Genealodzy.PL Genealogia

Pochodzenie nazwiska - Najstarsze nazwiska ch³opskie

Paw³owski_Henryk - 10-12-2016 - 19:35
Temat postu: Najstarsze nazwiska ch³opskie
W Newsweek Genealogia (sk±din±d ca³kiem ciekawym) po raz kolejny natrafi³em na odgrzewany mylny s±d ¿e nazwiska ch³opskie ukszta³towa³y siê rzekomo dopiero na pocz±tku XIX wieku.
Pierwszy raz na tak± informacjê natrafi³em chyba w Genealogii Dworzaczka i chyba od tej pory co jaki¶ czas kto¶ bezkrytycznie powtarza to co¶.

Badam rejon S±decczyzny. Szczególnie ciekawe s± tutaj wsie nale¿±ce do Klarysek Staros±deckich- bo zachowa³o siê dla ich dóbr ca³kiem sporo ¼róde³: Ksiêgi S±dowe Wiejskie od 1550, ksiêgi metrykalne od 1662, Inwentarze dóbr ( 1698 ) i wcze¶niejsze cytowane (chyba 1621), chocia¿ orygina³y na razie zaginê³y.( mam nadziejê znale¼æ je we Lwowie)

Analiza tych materia³ów wskazuje ¿e niektóre nazwiska pojawiaj±ce siê od 1580 ( Gwi¿d¿, Wolak, Bednarka ( obecnie Bednarek) trwaj± przez wieki i przedstawiciele tych rodzin ¿yj±, czasem w tej samej wsi do dzi¶.

Nie analizowa³em innych Ksi±g S±dowych Wiejskich podanych w Katalogu o którym informacja pojawia³a siê wielokrotnie na forum- pochodz±cych nawet z XV wieku

Najstarszym nazwiskiem na S±decczy¼nie ju¿ przy bardzo powierzchownym ogl±dzie jest Kulig- wzmiankowane w 1476 i wystêpuj±ce do dzi¶, w nazwach miejscowych ( Kuligówki) ale i w nazwiskach obecnych mieszkañców okolic Nowego S±cza.

Je¿eli kto¶ zna jeszcze wcze¶niejsze przyk³ady nazwisk ch³opskich dla danej miejscowo¶ci- wystêpuj±cych do dzi¶ to proszê o wpisy. ciekawe gdzie dojdziemy Smile

Oczywi¶cie inn± spraw± jest ci±g³o¶æ genealogiczna- ale i tu proszê o badaczy rodzin ch³opskich o wpis jak daleko uda³o siê dotrzeæ w poszukiwaniach co równie¿ poka¿e ci±g³o¶æ nazwiska a wiêc i czas jego ukszta³towania

pozdrawiam Henryk Paw³owski
Bartek_M - 10-12-2016 - 20:47
Temat postu: Najstarsze nazwiska ch³opskie
Nazwiska ch³opskie notowano w zapisach sprzeda¿y, dzier¿awy lub podzia³u wsi ju¿ w XV wieku. Uwzglêdnia je "S³ownik historyczno-geograficzny ziem polskich w ¶redniowieczu". Polecam edycjê internetow± z mo¿liwo¶ci± wyszukiwania: http://www.slownik.ihpan.edu.pl/

W 1510 roku w Brzeziu k/Gostynia notowani kmiecie: Kozie³ i Jurgawka. Nazwiska obecne tam do dzi¶, z tym ¿e Kozie³ w XIX wieku przyj±³ nazwisko Koz³owski.
luigi37 - 10-12-2016 - 21:01
Temat postu: Najstarsze nazwiska ch³opskie
Witam!

W 1511 z Z³akowie Borowym (dobra arcybiskupia gnie¼nieñskiego) Marcin Pêkala wzmiankowany jako kmieæ w lustracji. Pêkalowie ¿yli na terenie parafii jeszcze w Miêdzywojniu. Jestem ich potomkiem, rzecz jasna do Marcina dzieli mnie 100 lat od ksi±g metrykalnych (1618).
W 1619 moi przodkowie o nazwisku G³owacki s± tak¿e ch³opami w Z³akowie. Nazwisko od tego¿ roku do dzi¶ w niezmienionej formie, ¿yje nas kilkudziesiêciu (a mo¿e kilkuset? tego jeszcze nie wiem) potomków tego¿ nazwiska.

