Serwis Polskiego Towarzystwa Genealogicznego

flag-pol flag-eng home login logout Forum Fotoalbum Geneszukacz Parafie Geneteka Metryki Deklaracja Legiony Straty
czwartek, 28 marca 2024

longpixel


Napisz nowy temat   Odpowiedz do tematu
Zobacz poprzedni temat Wersja gotowa do druku Zaloguj się, by sprawdzić wiadomości Zobacz następny temat
Autor Wiadomość
KrajewskiJerzyOffline
Temat postu: Księgi grodzkie ,ziemskie  PostWysłany: 18-03-2012 - 17:39
Sympatyk


Dołączył: 10-08-2009
Posty: 131

Status: Offline
Witam
pytanie moje wyda się pewnie banalnie proste ale może ktoż zechce mnie oświecić. Czego dotyczą zapisy dokonywane w Kięgach Grodzkich, a czego w Księgach Ziemskich.
Jerzy K.
 
 Zobacz profil autora Wyślij prywatną wiadomość  
Odpowiedz z cytatem Powrót do góry
Lubryczyński_IreneuszOffline
Temat postu: księgi grodzkie ,ziemskie  PostWysłany: 18-03-2012 - 18:47
Sympatyk


Dołączył: 30-03-2010
Posty: 201

Status: Offline
Witaj Jerzy,
Krzysztof Bąkała w swojej książce, tak oto przedstawia wytłumaczenie dla tych pojęć następująco :
Księgi ziemskie – zawierają nazwiska właścicieli nieruchomości, informacje dotyczące ich rodzin, dane dotyczące zobowiązań, poręczeń, testamentów, a także dokumentów związanych z legitymacją szlachecką. Prowadzone dla danej ziemi.
Księgi grodzkie – zawierają nazwiska właścicieli nieruchomości, informacje dotyczące ich rodzin, dane dotyczące zobowiązań, poręczeń, testamentów, a także dokumentów związanych z legitymacją szlachecką. Prowadzone dla danego powiatu.
Pozdrawiam Irek
 
 Zobacz profil autora Wyślij prywatną wiadomość  
Odpowiedz z cytatem Powrót do góry
ŁucjaOffline
Temat postu: księgi grodzkie ,ziemskie  PostWysłany: 18-03-2012 - 19:05
Sympatyk


Dołączył: 05-05-2007
Posty: 1799
Skąd: Warszawa
Status: Offline
Cytat z:
http://www.wilanow-palac.pl/ksiegi_grod ... mskie.html

"Księgi grodzkie i ziemskie


Jarosław Dumanowski

Dokumentacja działalności lokalnych sądów szlacheckich to jedno z najważniejszych, a jednocześnie najsłabiej znanych źródeł dziejów dawnej Rzeczypospolitej. Choć w sensie prawnego i honorowego pierwszeństwa instytucji księgi ziemskie powinny być wymieniane przed księgami grodzkimi, to te ostatnie stopniowo stawały się coraz ważniejsze. Księgi dawnych sądów szlacheckich rejestrowały przede wszystkim dokumentację związaną z toczącymi się w nich postępowaniami sądowymi. Wpisywano więc do nich wyroki (decreta), opisywano poszczególne stadia rozprawy, zeznania świadków i dowody przedstawione przez strony sporu.

W epoce staropolskiej, gdy nikt jeszcze nie myślał o trójpodziale władzy, starosta oraz urzędnicy sądu ziemskiego pełnili także funkcje niezwiązane z wymiarem sprawiedliwości. Urząd grodzki dysponujący własnym personelem, stałą siedzibą i archiwum przyjmował także, a z czasem przede wszystkim, wpisy dotyczące spraw niespornych. Najważniejsze z nich, tzw. wpisy wieczyste (np. sprzedaż lub darowizna nieruchomości), powinny być wprowadzane do ksiąg ziemskich. Ponieważ jednak urzędy ziemskie nie miały stałej siedziby i archiwum, z czasem tzw. prawo wieczystości otrzymywały też poszczególne grody.

