszycki herbu Ułan przydomku Ułan.
Przydomek Bazarewskich Tenikiej Emirza, powstał od imienia Tenikiej.
Bielacki p. Janus Emirza, powstał od imienia przodka Janusz.
Kazek Ajdarowicz Kryczyński, koło roku 1530, właściciel gruntów za Waką i stąd nazywanego Zawadzkim. Z czasem przydomek ten stał się nazwiskiem dziedzicznym. Kazek przodkiem Zawadzkich, Rusinów, Sulewiczów i Adzykiczów.
Przydomki Michałowskich Tupała oraz Tupaliasz, wzięte został od nazwy dóbr Tupała, na których dziedziczył przedstawiciel tej rodziny. Od dóbr tych powstało nazwisko Tupalski.
Przydomek Sinikiewiczów - Masło, stał się podstawą na uformowanie nazwiska dziedzicznego Masłowski.
Smolski v. Smolskiewicz p. Zapuszczański. Rodzina dziedziczyła na tak zwanej Zapuszczy i od tej wioski obrała przydomek Zapuszczański.
Talkowski p. Murza Jaksubski; Murza Jasubski. Przydomek Jaksubski i Jasubski powstał od imienia ich przodka Jaksub.
Wołkasz p. Kajeciński, który powstał od dóbr dziedzicznych Kojacienta. Bardziej prawdopodobnym powinien być przydomek w formie Kojeciński, ale zapewne Kojacienta zwane były też Kajocienta.

Wiele nazwisk, w tej pracy, pojawia się dużo wcześniej, niż wymienione są one w wykazach szlachty polskiej.
Nazwiska rodzin tatarskich formowały się prawie do końca XVII wieku, skąd tyle oboczności i odmian.
Nazwisko Mucharski powstało od imienia Mucharz (Mucharem) i pierwotnie brzmiało Mucharem.
Przykład powstania nazwiska Lisowski, wyraźnie wskazuje, że nazwiska z końcówką „ski”, nie zawsze powstawały od dziedzicznych dóbr, w tym przypadku, powinno powstać od Lisowa, Lisówka itp. Przodek Tatarów Lisowskich, Mahmeć zwał się Lisaj. Jego potomkowie nazwali się Lisowicz, a dopiero w XVII wieku Lisowiczowie zmienili nazwisko na Lisowski.

Ujęcie fonetyczne nazwisk i ich oboczności, w części zapisów znacznie odbiega od podstawowej formy nazwiska, co obrazują poniższe wybrane przykłady.

Ajdarowicz vel Adurowicz, Hajdarowicz.
Bazarewski v. Bazarowicz v. Bazar.
Gębicki v. Gembicki, Giębicki, Jambicki, Jębicki.
Jewlicki v. Giewlicki.
Kubejda v. Kudajbatyjewicz, Kudajewicz, Kudbata, Kudbieta, Kujbieda, Skujbieda.
Lisowski v. Lisaj, Lisowicz.
Masłowski v. Masło.
Mostupicz v. Mustaficz. W tym przypadku to przydomek Niekraszewiczów, choć istniała rodzina tatarska o nazwisku Mustaficz.
Obdulewicz v. Abdulewicz.
Piotrowski v. Pietrowicz, Piotrowicz.
Półtorzycki v. Połtorzycki, Półtor, Półtorżycki, Pułtorzycki.
Radliński v. Rodlinowicz, Rydliński.
Smolski v. Smolskiewicz.
Szejbakowski v. Szajbak, Szejbak.
Wilczyński v. Wilk.

Imię noszone przez Tatarów – Smolski, kojarzy się wyłącznie z nazwiskiem. I słusznie, gdyż Tatarzy o imieniu Smolski, lub ich potomkowie, imię te z czasem brali za nazwisko. Spotykamy też wśród najdawniejszych imion w Koronie imię Konarski (Witold Taszycki – Najdawniejsze polskie imiona osobowe, w Rozprawy i studia polonistyczne, tom I Onomastyka, Wrocław-Kraków 1958, str. 105.). Jak wskazują te przykłady, przed pojawieniem się nazwisk dziedzicznych z końcówką „ski”, istniały też imiona z takimi końcówkami, choć zapewne należały one do rzadkości.

I jeszcze ciekawostka - interesującą postacią był Tatar Mustafa Jakubowski, który „będąc prawowiernym muzułmaninem, gorliwie i dosadnie wdrażał dogmaty chrześcijańskie ludowi chrześcijańskiemu i wskazywał mu drogę do zbawienia”.

Indeks liczy 2.037 nazw osobowych.

Pozdrawiam Marek Woliński
 
 Zobacz profil autora Wyślij prywatną wiadomość  
Odpowiedz z cytatem Powrót do góry
Wyświetl posty z ostatnich:     
Skocz do:  
Wszystkie czasy w strefie GMT - 12 Godzin
Napisz nowy temat   Odpowiedz do tematu
Zobacz poprzedni temat Wersja gotowa do druku Zaloguj się, by sprawdzić wiadomości Zobacz następny temat
Powered by PNphpBB2 © 2003-2006 The PNphpBB Group
Credits
donate.jpg
Serwis Polskiego Towarzystwa Genealogicznego zawiera forum genealogiczne i bazy danych przydatne dla genealogów © 2006-2024 Polskie Towarzystwo Genealogiczne
kontakt:
Strona wygenerowana w czasie 0.486027 sekund(y)