Podobne przyk³ady mo¿na mno¿yæ na terenie parafii Z³aków. Od 1618 wystêpuj± nazwiska np. Ledzion (do XIX wieku na terenie wsi), Blus (dzi¶), Ko³aczek (dzi¶), ¯aczek (dzi¶), Lis (dzi¶),Cygan (dzi¶), Krystynus (lata 30. XIX wyemigrowali w okolice Warszawy i tam ¿yj± do dzi¶) i inne.
W dawniejszych dokumentach ko¶cielnych i s±dowych wystêpuj± w latach 1400-1500 nazwiska takie jak Piercza, Gêba, Sczajczyn - niestety bez kontynuacji, a wiêc nie utrwali³y siê.
Dla porównania niemal¿e s±siednia parafia Oporów - brak nazwisk w po³owie XVIII wieku to norma, a kilka nazwisk u¿ywanych zamiennie w latach 1808-1830 to te¿ norma.

Pozdrawiam,
Adam
Janina_Tomczyk - 10-12-2016 - 21:18
Temat postu: Najstarsze nazwiska ch³opskie
Witam
Mieszkam w parafii G³uchów pow.skierniewicki na terenach, które by³y dobrami arcybiskupów i z akt chrztów jakie s± w naszej bazie od listopada 1678 roku mog³am odczytaæ tak na szybko 2 nazwiska ch³opskie jakie nadal wystêpuj± na terenie tej parafii to Dy¶ko i Sobieszek, których potomkowie nadal tu mieszkaj±. S±dzê, ¿e jest tam znacznie wiêcej nazwisk bo w opracowaniu na temat dziejów gminy G³uchów dr Jan Józefecki wymienia od 1739 roku nazwiska: Janik,Koza,Dudek,Grucha³a, Miko³ajczyk, Biel (Bielak), Smalec (Smolec),Juzwik (Jó¼wik), £uba, Król (Królak), Nabit, Kostrzewa, Giemza, Kamieñski, Domaga³a, Bart³omiejak, Kazimierczak, Binda, Nielepek, Lederkowski, Matyaszek itd itp.
Jednak nie wszystkie wsie polskie mia³y tak wiele osób pochodzenia ch³opskiego nosz±cych utrwalone przez wieki nazwisko i widzimy to przy indeksacji ksi±g z XVIII wieku, gdzie np. w parafii £±koszyn skupiaj±cej wsie szlacheckie ch³opi mieli z regu³y tylko imiona.
przemko20161 - 10-12-2016 - 22:01
Temat postu: Najstarsze nazwiska ch³opskie
witam
Chcia³bym dowiedzieæ siê jak stare jest nazwisko Perucki ? Czy kto¶ z was mo¿e mi pomóc ?
Natrafi³em te¿ na fundacjê Perucka która istnia³a ju¿ w XVIIw.
Czy mo¿e kto¶ z was pomóc mi w zdobyciu informacji na temat Fundacji Perucka ?
Przemek
Gawroñski_Zbigniew - 10-12-2016 - 22:03
Temat postu:
Tak sobie my¶lê... Je¶li wierzyæ S³ownikowi staropolskich nazw osobowych" Taszyckiego (dostêpny w postaci DjVu-tek w internecie) to tam dos³ownie na ka¿dej stronie w obydwu opas³ych woluminach i czterech tomach mamy imiona i nazwiska ch³opów zapisanych w dokumentach z poszczególnych miejscowo¶ci do 1500 roku.
Otwarte na chybi³ trafi³; tom pierwszy strona 434; nazwisko Januszewicz czytamy: "Andreas Ianuszewicz - kmetho de Splawye (rok 1436);[na tej samej stronie]: "cum homine Ianu ( = Jeniowi = nazwisko) cmethone de Korythnyky" (rok 1471);

sto stron dalej:"kmetho Albertus Komor de Lipini" (rok 1419) Oczywi¶cie obok tego Komora jest dziesiêciu innych Komorów zapisanych jako szlachcice, najczê¶ciej przy okazji jakich¶ donacji albo spraw s±dowych.