Do ksiąg wpisywano więc umowy sprzedaży, zastawów i dzierżawy ziemi, transakcje pożyczkowe, pokwitowania, posagi, dożywocia, działy majątku, a także testamenty, inwentarze i w zasadzie wszystkie dokumenty, które chciano uwierzytelnić lub upublicznić. Do najważniejszych z nich należały uchwały sejmików (lauda), zeznania podatkowe, konstytucje sejmów i różnorakie przywileje oraz nadania.

Księgi grodzkie i ziemskie, zachowane dla niektórych terytoriów już od XIV i XV w., są jednak dziś wykorzystywane stosunkowo rzadko. Wynika to głównie ze skomplikowanego, często nieuporządkowanego układu treści w księgach. W miarę zwiększania się ilości wpisów od XVI w. akta zaczęto dzielić na różne serie. Najważniejsze z nich to występujące na niektórych terenach tzw. rezygnacje (resignationes) oraz inskrypcje (inscriptiones). W pierwszych wpisywano głównie akty sprzedaży, darowizny i objęcia w posiadanie dóbr ziemskich, w drugich natomiast przede wszystkim zapisy długów, dzierżaw czy zastawów.

Z czasem wyodrębniły się też tzw. relacje (relationes), do których wpisywano głównie sprawozdania z czynności urzędowych (dostarczenie pozwu, wizja dóbr ziemskich, wprowadzenie w posiadanie – tzw. intromisja itd.). Do relacji wpisywano też niekiedy same teksty umów, inwentarzy lub testamentów oraz aktów publicznych. W wielu grodach wyodrębniono jednak w tym celu odrębną serię, tzw. oblat.

Sytuację komplikuje fakt, że serie te częściowo łączono, mieszano lub dzielono na kolejne podserie, a przyjętych zasad często nie przestrzegano. W XVII w., a na niektórych terenach najdalej w pierwszej połowie XVIII w. przestano sporządzać czystopisy (inducta) i księgi pozostawały tylko w formie słabo czytelnych i nie do końca uporządkowanych brudnopisów (prothocollon). W efekcie korzystanie z ogromnych zbiorów informacji zawartych w księgach grodzkich i ziemskich jest bardzo trudne i pracochłonne. Część akt bezpowrotnie zaginęła w czasie licznych wojen i kataklizmów. Szczególnie słabo zachowały się różne indeksy, regestry i pomoce archiwalne. Ten brak częściowo tylko rekompensuje, niezwykle skądinąd cenna, Kartoteka materiałów do dziejów wsi przechowywana w Archiwum Głównych Akt Dawnych (poszczególne jej części znajdują się też w odpowiednich archiwach państwowych)."


Np. w AGAD:
http://www.agad.archiwa.gov.pl/metodyka ... dzkie.html

Ł.

_________________
Dziennik genealogiczny
 
 Zobacz profil autora Wyślij prywatną wiadomość  
Odpowiedz z cytatem Powrót do góry
KrajewskiJerzyOffline
Temat postu: księgi grodzkie ,ziemskie  PostWysłany: 18-03-2012 - 20:26
Sympatyk


Dołączył: 10-08-2009
Posty: 131

Status: Offline
Witam
dziękuję Łucji i Ireneuszowi za informacje,zwięzłe i treściwe
Czy na forum jest, był , jakiś wątek dotyczący poszukiwań w zasobach ksiąg grodzkich , ziemskich znajdujących się w AGAD w Warszawie ?
J.K.
 
 Zobacz profil autora Wyślij prywatną wiadomość  
Odpowiedz z cytatem Powrót do góry
Kaczmarek_AnetaOffline
Temat postu:   PostWysłany: 05-10-2013 - 18:07
Zasłużony
Sympatyk


