Genealodzy.PL Genealogia :: Zobacz temat - Nazwiska regionalne w Polsce

Genealodzy.PL Genealogia

Pochodzenie nazwiska - Nazwiska regionalne w Polsce

Domen - 14-02-2020 - 04:52
Temat postu: Nazwiska regionalne w Polsce

Chciałbym zebrać w tym temacie listę często występujących w Polsce nazwisk, a jednocześnie charakterystycznych tylko dla określonego regionu.

Przykładowo nazwisko Kaczmarek jest typowe dla (zwłaszcza zachodniej) Wielkopolski:

http://nlp.actaforte.pl:8080/Nomina/Ndistr...&join=on&rel=on

grodziski(Wlkp.) - 18,564 %
nowotomyski - 16,360 %
szamotulski - 13,776 %
wolsztyński - 12,843 %
międzychodzki - 10,774 %
krotoszyński - 10,773 %
zduńskowolski - 10,494 %
kościański - 9,998 %
gostyński - 9,998 %
poznański - 9,459 %
leszczyński - 9,363 %

_____________________________________________
* Moderacja (c.k) Dla przypomnienia Regulamin:

4. Formułowanie treści wiadomości (postów).

o. Na tym Forum każdy post podpisujemy: imieniem, lub imieniem i nazwiskiem.
- Zasada ta będzie rygorystycznie przypominana przez Administratora i Moderatorów. Nieprzestrzeganie jej sankcjonowane będzie ostrzeżeniem. Jeżeli każdorazowe podpisywanie postu jest kłopotliwe, wtedy można ustawić automatyczny podpis, który jest widoczny pod każdym wysłanym postem. Instrukcja jak to zrobić

bielecki - 14-02-2020 - 12:09
Temat postu: RE: Nazwiska regionalne w Polsce

Przedmówca pomylił się o rząd wielkości, to są promile, nie procenty.

Janiszewska_Janka - 14-02-2020 - 12:20
Temat postu: Re: RE: Nazwiska regionalne w Polsce

Przepraszam, już milczę

bielecki - 14-02-2020 - 15:03
Temat postu: Re: RE: Nazwiska regionalne w Polsce

Janiszewska_Janka napisał:

bielecki napisał:

Przedmówca pomylił się o rząd wielkości, to są promile, nie procenty.

To wyjaśnia sprawę. Bardzo mnie zdziwiła ta informacja, bo od 10 lat siedzę i szukam bardzo licznej rodziny ze strony macierzystej z Wielkopolski i jakoś takiej prawidłowości nie zauważyłam. Przeczytałam tysiące metryk również z XVIII wieku i także nie widać tam dominacji Kaczmarków.

Pozdrawiam
Janka

Nazwisko Kaczmarek należy do tych, które utrwaliły się dopiero pod koniec XVIII wieku, i to początkowo w wersji "Karczmarek". Inaczej, niż w reszcie Rzplitej, karczmarzami w szero ko rozumianej Wielkopolsce byli Polacy, nie Żydzi, stąd tak wielu było u nas karczmarskich synów zapisywanych w aktach jako Karczmarek.

Łukasz

Virg@ - 14-02-2020 - 19:03
Temat postu: Re: RE: Nazwiska regionalne w Polsce

W Polsce w 2000 roku było 61816 osób noszących nazwisko Kaczmarek i zajmowało ono 18. miejsce w rankingu popularności (popularniejsze, to: Nowak, Kowalski, Wiśniewski, Wójcik, Kowalczyk, Kamiński, Lewandowski, Zieliński, Szymański, Woźniak, Dąbrowski, Kozłowski, Jankowski, Mazur, Wojciechowski, Kwiatkowski, Krawczyk…). Źródło: Jarosław Maciej Zawadzki, 1000 najpopularniejszych nazwisk w Polsce, Świat Książki, Warszawa 2002, s. 292.

Według publikacji: Kazimierz Rymut, Słownik nazwisk używanych w Polsce na początku XXI wieku, opartej na bazie PESEL z 2002 roku, nazwisko Kaczmarek nosiło 62299 osób i pod względem liczebności zajmowało w Polsce już pozycję 19.