tom 4 strona: "contra laborioso Stanislaum Wyszbark, Stanislaum Czchowka, Wszoch, kmethones de Nowa Wyes, alias de Lobszow..." (rok 1451)... i dalej ta sama miejscowo¶æ nastêpne nazwiska: Sonka, Wzous itd itp [ powy¿sze tom 4 str: 125]


=-=-=-=

=-=-=-=-


przemko20161 napisa³:
witam
Chcia³bym dowiedzieæ siê jak stare jest nazwisko Perucki ? Czy kto¶ z was mo¿e mi pomóc ?
Natrafi³em te¿ na fundacjê Perucka która istnia³a ju¿ w XVIIw.
Czy mo¿e kto¶ z was pomóc mi w zdobyciu informacji na temat Fundacji Perucka ?
Przemek



W s³owniku Taszyckiego przed 1500 rokiem siê nie pojawia. Samo nazwisko ma piekielnie skomplikowan± niejednoznaczn± etymologiê. Proszê postawiæ to samo pytanie w temacie "pochodzenie nazwisk cz. 9" i wykazaæ odrobinê cierpliwo¶ci. Smile
Paw³owski_Henryk - 10-12-2016 - 22:29
Temat postu: Najstarsze nazwiska ch³opskie
Analizowane przeze mnie wsie i ksiêgi metrykalne dotycz± wsi ko¶cielnych/klasztornych - podobnie jak wspomniane powy¿ej i tutaj jest chyba jeden z kluczy.
Analizowane przeze mnie ksiêgi metrykalne wsi szlacheckich z parafii Têgoborze zachowa³y siê od 1784 i tam nazwiska s± ju¿ utrwalone. Ciekawy jestem co znajdê w kolejnej "szlacheckiej" parafii £ososina Dolna/Jakubkowiece bo tam zachowa³y siê od XVII wieku
annastregiel - 11-12-2016 - 00:48
Temat postu: Najstarsze nazwiska ch³opskie
Witam.

W tej publikacji mo¿na znale¼æ nazwiska ch³opskie z XVII w. W kluczu wolborskim s± wsie z nazwiskami ch³opów, których potomkowie do dnia dzisiejszego tam ¿yj±.
https://www.google.pl/url?sa=t&rct= ... cBub4TsZgg


Pozdrawiam.
Anna Strêgiel
Wladyslaw_Moskal - 11-12-2016 - 04:00
Temat postu: Re: Najstarsze nazwiska ch³opskie
Przydatna strona do tej dyskusji:
http://przodek.pl/menu/ludzie/pochodzen ... k-polskich

Skoro wojewodowie sandomierscy, zaczeli uzywac imienia i nazwiska;
https://pl.wikipedia.org/wiki/Wojewodowie_sandomierscy
np;
Piotr Bogoria Skotnicki ?-1283,
wkrotce zwyczaje takie przyjal stan kmiecy nawet w Puszczy Sandomierskiej;

"Krol Kazimierz Jagiellonczyk przywilejem z 1463 r. przydzielil dla kmiecia Stanislawa Labuza z Plawa [obecnie dzielnica Stalowej Woli] jeden lan ziemi nad rzeka Jedlna [dzis Jelnia] w celu wybudowania mlyna wodnego"
Cytat z ksiazki; Ks. dr Wilhelm Gaj-Piotrowski "Zanim powstala Stalowa Wola", 2000.

