| Autor |
Wiadomość |
erem83 |
|
Temat postu: Krąg rodzinny Samuela Bogdańskiego h. Prus III
 Wysłany: 17-01-2025 - 16:56
|
|
Dołączył: 18-01-2024
Posty: 37
Status: Offline
|
|
Chcę się podzielić swoimi przemyśleniami oraz poprosić o uzupełnieni luk, jeżeli ktoś dysponuje wiedzą, której mi się nie udało zdobyć. Zebrałem wiele faktów dotyczących Samuela Bogdańskiego, zebranych z różnych źródeł. Tworzą one niezwykle chaotyczny obraz w szczególności geograficzny, ale przy pewnej wyobraźni pozwalają ułożyć się w pewną logiczną całość i ułożyć pewne hipotezy.
Interesujący nas Samuel, to ojciec Zygmunta Bogdańskiego, wspominany jest jedynie dwóch regestrach z 1690 już jako nieżyjący. W Wielkopolsce w XVII wieku występuje tylko rodzina Bogdańskich wywodząca się od Macieja i jego syna Piotra, żonatego z Katarzyną Szyszkowską [1]. W sieradzkim mieszka rodzina w Zdaniach i Zalesiu w parafii Dobryszyce, tj. Stanisław i Elżbieta oraz Stefan Bogdański, kasztelan konarsko-sieradzki zamieszkały w Dembowcu, parafii Wiewiec, żonaty z Eufrozyną z Walewskich h. Kolumna. Stefan był synem Stanisława i Jadwigi [2], synowcem Jana, a ojcem Marcina (księdza), Franciszka, Jana i Sebastiana [1]. Wielądko próbuje łączyć te rodziny, czyniąc z Samuela prawnuka (!) Stefana [3], ale mi dotychczas nie udało się znaleźć żadnych powiązań rodowych. Pomijając kwestie geograficzne, to sama chronologia się nie klei.
Źródła poza Wielkopolską wskazują wg Bonieckiego, że Samuel zeznał 1652 r. w grodzie Warszawskim zapis dożywocia z żoną Barbarą (DW. 51) [4].
Szczęśliwie Samuel nie jest zbyt popularnym imieniem, więc mamy spora szansę, że jest to nasz Samuel. Szukając dalej odnajdujemy opracowanie Danuty Bogdan dotyczące testamentu Tomasza Śmiarowskiego [5], gdzie poznajemy pewnego Samuela Bogdańskiego jako właściciela majątku w Żardenikach w parafii Wilczkowo w ks. Warmińskim. Samuel ten jest żonaty z Barbarą v. Stössel, co czyni go zięciem Zygmunta v. Stössel. Jeśli przyjmiemy, że Samuel z Warmii to ten sam co u Bonieckiego, to musiał być żonaty z Barbarą już w 1652. Danuta Bogdan podaje, że była ona zapewne drugą żoną Samuela. W swoim opracowaniu nie podaje źródła tej informacji, być może miała dostęp do aktów małżeństw z parafii Wilczkowo albo w pracy źródłowej do jej opracowania, tj. Kroniki parafii Wilczkowo padła informacja, że był wdowcem przed ślubem. Informacja ta nie ułatwia nam identyfikacji matki Zygmunta.
My możemy za to zweryfikować akty urodzeń w tej parafii, ponieważ są ogólnie dostępne. Wiemy, że 25.02.1663 Samuelowi urodził się syn, także Samuel, a jego matką była Barbara von Stössel [6].
Spróbujmy przeanalizować opracowanie dotyczące testamentu Tomasza Śmiarowskiego. W dokumencie, odnotowana jest Elżbieta v. Ölsen (albo Oelsen), żona Ludwika Paczka, jako krewna Bogdańskich. Ta ostatni para była rodzicami Elżbiety Paczkowej, żony Tomasza Śmiarowskiego. Taż Elżbieta z Paczków Śmiarowska wymieniona jest jako zmarła siostra (!) Walentego i Jana Bogdańskich (dowodnych wnuków Samuela) w 1736 [7]. Moim zdaniem kluczem do ustalenia dalszych powiązań rodzinnych jest informacja, że wcześniejszym właścicielem Żardeników był Michał v. Preuck.