W jednych regionach mieszka więcej ludzi noszących dane nazwisko, a w innych mniej lub w ogóle ich nie ma. Analizując skupiska osób noszących dane nazwisko, można dostrzec ciekawe zjawiska językowe i z pogranicza różnych dziedzin, np. takich jak socjologii, demografii i historii.

Nazwisko Kaczmarek pochodzi od karczma ‘gospoda’, ‘zajazd’; od staropol. nazwy osobowej Karczmarz, Karczmarek; ‘właściciel lub pracownik karczmy; osoba często przebywająca w karczmie (np. aby bawić się, pić alkohol)’; współczesne brzmienie powstało wskutek zaniku od XVI w. pierwszej głoski -r.-.
Ponad 60% osób o tym nazwisku mieszka w Wielkopolsce i na terenach zachodnich kraju (najwięcej w Poznaniu i okolicach).
Kaczmarczyk (por. Kaczmarek) – zajmuje 94. miejsce wśród najbardziej popularnych nazwisk w Polsce, blisko 70% osób mieszka w części doliny Wisły (od Śląska do północnego Mazowsza).
Kaczmarski (por. Kaczmarek) – zajmuje 490. miejsce wśród najbardziej popularnych nazwisk w Polsce, blisko 50% osób mieszka w części doliny Wisły (od Śląska do Warszawy).
(Źródło: Zawadzki, op. cit. s. 122.)

Dawna forma osobowa, zachowana współcześnie jako nazwisko Karczmarek – według danych opartych na bazie PESEL z 2002 roku, zajmuje 10234. miejsce w rankingu popularności w Polsce.

W kwestii nazwisk charakterystycznych dla określonych regionów Polski, na uwagę zasługują m.in. następujące publikacje:
- Antroponimia Polski od XVI do końca XVIII wieku: wybór artykułów hasłowych oraz wykazy nazwisk wraz z chronologią i geografią. T. 1, A-G, red. A. Cieślikowa, Kraków 2007.
- Antroponimia Polski od XVI do końca XVIII wieku: wybór artykułów hasłowych oraz wykazy nazwisk wraz z chronologią i geografią. T. 2, H-Mą, red. A. Cieślikowa, K. Skowronek, Kraków 2009.
- Antroponimia Polski od XVI do końca XVIII wieku: wybór artykułów hasłowych oraz wykazy nazwisk wraz z chronologią i geografią. T. 3, Mc-Pi, red. A. Cieślikowa, K. Skowronek, Kraków 2011.
- Breza Edward, Nazwiska Pomorzan. Pochodzenie i zmiany. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2000.
- Jaracz Małgorzata, Nazwiska mieszkańców Kalisza od XVI do XVIII wieku. Bydgoszcz 2001.
- Kreja Bogusław, Księga nazwisk ziemi gdańskiej, Gdańsk 1998.
- Rospond Stanisław, Słownik nazwisk śląskich, T.1 A-F, T.2 G-K, Wrocław 1967, 1973.

Łączę pozdrowienia –
Lidia

Wladyslaw_Moskal - 14-02-2020 - 23:39
Temat postu: Re: RE: Nazwiska regionalne w Polsce

Dodam i ja, moje "5 groszy".
Truno mi akceptowac "pojecie" nazwiska regionalne.

Nazwanie "kacmar" jest galijsko-slowianskim, starozytnym nazwaniem datowanym ok. IV wieku przed narodzeniem Chrystusa .
Z plemieniem Boji [z obecnych Czech/Slowacji] nazwanie/nazwisko Kacmar dotarlo w 279 r. p.n.e. na tereny obecnej Turcji, gdzie powstalo galijskie [i slowianskie] panstwo Galatia/Galacja;
https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Galacja;3903610.html