Pozdrawiam... takze bliskiego/internetowego znajomego, Pana Zbigniewa - Wladyslaw
Paw³owski_Henryk - 11-12-2016 - 19:34
Temat postu: Re: Najstarsze nazwiska ch³opskie
pocz±tkowo my¶la³em ¿e mo¿e rzeczywi¶cie we wsiach ko¶cielnych te nazwiska kszta³towa³y siê szybciej. ale podejrzewam ¿e g³êbsza analiza s³ownika historyczno-geograficznego ziem polskich w ¶redniowieczu dla wsi od zawsze szlacheckich poka¿e ¿e i tam nazwiska ch³opskie znane w XV czy XVI wieku trwaj± na danym obszarze do dzi¶. Niestety nie mam na razie do niego dostêpu, a czasu na rozwiniêcie równie¿ brak.
Mo¿e te¿ chodzi o kwestie dzielnicowe, np. Mazowsze przez wieki by³o regionem do¶æ.... zacofanym pod wzgledem rozwoju kultury czy gospodarki w stosunku do Ma³opolski czy Wielkopolski i d³u¿ej mog³y tam funkcjonowaæ trochê prymitywniejsze warunki i stosunki spo³eczne.Z drugiej strony wiele opracowañ bazuje na badaniach tego w³a¶nie obszaru ale to moje takie lu¼ne dywagacje- nie chcia³bym wypa¶æ tutaj na typowego przedstawiciela Galicji szczególnie ¿e lata mieszka³em w Krakowie no i wiadomo Smile wiêc z góry przepraszam gdybym kogo¶ tak± tez± obrazi³ Smile ( ale zawsze bêdê wychodzi³ na pole Smile
Sroczyñski_W³odzimierz - 11-12-2016 - 20:07
Temat postu:
a wychod¼¿e i na pole i przed szereg, byle z argumentami:) najlepiej olinkowanymi
jeszcze w XIX wieku panowa³o przekonanie, ¿e "prawie ca³e Mazowsze to zbiednia³a szlachta, trochê niezbiednia³ej i osadnicy, reszta wolni ludzie i jasyr:) ", wiêc z nazwiskami :)

Wiêkszo¶æ w±tku z danymi, ¿e jednak tj wbrew nieuzasadnionym "powszechnym" - ch³opi nazwiska mieli (choæ czasem ich w metrykalnych nie ma), wiêc tym bardziej i o tym "zacofaniu" i w ogóle o braku (nie patrz±c na przyczyny) wypada³oby siê wesprzeæ

chwilowa zawierucha (niejedna taka by³a) z pocz±tku XIX wieku, zamian (kilkukrotna) jêzyka urzêdowego i przeniesienie z moj¿eszówki na "wszyscy tak mieli" - tak jak bym typowa³ przyczyny pogl±du "nazwisk nie by³o". Raz na jaki¶ czas kto¶ to odgrzebuje jako obowi±zuj±ce, ale czym wiêksze do¶wiadczenie tym wiêkszy dystans do takiej my¶li. W¶ród genealogów, archiwistów, regionalistów...mo¿e i na dziennikarzy przyjdzie czas:)

Czyli: nie wycofuj siê z tego co napisa³e¶ na pocz±tku pod wp³ywem (nie ¿eby¶ pierwszy pod wp³ywem pisa³:) jednego dwóch postów opartych tylko na metrykaliach:)
Wladyslaw_Moskal - 11-12-2016 - 20:57
Temat postu: Re: Najstarsze nazwiska ch³opskie
[quote="Paw³owski_Henryk"]pocz±tkowo my¶la³em ¿e mo¿e rzeczywi¶cie we wsiach ko¶cielnych te nazwiska kszta³towa³y siê szybciej. ale podejrzewam ¿e g³êbsza analiza s³ownika historyczno-geograficznego ziem polskich w ¶redniowieczu dla wsi od zawsze szlacheckich poka¿e ¿e i tam nazwiska ch³opskie znane w XV czy XVI wieku trwaj± na danym obszarze do dzi¶. Niestety nie mam na razie do niego dostêpu, a czasu na rozwiniêcie równie¿ brak.
Mo¿e te¿ chodzi o kwestie dzielnicowe,
************************************************************
Kiedys bylo dostepne w Internecie kilkutomowe dzielo Adolfa Pawinskiego "Polska XVI wieku - pod wzgledem geograficzno-statystycznym", 1886 r., [moze jeszcze jest ?], z ktorego zrobilem troche kopii interesujacych mnie stron.