Dołączył: 09-02-2007
Posty: 6178
Skąd: Warszawa/Piaseczno
Status: Offline
Witam,

pozwolę sobie wkleić z innego wątku cenne i praktyczne informacje dotyczące czytania ksiąg grodzkich i ziemskich zgromadzonych w AGAD - może jeszcze ktoś chciałby wypowiedzieć się w tym temacie?
Czy są np. jakieś podręczne inwentarze, które mogą ułatwić poruszanie się po tym trudnym zasobie?
Cytat:
Witam
W poszukiwaniu przodków z Mazowsza i Podlasia korzystałem z ksiąg sądowych mazowieckich. Szczęśliwie dla mnie interesowały mnie tylko dwie najstarsze księgi zakroczymskie (pierwsza połowa XV wieku), z których większość materiału została przed wojną opublikowana w formie książkowej - z indeksami. Z oryginałów (AGAD) czytałem tylko pewne fragmenty.
W AGAD czytałem też księgi grodzkie i ziemskie drohickie (XV - XVIIw) oraz księgi nurskie (XVIII). Czytanie tych ksiąg jest niezwykle trudne. Po pierwsze są tego dziesiątki tysięcy stron. Zazwyczaj nie wiadomo w którym konkretnie roku działo się coś dla nas interesującego, więc czytać trzeba wszystko.
Kolejnym problemem jest marna czytelność. Księgi pisane są przez różnych pisarzy - różne charaktery pisma. Niektórzy wyraźnie się spieszyli. Moja metoda polegała na rozpoczynaniu pracy od uważnego przyglądania się literom w znanych imionach własnych. Oczywiście konieczna jest znajomość łaciny - przynajmniej w elementarnym zakresie. Zwłaszcza jeśli chcemy się dowiedzieć czy Jan zabił, czy też zabito Jana.
W niektórych księgach poszczególne zapisy poprzedzone są tytułami, które składają się z nazwy wsi (ew. nazwisko właścicela) i przedmiotu notatki (venditio, obligatio, reformatio, quietatio, demissio, ...). Ułatwia to znakomicie poszukiwania. Zapisy najczęściej robione są według standardowych formułek. Jeśli się je opanuje, czytanie kolejnych idzie błyskawicznie. Ale są też zapisy niezwykle skomplikowane.
Dla genealoga najcenniesze są informacje typu:" Jan, Piotr i Grzegorz synowie zmarłego Stanisława, dziedzice z XXX sprzedają ... Walentemu synowi Wojciecha dziedzicowi z YYYY". Jeśli genealog nie ogranicza się do sporządzania listy przodków, lecz traktuje genealogię jako naukę pomocniczą historii, cenne są również informacje: "co Walenty kupił i za ile".
W księgach spotyka się oblaty z innych sądów. Trafiają się też spisy podatkowe. Sporadycznie występują chłopi i Żydzi. Przydatność informacji o nich jest duża dla historyka, niewielka dla genealoga. W owych czasach chłopi i Żydzi nie mieli nazwisk.
Jeśli rodzina szlachecka "siedziała" w jednej wsi przez dłuższy czas, jest szansa, że ze zbioru zapisków da się odtworzyć drzewo genealogiczne, a przynajmniej duże jego fragmenty. Szczególnie gdy korzysta się również z innych zbiorów znajdujących się w archiwach (spisy podatkowe, spisy pospolitego ruszenia, itd). Oczywiście są regiony Polski, gdzie wojny uczyniły dużo wieksze spustoszenie w archiwach i niewiele da się znaleźć.
Pozdrawiam
Lech Niepiekło
z wątku:
https://genealodzy.pl/PNphpBB2-viewtopic ... rt-0.phtml

Pozdrawiam
Aneta
 
 Zobacz profil autora Wyślij prywatną wiadomość  
Odpowiedz z cytatem Powrót do góry
Krystyna.wawOffline
Temat postu: regestr okazowania, popisowali się  PostWysłany: 22-09-2017 - 18:24
Zasłużony
Sympatyk


Dołączył: 28-04-2016
Posty: 4175

Status: Offline
Lauda sejmikowe - uchwały.
Jednak nie rozumiem, co się działo 19 kwietnia 1621 pod Lwowem.
W sejmiku brał udział (chyba) mój przodek, ale po co tam się zjechali?
Jest to "Regestr okazywania IMć pp. obywatelów"
zgodnie z konstytucje 1520 roku "się popisowali" przed wojewodą przy obecności różnych urzędników
Dokonywano jakiegoś spisu, ale jakiego?
To były poczty zbrojne?

skan 238 - wstęp do długaśnej listy obecności
http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/applet? ... djvu&p=238