W j.tureckim "kacma/Kacma" oznacza unik [przed zla pogoda?],schronienie, a w j. czeskim kacmar/Kacmar to zajazd lub wlasciciel zajazdu/schroniska, Kacmarik - to jego pomocnik lub syn;
https://forebears.io/surnames/kaçma
https://forebears.io/surnames/kacmar
https://forebears.io/surnames/kačmarik

Spolszczone nazwania /nazwiska Kaczmar i Kaczmarek [takze Kaczmarczyk] juz istnialy przed powstaniem Polski [kiedy nie bylo granic] i istnieja do dzis;
https://forebears.io/surnames/kaczmar
https://forebears.io/surnames/kaczmarek
http://nlp.actaforte.pl:8080/Nomina/Ndi ... ko=kaczmar

Nie wolno mi winic Pani Lidii za przytoczona, chyba bledna etymologicznie i historycznie, etymologia nazwiska Kaczmarek;
"Nazwisko Kaczmarek pochodzi od karczma ‘gospoda’, ‘zajazd’; od staropol. nazwy osobowej Karczmarz, Karczmarek; ‘właściciel lub pracownik karczmy; osoba często przebywająca w karczmie (np. aby bawić się, pić alkohol)’; współczesnebrzmienie powstało wskutek zaniku od XVI w. pierwszej głoski -r."

Nazwisko Kaczmarek [obecnie ma je ponad 72 tysiace osob w Polsce], jest o wiele starsze i liczniejsze niz nazwisko Karczmarek [tylko nieco ponad 600 osob !];
https://forebears.io/surnames/karczmarek

Mamy obecnie dostep w Internecie do zrodel, ktorych nie bylo jeszcze 3 -2 lata temu, wiec nie mozna twierdzic, ze nazwania/nazwiska tylko powstawaly od XVI wieku, bo je zapisywano.

Pozdrawiam - Wladyslaw

Virg@ - 15-02-2020 - 16:02
Temat postu: Re: RE: Nazwiska regionalne w Polsce

Władysław Moskal napisał:

Truno mi akceptowac "pojecie" nazwiska regionalne. […]

Nie przypuszczam aby przyjęło się określenie ‘nazwiska regionalne’, które mi również się średnio podoba. Osobiście wybrałabym jako tytuł nowego tematu: „Zróżnicowanie regionalne nazwisk w Polsce”.
Żyjemy jednak w wolnym kraju i każdy może wybierać temat dla zakładanego wątku jak mu się podoba Very Happy

.
Jestem w tym względzie tolerancyjna, tym bardziej, że „Domen”, nowy, obiecujący uczestnik Forum, poruszył interesujący problem, mimo to otrzymał za swój pierwszy wpis napomnienie od Moderacji (jak nie można było mu tego oszczędzić i wysłać to pouczenie na PW).

A co do błędnie [dziękuję za wyrozumiałość Władysławie Very Happy

] przytoczonej przeze mnie możliwej etymologii polskiego nazwiska Kaczmarek. Profesor Aleksander Brückner wielokrotnie pisał, że „my dziś nie rozumiemy znaczenia różnych słów używanych dawniej”. Pamiętać też trzeba, że niektóre słowa mogą pochodzić z różnych historycznych dialektów języka polskiego, w tym i z gwary. Nie można też wykluczyć, iż wspomniane miana są reliktem wywodzącym się z języka [pra]słowiańskiego albo staropolskiego. W grę mogą też wchodzić inne języki. Zatem, i hybrydy językowe lub/i spolszczenia obcych nazw osobowych. Nie można też odrzucić przeinaczeń pisowni albo zjawisk fonetycznych itd. Inny, wybitny onomasta, profesor Kazimierz Rymut był zdania: „By w sposób prawidłowy podać genezę konkretnego nazwiska, trzeba by śledzić historię danej rodziny. Tak samo brzmiące dzisiejsze nazwiska dwu rodzin mogą mieć bowiem dwie różne genezy”.