Zroznicowanie dzielnicowe w uzyciu imion i nazwisk bylo bardzo duze, takze w sasiednich parafiach; - jeden proboszcz byl bardzo pracowity i zostawil po sobie uzyteczne informacje o szlachcie, chlopach, karczmarzach, a drugi zapisal tylko Nobiles i oszczedzal "ink" na pozostalych.

Wydaje mi sie, ze to zalezalo od dzielnicowych, lokalnych potrzeb i indywidualnych sklonnosci rejestratorow ale rozbieznosci byly ogromne.

Wbrew czestym pogladom o ucieczkach chlopow ze wsi, zapisy, ze chlop "uciek" byly rzadkie.

Pozdrawiam - Wladyslaw
Sroczyñski_W³odzimierz - 11-12-2016 - 21:09
Temat postu:
W³adys³awie - piszesz:
"Zroznicowanie dzielnicowe w uzyciu imion i nazwisk bylo bardzo duze, takze w sasiednich parafiach; - jeden proboszcz byl bardzo pracowity i zostawil po sobie uzyteczne informacje o szlachcie, chlopach, karczmarzach, a drugi zapisal tylko Nobiles i oszczedzal "ink" na pozostalych. "

to raczej ¶wiadczy nie o zró¿nicowaniu w u¿yciu, ale tylko i wy³±cznie o tym, ¿e "jeden proboszcz byl bardzo pracowity i zostawil po sobie uzyteczne informacje o szlachcie, chlopach, karczmarzach, a drugi zapisal tylko Nobiles i oszczedzal "ink" na pozostalych."
Tzn wydaje mi siê, ¿e trudno przypuszczaæ, ¿e jak no¿em uci±³ - w jednej parafii za jednego proboszcza (czy pisarczyka) by³y, a w s±siedniej nie by³y w u¿yciu - widaæ, jak piszesz, by³y zapisywane w metrykalnych w s±siedztwie niezapisywanych. Podobnie - przy zmianie zapisuj±cego w tej samej parafii. Przychodzi³ nowy i pisa³ tylko imiona, odchodzi³, nazwiska bywa³o ¿e "wraca³y". Ale o ile z u¿ycia w metrykalnych mo¿na wnioskowaæ, ¿e by³y i ¿e by³y u¿ywane, to z braku nazwisk w zapisach metrykalnych wniosku, ¿e nazwisk nie by³o (w ogóle)/ nie by³y w ogóle stosowane wnioskowaæ nie mo¿na:)
marzanna62 - 11-12-2016 - 21:19
Temat postu: Re: Najstarsze nazwiska ch³opskie
Paw³owski_Henryk napisa³:



Oczywi¶cie inn± spraw± jest ci±g³o¶æ genealogiczna- ale i tu proszê o badaczy rodzin ch³opskich o wpis jak daleko uda³o siê dotrzeæ w poszukiwaniach co równie¿ poka¿e ci±g³o¶æ nazwiska a wiêc i czas jego ukszta³towania

pozdrawiam Henryk Paw³owski


Jako "badacz rodziny ch³opskiej" pojedyncza rodzina mam w³±sny przyk³ad nazwisko Rzemieniec pierwsze wystapienie 1676 w formie Rzemienczyk w 1682 forma Rzemieniec wojewodztwo krakowskie parafia Kazimierza Wielka. W 1710 forma Rzemieniec parafia Ko¶cielec powiat proszowski i w tej parafii nazwisko w identycznej formie wystepuje obecnie. W ksiegach do których mia³am dostêp nazwisko od 1710 by³o juz ukszta³towane nigdy nie wystêpowa³o z "vel".

Dziêkuje Henryku za ten w±tek.
Zainteresowanym tematem polecam:

Piekosiñski Franciszek Ludno¶æ wie¶niacza w Polsce w dobie piastowskiej

Zawiera ona równiez indeks staropolskich nazw w³asnych

http://www.sbc.org.pl/dlibra/doccontent?id=10356
Micha³_B±bol - 11-12-2016 - 21:26
Temat postu:
Witaj Henryku!