Rodzina Preucków była bardzo wpływową rodziną w Prusach Królewskich. Wywodzili się z niej m.in. Jerzy, Jan i Michał, starostowie Braniccy w XVI wieku oraz Jan, kanonik warmiński. Ten ostatni był fundatorem fundacji stypendialnej, przyznającej granty na studia w Rzymie. Opis jej dziejów zawiera dokument autorstwa Mariana Pawlaka [8]. Dowiadujemy się z niego kolejnych faktów, które rzucają światło na pochodzenie relacjach rodzinnych Jana. Kanonik Jan był synem Michała, starosty branickiego, a wnukiem także Jana, który również pełnił funkcję starosty w Braniewie. Autor przedstawia następującą tezę: Urząd kanonika miał zabezpieczyć byt materialny Jana Preucka, ponieważ rodową własność, wieś Wróblik, ojciec przekazał starszemu bratu Michałowi. Jest to cenny zapis, który daje nam informację o kolejnym Michale Preucku. Na postawie dalszego opisu postawień fundatora, dowiadujemy się o jego dalszych relacjach rodzinnych: Prawo polecania, zgodnie z wolą J. Preucka, posiadały jego siostry —- Urszula von Oelsen i Anna von Pudwels oraz bratanice — Anna von Stössel i Katarzyna von Dieben. Listy do kapituły podpisywali jednak ich mężowie. Drogą spadków prawo to przeszło z czasem też na rodziny Troschków, Grodzickich, von Hattenów i von Felden-Wybczyńskich Można założyć, że Jan upoważnił swoje żyjące krewne, tj. siostry oraz bratanice, po zmarłym już wówczas bracie Michale, a w konsekwencji ich potomków. Wszystkie te nazwiska pojawiają się również wśród dziedziców Żardeników. Najbardziej ciekawią nas w kontekście Bogdańskich, Panie Urszula von Oelsen oraz Anna von Stössel. Zbieżność nazwisk z dziedzicami Żardenik wydaje się nieprzypadkowa. Można przypuszczać, że Urszula von Oelsen to w istocie matka (lub chronologia bardziej wskazuje na babkę) Elżbiety Paczkowej a Anna von Stössel, to żona Zygmunta. Przemawia za tym informacja o nazwisku trzeciego stypendysty fundacji, tj. Walentego Zygmunta Krzysztofa v. Stössel, syna Zygmunta i Anny z Preucków, późniejszego kanonika fromborskiego. Wywodzę z tego tezę, że Barbara musiała być córką Zygmunta i Anny z Preucków, a jednocześnie siostrą kanonika fromborskiego. Musiała być spokrewniona z Elżbietą Śmiarowską, ponieważ obie wywodziły się od Michała Preucka (którego dowodną żoną była Anna, bratanica kardynała Stanisława Hozjusza), ale to pokrewieństwo było dość odległe i trudno zrozumieć czemu Elżbietę nazwano by siostrą Walentego i Jana. Jeszcze pod koniec lat ’40 wśród posiadaczy majątku wymieniony jest „Herr von Troschke”, pełnomocnik majątku „Frau v. Preuck”. Myślę, że chodzi o wdowę po Michale Peucku, która za pewne nie żyła już w 1656, dobra zostały podzielone, a część otrzymali Bogdańscy.
Żyjąc w nadziei na odnalezienie aktu urodzenia Zygmunta, przejrzałem dalsze wpisy w Wilczkowie i odnalazłem, że 01-11-1669 rodzi się Franciszek [9], 24-11-1670 Jan a 16-09-1672 Justyna Bogdańscy, dzieci Samuela i … Anny Katarzyny v. Oelsen. Barbara musiała zatem umrzeć między 1663 a 1669. W Wilczkowie zgony są za lata 1666-70, ale brak w tym przedziale czasu tego aktu. Mogła oczywiście umrzeć w innej parafii. W 1679 jest natomiast zgon dziecka Bogdańskich. Nie potrafię zidentyfikować tego wpisu [10].
Co ciekawe wszystkie wpisy dotyczące urodzeń dzieci Samuela są przekreślone. Czy dlatego, że Bogdańscy się wyprowadzili z parafii, wyzbywszy się wszystkich dóbr na rzecz Paczków i był to sposób ewidencji mieszkańców? W każdym razie latach w latach ’80 już nie występują w parafii. W zasobie na familysearch nie ma aktów ślubu z parafii Wilczkowo, a szkoda, bo może udałoby się namierzyć małżeństwo Anny i Samuela.