W Polsce, w jej granicach po II wojnie światowej, zagadnienie zróżnicowania regionalnego nazwisk jest specyficzne i jednocześnie bardzo interesujące nie tylko z uwagi na zjawiska językowe lecz i dlatego, że wymaga pogłębienia wiedzy z różnych dziedzin: socjologii, demografii i historii.
Dla przykładu nazwisko Bodnar, które nosi obecny Rzecznik Praw Obywatelskich, notabene pochodzący z Pomorza Zachodniego. Nazwisko to zapewne pochodzi ze wschodu, a przywędrowało do Polski z Węgier i znaczy ‘Bednarz’. Wydaje się, że jego obecne rozmieszczenie na terenie Polski jest wynikiem repatriacji. Podobnie, pobieżne przeglądnięcie Internetu sugeruje, że Kuriata jest nazwiskiem pochodzącym z Wołynia. Zatem pewnie Ci, którym udało się przetrwać wojnę i uniknąć okrutnego losu, który spotkał innych Polaków na Wołyniu, udali się w większych grupach rodzinnych na ziemie zachodnie. Kolejne 300 osób o tym nazwisku mieszka w Lubuskiem, Zachodniopomorskiem, na Warmii i Mazurach.
Zobacz więcej >> Wyjątkowo popularne nazwiska w danym rejonie w porównaniu do reszty kraju.

Łączę serdeczne pozdrowienia –
Lidia

Janiszewska_Janka - 15-02-2020 - 18:14
Temat postu: Re: RE: Nazwiska regionalne w Polsce

Przepraszam, już milczę

bielecki - 15-02-2020 - 18:30
Temat postu: Re: RE: Nazwiska regionalne w Polsce

Janiszewska_Janka napisał:

Nie mniej sprawdzając najczęściej powtarzające się nazwiska w Wielkopolsce, to widać najwięcej osób z nazwiskiem Nowak ( czyli niemal 2 razy tyle co Kaczmarek) i nie odbiega to od statystyki ogólnopolskiej.

Nazwisko Nowak owszem jest w Wielkopolsce popularniejsze, niż Kaczmarek (z wyjątkiem pow. nowotomyskiego, gdzie Kaczmarków jest wiecej niż Nowaków!), ale z kolei nazwisko Nowak też w skali kraju nie jest bynajmniej rozłożone równomiernie, i tak samo jak Kaczmarek występuje nieproporcjonalnie często w "dużej" Wielkopolsce (czyli Wielkopolska plus dawna ziemia łęczycka i sieradzka), i dodatkowo też bardzo często w Małopolsce (gdzie Kaczmarków brak, pewnie z uwagi na to, że wyszynkiem trudniła się tam mniejszość religijna). Natomiast na historycznym Mazowszu i na wschód od Wisły-Wisłoki nazwisko Nowak jest wręcz rzadkie. Na Kaszubach zaś niezbyt częste.

Łukasz

Janiszewska_Janka - 15-02-2020 - 19:12
Temat postu:

Przepraszam, już milczę

Gawroński_Zbigniew - 15-02-2020 - 21:10
Temat postu:

Nieśmiało dodam, że na 500 lat przed "karczmarkiem" był "katzmar" = z hrabiowskiego rodu". Wink

Virg@ - 16-02-2020 - 13:05
Temat postu:

Gawroński_Zbigniew napisał:

Nieśmiało dodam, że na 500 lat przed "karczmarkiem" był "katzmar" = z hrabiowskiego rodu".

Jeśli nie chcesz, żeby ta informacja była czytelna jedynie dla Ciebie, mógłbyś podać źródło/źródła na które się powołujesz oraz wyjaśnić co ona ma wnosić do dyskusji o tym, że w jednych regionach Polski mieszka więcej ludzi noszących dane nazwisko, a w innych mniej lub w ogóle ich nie ma?

Bo nie chcesz, zapewne, stawiać tezy, iż protoplastą osób noszących współcześnie nazwiska: Karczmarek, Kaczmarek, Kaczmarczyk i Kaczmarski, był hrabia X (czyli nieznanego miana człowiek ‘z hrabiowskiego rodu’), żyjący w latach 20. XVI wieku, co ma oczywisty wpływ na obecne występowanie tych nazwisk w konkretnych regionach Polski?

Lidia