Genealodzy.PL Genealogia

Ja i Genealogia, wymiana doświadczeń - Dlaczego przodek używał dwóch nazwisk?

paszczakojad - 03-05-2021 - 18:07
Temat postu: Dlaczego przodek używał dwóch nazwisk?
Mam taką zagwózdkę Smile

Mój praprzodek pojawia się w aktach metrykalnych pod dwoma nazwiskami (tzn. zakładam, że to ta sama osoba). Na akcie małżeństwa z 1791 roku oraz na późniejszych aktach chrztu dzieci pojawia się małżeństwo Bartek Kaczmarzik i Katarzyna Podsiadły (Podsiedlonka), ale na jednym z aktów jest Bartek Mathusek i Katarzyna Podsiadły. Jest między innymi dziećmi Bartka Kaczmarzika, więc nie jest to drugi mąż - no chyba że to dziecko poza związkiem, nie jestem w stanie rozczytać, czy w tym akcie urodzenia jest o tym jakaś wzmianka:

http://www.tahoe.pl/priv/1794.jpg

Potem dalej są dzieci Bartka Kaczmarzika, a przy ostatnim jest Bartek Mathusek, a na marginesie dopisane Kaczmarzik:

http://www.tahoe.pl/priv/1811.jpg

No i jest akt zgonu na nazwisko Bartek Mathusek (aktu zgony Bartka Kaczmarzika nie ma), a wynikająca z niego data urodzenia pasuje do aktu urodzenia Bartka Kaczmarzika (prawdopodobnego, bo jest bardzo nieczytelny).

Wszystko wskazuje na to, że to jedna i ta sama osoba. Macie jakieś pomysły, dlaczego pojawia się pod dwoma nazwiskami?

Moja koncepcja jest taka, że wychowywał się w innej rodzinie, bo jego matka zmarła tym samym roku, w którym się urodził. Czy konsekwencją takiej sytuacji mogło być to "niezdecydowanie" co do nazwiska? Bo jeszcze rozumiem, jeśli by został przyjęty/adoptowany do innej rodziny i używał na stałe nowego nazwiska. Ale może w tamtych czasach przywiązanie do nazwiska nie było takie rygorystyczne, jak dzisiaj i w obrębie wioski wołano na niego na dwa sposoby?

Pozdrawiam,
Piotr
Krzysztof_Wasyluk - 03-05-2021 - 19:00
Temat postu: Dlaczego przodek używał dwóch nazwisk?
Tak, jeden oczywisty pomysł. Poczytaj inne wątki na ten temat, a było ich już kilkaset. Nieustanne uświadamianie niechętnych do przeszukiwania forum dla uzyskania wiedzy mija się z celem.
paszczakojad - 04-05-2021 - 00:48
Temat postu: Dlaczego przodek używał dwóch nazwisk?
Szukałem innych wątków, ale znalazłem takie np. o drobnych zmianach w brzmieniu nazwiska. A tutaj są dwa zupełnie inne nazwiska i nie znalazłem podpowiedzi, co to może być...

Piotr
GZZuk - 04-05-2021 - 01:08
Temat postu:
Zapewne to ostatnie. Kaczmarczyk od zawodu, Matusek od imienia ojca albo dziadka. W tym okresie nazwiska w rodzinach włościan mogły być stosowane wymiennie.

Zofia
Al_Mia - 04-05-2021 - 01:11
Temat postu:
Pierwsze skojarzenie jakie mi się nasuwa to, sprawdź jak na imię miał ojciec Bartka.
Może to był Mateusz (=Matheus), stąd nazywać syna Mateusza nazywano Matheuskiem.
a np syna Kazimierza nazywano Każmierczakiem

Tak jak napisał Krzysztof dużo już było na temat zmiany nazwisk na forum
w różnych okolicznościach.
np tu
https://genealodzy.pl/index.php?name=PN ... ie+nazwisk

pozdrawiam

Ala
michalmilewski - 04-05-2021 - 01:32
Temat postu: Re: Dlaczego przodek używał dwóch nazwisk?
paszczakojad napisał:

Wszystko wskazuje na to, że to jedna i ta sama osoba. Macie jakieś pomysły, dlaczego pojawia się pod dwoma nazwiskami?

Możliwości jest mnóstwo, ale przede wszystkim musisz pamiętać, że 200 lat temu to cały czas był jeszcze okres, kiedy nazwiska Polaków (szczególnie tych z niższych warstw społecznych) dopiero się kształtowały/utrwalały, więc zarówno drobne zmiany w brzmieniu/pisowni jak i wręcz wymienne używanie dwóch lub nawet większej liczby zupełnie różnych przezwisk/przydomków/nazwisk przez tę samą osobę/rodzinę były zjawiskami dość powszechnymi.

W opisanym przez Ciebie przypadku jest na przykład możliwe, że ta konkretna linia Twoich przodków wywodziła się od jakiegoś karczmarza o imieniu Mateusz lub Maciej, i jego potomków nazywano przez jakiś czas wymiennie Kaczmarzik lub Mathusek, dopóki jedno z tych nazwisk nie utrwaliło się na dobre (być może nawet część linii potomnych zostało przy jednym nazwisku a pozostała część przy drugim). Alternatywnie, pierwotne nazwisko mogło brzmieć Kaczmarzik (lub podobnie), a tylko jedna z linii potomnych (wywodzących się od jakiegoś Mateusza/Macieja) zaczęła być nazywana Mathusek, a później uległo to utrwaleniu (przy czym sytuacja mogła być też odwrotna, gdyby np. jeden z Mathusków zajmujący się prowadzeniem karczmy dał początek nowej linii nazywanej później Kaczmarzikami).

Jedna z moich 3xprababek, która podobnie jak Twój przodek żyła na przełomie XVIII i XIX wieku, była zapisywana w różnych aktach narodzin i zgonów jej licznych dzieci pod trzema różnymi nazwiskami panieńskimi (nie licząc drobnych zmian w pisowni/formie każdego z tych nazwisk): Owczarek, Kazimierczak i Dąbrowska. Wiele wskazuje na to, że jej "oryginalne nazwisko rodowe" brzmiało Dąbrowska, a "alternatywne" nazwiska Owczarek i Kazimierczak wynikają zapewne z faktu, że jej ojciec miał na imię Kazimierz i parał się owczarstwem.

Pozdrawiam,
Michał
paszczakojad - 04-05-2021 - 10:49
Temat postu: Re: Dlaczego przodek używał dwóch nazwisk?
Dzięki, to mi wiele wyjaśniło Smile

Piotr
Wszystkie czasy w strefie GMT - 12 Godzin
Powered by PNphpBB2 © 2003-2006 The PNphpBB Group
Credits