Obecność Anny z Oelsenów rzuca nowe światło na relacje z Elżbietą Śmiarowską. Jeżeli przyjmiemy hipotezę, że również była ona dziedziczką Żardeników po Urszuli v Oeslen (jako jej zapewne wnuczka), to zapewne była siostrą (rodzoną lub stryjeczną) Elżbiety. Jeżeli Anna byłaby matką Zygmunta, to jednocześnie babką Walentego i Jana, co czyniłoby Elżbietę ciotką cioteczną Bogdańskich. Nie jest to co prawda siostra, jak opisane w regestrze, ale znacznie bliższe pokrewieństwo niż implikowane filiacją z Barbarą.
Jeżeli przyjmiemy, że to starszy z Michałów nabył dobra w Żardenikach na początku XVII wieku, to w całość ułoży nam się dziedziczenie tych dóbr przez Stosselów i Oelsenów. A dodatkowo zrozumiemy, że Samuel wżenił się w dobra w Żardenikach poprzez małżeństwo z Barbarą oraz późniejsze z Anną.
Samuel Bogdański wspominany jest jeszcze w księgach grodzkich nurskich [11], gdzie znajduje się obszerny dokument opisujący podziały majątkowe po Tomaszu Gocłowkim i jego żonie Mariannie Bogdańskiej, siostrze Samuela, a po śmierci Tomasza, żony Przeradowskiego. Dokument przerasta moje możliwości interpretacyjne, ale udało mi się wydobyć kilka faktów. Samuel był synem Jana, a bratem Macieja Władysława dwojga imion. W tekście jest przywołanie jakiejś relacji z 1654 pomiędzy tymi dwoma braćmi, a Tomaszem Gocłowskim, mężem ich siostry. Przypuszczam, że chodzi o jakieś kwestie posagowe, a fakt, że rodzinę reprezentowali bracia, może świadczyć, że Jan Bogdański już wówczas nie żył. Nie mam dostępu do skanów ksiąg ciechanowskich z 1654.
Z dokumentu udało mi się wyłuskać jeszcze nazwiska Bogdańskich:
- Ludwika, podpułkownika, (wg Dworzaczka synem Samuela był Jerzy, podpułkownik, czy to ten sam?)
- Macieja, kapitana,
- Zofię, niegdy Jana Smolińskiego,
- Jadwigę, niegdy za Grabowskim, 2v za niegdy Wojciecha(Alberta) Suchcickiego
Marianna, siostra Samuela i ciotka Zygmunta wspominana jest również jako zmarła w 1690 roku w Zapisakch z Piotrkowa Tryb., gdzie jej bratanek rozlicza się z Pawłem Przeradowskim, bratem ciotecznym.
Spróbujmy ustalić jakieś ramy czasowe. Samuel jest wspominany jako żonaty w 1652, a z pewnością jako zdolny do czynności prawnych przed sądem grodzkim w 1654. W 1656 był wymieniony jako współposiadacz majątku Żardeniki. Mamy dowody aktów urodzeń dzieci w latach 1663-72. Na pewno nie żył już w 1690 [12].
Nie mamy aktu urodzenia Zygmunta, ani jego dzieci, ale spróbujmy oszacować na podstawie znanych faktów.
Zygmunt był żonaty w 1698 z Teresą Rudnicką, córką Stanisława i Joanny z Rudnik Biskupskiej h. Lis, córki Jana. Jej rodzice, Stanisław Rudnicki i Joanna z Rudnik Biskupska mają zapis na posag w 1661 i w tym roku zapewne się pobrali. Teresa zatem musiała się urodzić na początku lat ’60. Myślę, że nie później, bo jej matka wychodząc za Stanisława była już dwukrotną wdową, a jeżeli prawidłowo interpretuję ją jako córkę Jana z Rudnik Biskupskiego i Anny z Wyszyny Grodzickiej, to musiała w dniu ślubu mieć powyżej lat 35.
Zygmunt jeszcze w 1690 [12] zeznawał przed sądem grodzkim. Musiał zatem posiadać wiek, który mu to umożliwiał. Nie mógł się chyba zatem urodzić po 1672, a wiemy, że od 1669 do 1672 urodziła się trójka innych dzieci Samuela, wiec byłoby za gęsto na jeszcze jedno dziecko. Czyli urodził się albo w latach 1664-68 z Barbary lub Anny, ale w innej parafii niż Wilczkowo. Ciekawym wpisem jest informacja, że matką chrzestną dziewczynki Urszuli ochrzczonej 19.10.1667 jest pewna Elżbieta Bogdańska, panna. Może siostra Samuela. Mogła mieszkać przy bracie, bo jak wiemy ojciec Jan, nie żył już od kilkunastu lat. Wzmacnia to jednak tezę, że Bogdańscy nie przerwanie mieszkali w Żardenikach.