_________________
Krystyna
*** Szarlip, Zakępscy, Kowszewicz, Broczkowscy - tych nazwisk szukam.


Ostatnio zmieniony przez Krystyna.waw dnia 23-09-2017 - 15:28, w całości zmieniany 1 raz
 
 Zobacz profil autora Wyślij prywatną wiadomość Wyślij email  
Odpowiedz z cytatem Powrót do góry
jamiolkowski_jerzyOffline
Temat postu: regestr okazowania, popisowali się  PostWysłany: 22-09-2017 - 19:35
Zasłużony
Sympatyk


Dołączył: 28-04-2010
Posty: 3129

Status: Offline
Jest to spis pospolitego ruszenia na wojnę polsko turecka w latach 1620 - 1621. Takie spisy były sporządzane na miejscach zbiórki we wszystkich Ziemiach Korony i Litwy. Niektóre sa w internecie np
http://pther.net/PDF/Szlachta%20ziemian ... 20roku.pdf
Autor opisuje tło historyczne i uwarunkowania tego spisu.
W ksiegach sadowych Ziemi bielskiej znalazłem sporo dokumentów.
Znakomite uzupełnienie wiedzy genealogiczne szczególnie tam gdzie brakuje(a przeważnie brakuje) ksiag metrykalnych dla tych czasów,.
 
 Zobacz profil autora Wyślij prywatną wiadomość  
Odpowiedz z cytatem Powrót do góry
Krystyna.wawOffline
Temat postu:   PostWysłany: 23-09-2017 - 15:27
Zasłużony
Sympatyk


Dołączył: 28-04-2016
Posty: 4175

Status: Offline
Ależ interesująca lektura! Smile
Ciekawe, czy pod Chocimiem był we wrześniu...
Pole do wyobraźni otworzyłeś przede mną ogromne.
Jurku, bardzo dziękuję za wyjaśnienia. kwiat

_________________
Krystyna
*** Szarlip, Zakępscy, Kowszewicz, Broczkowscy - tych nazwisk szukam.
 
 Zobacz profil autora Wyślij prywatną wiadomość Wyślij email  
Odpowiedz z cytatem Powrót do góry
lidla0902Offline
Temat postu:   PostWysłany: 25-09-2017 - 17:35


Dołączył: 11-09-2017
Posty: 9

Status: Offline
Witam,
Znalazłam się tu przez przypadek zainteresowana tematem , no i trafiłam na ciekawą lekturę pana Jerzego co do popisu z 1621 roku, nawet znalazłam coś dla siebie. Jestem również zainteresowana popisami z 1528 i 1565 - ziemia drohicka. Może ktoś z państwa może mi pomóc. Chodzi mi o nazwiska;
Toczyscy, Bujalscy, Wyszomierscy v Wyszomirscy , Zembrowscy v Zębrowscy i Skibniewscy.
Pozdrawiam
Lidka
 
 Zobacz profil autora Wyślij prywatną wiadomość  
Odpowiedz z cytatem Powrót do góry
jamiolkowski_jerzyOffline
Temat postu:   PostWysłany: 25-09-2017 - 19:16
Zasłużony
Sympatyk


Dołączył: 28-04-2010
Posty: 3129

Status: Offline
Popis z 1528 mam w jakiejs idiotycznej javie którego to linku nie potrafie odtworzyć i sprawdzic czy jest tam ziemia drohicka. Wymieniałem komputer i teraz muszę(a raczej córka ) po kolei instalowac kolejne programy. Jak się uporam to wkleję.
Natomiast zamiast spisu 1565(nie wiem czy był taki dla ziemi Drohickiej) polecam lekturę Przysięgi na wierność Koronie w 1569
Spis ziemi drohickiej to skan mniej więcej 320 ale generalnie warto poczytac inne wczesniejsze dokumenty jak do Unii doszło
http://pbc.biaman.pl/dlibra/docmetadata ... =&lp=2&QI=
 
 Zobacz profil autora Wyślij prywatną wiadomość  
Odpowiedz z cytatem Powrót do góry
lidla0902Offline
Temat postu:   PostWysłany: 25-09-2017 - 23:09


