Serwis Polskiego Towarzystwa Genealogicznego

Pojawił się internecie nowy słownik nazwisk opracowany przez PAN w oparciu o aktualną bazę PESEL:

https://nazwiska.ijp.pan.pl/

Pozdrawiam
Paweł

Bo zwykle by poznać faktyczną etymologię (a nie wydumaną) konkretnego nazwiska z danego rodu (bo może być różna geneza tak samo brzmiącego nazwiska) należy najpierw poznać jego historię i geografię, bo inaczej może być fałszywe i ahistoryczne wyjaśnienie (jak właśnie w tym słowniku, że np. wywodzi nazwisko od nazwy wsi, gdy nazwisko było wcześniej niż owa wieś, którą w dodatku nazwano od nazwiska jej założycieli).


Wojciech

Jedna tylko uwaga. To, że nazwa miejscowości została urobiona od "nazwiska" właściciela nie wyklucza, że następnie "nazwiska" urabiano od nazwy tej miejscowości.

https://ijp.pan.pl/nauka-i-badania/projekty/projekty-realizowane/najczestsze-nazwiska-w-polsce-wspolczesnosc-i-historia-slownik-elektroniczny/

https://www.google.fr/url?sa=t&source=w ... H7vQmD2E3y

Tylko 1 mln złp dofinansowania,czego wy oczekujecie ?
Do siego roku!
Marek
poz_marecki

Rzuciłem okiem na ten nowy słownik PAN, myślę sobie tak, sprawdzę czy daje sobie radę np z "międzynarodowo" ważnym nazwiskiem Marchalewicz (dlaczego międzynarodowo zaraz powiem, i pardon za ten długi tekst, z genealogiczną przypowieścią). Otóż wiele lat temu o pomoc poprosił mnie przemiły Stu ze Seattle Washington State USA . Jego dziadek wyemigrował do USA 120 lat temu. Nazwisko w Stanach (jak wielu innych) zmienił na prostsze Miller, a wcześniej tuż po imigracji podawał Marchlewicz (ba, rodzina czytała jako...Macei Marchahojz, itd.) - a Stu, jako potomek imigrantów z Polski, na fali dumy z Papieża, Wałęsy i Solidarności strasznie chciał odkryć korzenie swojej rodziny w Europie.

No i ten nowy Słownik IJP PAN tu sobie nie poradził. Nie ma nazwiska Marchalewicz. Ja wiem, "nowe nazwiska będą uzupełniane". Tylko coś mi się zdaje, że "nowy" słownik powinien, po tylu latach pracy, zawierać większą bazę nazwisk niż inne poprzednie. Bo na dziś ktoś szukający, danej odpowiedzi nie ma. A jak sobie, ponad 20 lat temu, poradził z tym zespół K. Rymuta ze swoim (choć jak mawiał Profesor też nie pozbawiony błędów) "Nazwiska Polaków Słownik historyczno-etymologiczny", Kraków 1999, na bazie głównie "Słownika Staropolskich Nazw Osobowych" 1965-1978, który zebrał antroponimy używane w Polsce przed rokiem 1500 i inne prace. I ty mamy potwierdzenie, że Marchlewicz i Marchalewicz to są są dwa rozbieżne nazwiska. Tu trzeba wybrać się ze słownikiem Rymuta w podróż wyobraźni. Zacznijmy od Marchlewicz - tom I str. 68 "Marchl-" - zobacz "Markiel", a więc idziemy do tom I str. 70 - a tam "Markiel" (ta od n.os. "Markel" not. od 1417 r.) - i w gałęzi nazwisk jest "Marchlewicz" (not. od 1759 roku). Domyślne źródła rodzinne - to pochodzenie z języka niemieckiego.

I teraz wyobraźcie sobie niegdysiejsze zaskoczenie - prawdziwe polskie nazwisko rodziny Stu to nie Marchlewicz, ale... Marchalewicz. I u Rymuta (tom I str. 67): "Marchel" - od stp. marcha - 'trup ludzki lub zwierzęcy', np. nazwisko/nazwanie March (1401). Domyślne źródła rodzinne to marcha, marchal, czyli zawód związany z lokalnym cmentarzem (ale proszę Was, te "domyślne źródła rodzinne to już moje własne przypuszczenia, ciekawe, czy mogą być poparte lokalnymi dokumentami). I skąd była ta dedukcja, że Marchalewicz? Ponieważ tropy bardzo starej rodzinnej korespondencji przesłanej od Stuarta z USA zaprowadziły na Podlasie do Knyszyna. I rodzina się po 120 latach się znalazła, i z dziada pradziada to Marchalewicz, nie Marchlewicz. I uwaga - jedna literka, a różnica ogromna.

A więc z "nowym" słownikiem nić byśmy dla drogiego Stuarta z Seattle nie odnaleźli. I bardzo proszę, to nie jest wpis deprecjonujący pracę innego zespołu, to jest tylko drobna uwaga, że pracę trzeba kończyć i w podobnych swoich analizach trzeba opierać się na wielu źródłach. A kotleta trzeba odgrzewać, bo może ta noworoczna przypowiastka komuś się przyda.

I teraz dla rozbarwienia nowego 2023 roku oto przykład "sprawy międzynarodowej" na linii Polska - USA. Stuart tak bardzo chciał kiedyś uczcić pamięć o dziadkach z Polski, że przed tymi poszukiwaniami trochę się pośpieszył i na nagrobku w USA na cmentarzu w Wilkinson kazał wyryć Marchlewicz (no i teraz cały czas się zastanawia, czy przekuwać na Marchalewicz).

Szczęśliwego Nowego 2023 roku, Tadeusz

P.S. Tak przy okazji jeszcze mała ciekawostka z indeksów Knyszyna, jak pamiętam, nazwiska z metryk są podane jako Marchelewicz, ale powinno być Marchalewicz (ale to już do sprawdzenia przez korektora, bo ja teraz SZwA nie widzę).