Może jednak Zygmunt urodził się przed 1662 i wtedy z Barbary, bo raczej nie z nieznanej nam pierwszej żony Samuela, bo wówczas Elżbieta Śmiarowska nie powinna w ogóle być nazwana siostrą Walentego i Jana.
Zygmunt zmarł przed 1734. Ale ta informacja niewiele nam mów w kwestii szacowania daty jego urodzin.
Znamy czworo dzieci Zygmunta:
Walenty, musiał urodzić się najpóźniej w początkach wieku XVIII, świadczy o tym wiek jego dzieci, które rodziły się od 1720 w Miedzianowie, par. Droszew. Smaczku dodaje fakt, że w Miedzianowie zamieszkiwała również inna rodzina Bogdańskich, mianowicie Dobrogost Bogdański, ze swoją żoną Zofią Bartoszewską, która poprzez córkę z pierwszego małżeństwa, Ewę Stawiską, była teściową Walentego. Czyli Dobrogost, wnuk Piotra i Szyszkowskiej, był ojczymem Walentego, wnuka Samuela.
Zofia, żona Jana Jasińskiego, której znane dzieci rodziły się od 1716 (Teresa par. Hadynów). Musiała zatem urodzić się najpóźniej w 1700, a zapewne trochę wcześniej.
Najmniej nam powiedzą informacje o pozostałych synach: Jan, żył jeszcze w 1742, a Franciszek w 1735.
Żródła:
[1] Teki Dworzaczka, monografie, Bogdańscy h.Prus
[2] Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich : 1628 - 1632.Cz. 2, Województwo sieradzkie, s 162
[3] https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/en/ ... /17927135, od skanu 14
[4] Herbarz Bonieckiego, str. 330 (poprawione w t. 17): Bogdańscy h. Prus III
[5] D. Bogdan, Testament Tomasza Śmiarowskiego, dziedzica wsi Żardeniki w komornictwie dobromiejskim z 2/6 marca 1730 roku, Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 3, 603-618, 2013
[6] https://www.familysearch.org/ark:/61903 ... 85822&i=37
[7] Teki Dworzaczka, Grodzkie i ziemskie > Kalisz > Inskrypcje > XVII/XVIII wiek 5316 (Nr. 171/173) 1736
[8] M. Pawlak, Dzieje fundacji Jana Preucka w XVII—XVIII wieku, 1985
[9] https://www.familysearch.org/ark:/61903 ... 85822&i=47
[10] https://www.familysearch.org/ark:/61903 ... 5822&i=689
[11] Nurskie grodzkie relacje oblaty, skan od 358 https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/en/ ... i=17721032
[12] Teki Dworzaczka, Grodzkie i ziemskie > Kalisz > Inskrypcje > XVII/XVIII wiek 2597 (Nr. 146) 1690 |
_________________
Robert
|
| |
|
|
|
 |
|
Krzysztof_Wasyluk |
|
|
Temat postu: Krąg rodzinny Samuela Bogdańskiego h. Prus III
Wysłany: 17-01-2025 - 23:24
|
|
Dołączył: 02-04-2008
Posty: 742
Status: Offline
|
|
Piękny wywód. Ponieważ przy innym temacie wskazałem, że Zygmunt Bogdański był moim przodkiem, to może uda mi się coś dorzucić do odkrywania tej rodziny.
Dzieci musiał mieć więcej niż czworo, o czym świadczy poniższy wypis z akt parafii w Szadku:
Akta metrykalne (Parafia Szadek) 1689
Czerwiec
12 tego samego. Ja, ten sam, ochrzciłem dziecko Wielmożnych Zygmunta Bogdańskiego i Teresy z Rudnik Rudnickiej, prawowitych małżonków, dziecku nadałem imiona Antoni Jan. Rodzicami jego chrzestnymi byli Wielmożny Pan Stanisław z Rudnik Rudnicki i Wielmożna Helena Stobiecka.
Pobrane na stronie:
https://sieradzkiewsie.blogspot.com/201 ... ki_15.html
|
_________________
Krzysztof Wasyluk
|
| |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
FAQ
Regulamin
Szukaj
Rejestracja
Zaloguj się, by sprawdzić wiadomości
Zaloguj