Dołączył: 11-09-2017
Posty: 9

Status: Offline
Panie Jerzy,
wiedzę o popisie ziemi drohickiej z 1565 roku zaczerpnęłam z "Monografii parafii Rozbity Kamień "autorstwa pana Zbigniewa Wąsowskiego. Odbył się w Rakowie na Litwie. Tylko tyle wiem, że nic nie wiem, gdyż nie posiadam wiedzy dotyczącej osób o wymienionych wcześniej nazwiskach, czy brali w nim udział.
Dziękuję za już, właśnie analizuję przysięgę na wierność Koronie i czekam jakby się dało na więcej. Może się uda 1528 rok.
Pozdrawiam
Lidka
 
 Zobacz profil autora Wyślij prywatną wiadomość  
Odpowiedz z cytatem Powrót do góry
jamiolkowski_jerzyOffline
Temat postu:   PostWysłany: 26-09-2017 - 11:38
Zasłużony
Sympatyk


Dołączył: 28-04-2010
Posty: 3129

Status: Offline
Tu powinny byc wszystkie spisy wojska litewskiego 1528, 1565 i 1567
http://www.runivers.ru/upload/iblock/6f ... 9t_t33.pdf
 
 Zobacz profil autora Wyślij prywatną wiadomość  
Odpowiedz z cytatem Powrót do góry
lidla0902Offline
Temat postu:   PostWysłany: 26-09-2017 - 15:58


Dołączył: 11-09-2017
Posty: 9

Status: Offline
Panie Jerzy,
bardzo, bardzo dziękuję, właśnie o to mi chodziło.
Serdecznie pozdrawiam
Lidka
 
 Zobacz profil autora Wyślij prywatną wiadomość  
Odpowiedz z cytatem Powrót do góry
marekzaborskiOffline
Temat postu: Re: regestr okazowania, popisowali się  PostWysłany: 26-09-2017 - 17:59
Sympatyk


Dołączył: 27-08-2010
Posty: 382

Status: Offline
jamiolkowski_jerzy napisał:
Jest to spis pospolitego ruszenia na wojnę polsko turecka w latach 1620 - 1621. Takie spisy były sporządzane na miejscach zbiórki we wszystkich Ziemiach Korony i Litwy. Niektóre sa w internecie np
http://pther.net/PDF/Szlachta%20ziemian ... 20roku.pdf
Autor opisuje tło historyczne i uwarunkowania tego spisu.
W ksiegach sadowych Ziemi bielskiej znalazłem sporo dokumentów.
Znakomite uzupełnienie wiedzy genealogiczne szczególnie tam gdzie brakuje(a przeważnie brakuje) ksiag metrykalnych dla tych czasów,.


Zatem jeśli przodek stawił się na jednym z takich popisów w 1621, to brał udział w bitwie pod Chocimiem?
 
 Zobacz profil autora Wyślij prywatną wiadomość  
Odpowiedz z cytatem Powrót do góry
jamiolkowski_jerzyOffline
Temat postu: Re: regestr okazowania, popisowali się  PostWysłany: 26-09-2017 - 18:25
Zasłużony
Sympatyk


Dołączył: 28-04-2010
Posty: 3129

Status: Offline
Niestety niekoniecznie. Pospolite ruszenie nie należało do mobilnych formacji. Panowie bracia zbierali się zwykle powoli. Ci z Ziemi lwowskiej pewnie zdążyli pod Chocim ale np. Podlasianie dotarli jedynie do Lwowa kiedy już było po bitwie.
 
 Zobacz profil autora Wyślij prywatną wiadomość  
Odpowiedz z cytatem Powrót do góry
Wyświetl posty z ostatnich:     
Skocz do:  
Wszystkie czasy w strefie GMT - 12 Godzin
Napisz nowy temat   Odpowiedz do tematu
Zobacz poprzedni temat Wersja gotowa do druku Zaloguj się, by sprawdzić wiadomości Zobacz następny temat
Powered by PNphpBB2 © 2003-2006 The PNphpBB Group
Credits
donate.jpg
Serwis Polskiego Towarzystwa Genealogicznego zawiera forum genealogiczne i bazy danych przydatne dla genealogów © 2006-2024 Polskie Towarzystwo Genealogiczne
kontakt:
Strona wygenerowana w czasie 0.534090 sekund(y)