W sumie przez przypadek trafi³em na Twój w±tek, mimo tego bardzo mnie zainteresowa³, poniewa¿ piszesz, ¿e dzia³asz w rejonie S±decczyzny. Moi przodkowie po mieczu pochodzili ze wsi Naprawa w okolicach Rabki-Zdroju. Moje badania póki co doprowadzi³y mnie do mojego 4xpradziadka B±bola, który to ¿y³ w tamtych okolicach przed rokiem 1800. Przy najbli¿szej okazji mojej wizyty u dziadków w Rabce bêdê siê staraæ dotrzeæ ponownie do Naprawy i szukaæ dalej. Dlatego wielka szkoda, ¿e ksiêgi z tej¿e parafii oraz z pobliskiej £êtowni nie s± zdigitalizowane. No ale nie mo¿na mieæ wszystkiego Razz
Jak wspomnia³em dotar³em na pewno do ostatniego dwudziestopiêciolecia XVIII wieku. Moje nazwisko wystêpuje obecnie w bardzo du¿ej ilo¶ci w £êtowni (ponad 50 osób je¶li wierzyæ internetowym mapom nazwisk). Oczywi¶cie te¿ w pobliskich miejscowo¶ciach, jednak s± to ilo¶ci nie wiêksze ni¿ 5-10 osób. W Nowym Targu, je¶li dobrze pamiêtam - 13 osób. Czy w Twoich badaniach uda³o Ci siê dotrzeæ do nazwiska B±bol? W dawnych czasach by³o ono czêsto zapisywane jako Bombol. Je¶li za¶ wierzyæ S³ownikowi najstarszych polskich nazwisk http://rcin.org.pl/Content/38217/WA243_18877_2631016_SLO-NAJ-NAZW_0000.pdf (strona 12) to pierwszy zapis nazwiska pochodzi z 1497 roku (no chyba ¿e ja ¼le odczytuje jakie¶ odno¶niki do innego s³ownika).
W ka¿dym razie temat mojego nazwiska od d³u¿szego czasu nie daje mi spaæ po nocach. Very Happy

Pozdrawiam!
Micha³

Aham, zapomnia³em dodaæ, ¿e w £êtowni znajduje siê Osiedle B±bolowe czy jak kto woli Rola B±bolowa. Wskazuje to na to, ¿e byæ mo¿e moi przodkowie (o ile byli to ci B±bole) zamieszkiwali £êtowniê od dawna. Mimo tego nie dotar³em jeszcze do moich przodków z tej miejscowo¶ci, ca³y czas ¿ywiê jednak nadziejê, ¿e kiedy¶ siê to uda...
slawek_krakow - 12-12-2016 - 20:59
Temat postu:
Mo¿e warta³oby zastanowiæ siê w tym miejscu czym w istocie jest nazwisko? Kiedy miano czy nazwanie staje siê nazwiskiem? Kiedy przechodzi z ojca na syna? A potem, a dalej? Ile pokoleñ ma trwac ta ci±g³o¶æ? Dwa, trzy? Mo¿e wiêcej? A co z "mianem", "nazwaniem", które przechodzi³o z te¶cia na ziêcia, ¿onê na drugiego mê¿a, z kawa³ka roli na jej w³a¶ciciela, itp?

W parafii z której pochodzi mój przodek po mieczu na 20 najpopularniejszych nazwisk wystêpuj±cych na prze³omie XVI i XVII wieku (g³ównie s± to nazwiska kmieci), a¿ 18 wystêpuje powszechnia po dzieñ dzisiejszy. Jaki z tego wniosek? Ano taki, ¿e w tej parafii i zapewne nie tylko tej, wystêpuje ci±g³o¶æ nazewnicza. Czego dotyczy? Ano tego nie wiem. Mam drzewko zrobione od moich synów do tego Walentego co ¿y³ na prze³omie ww wieków. 14 pokoleñ. Czy ów Walenty to ich przodek? Ano tego nie wiem. Intuicja podpowiada, ¿e i owszem. W nauce jednak obowi±zuj± pewne zasady i tu ju¿ sprawa oczywist± nie jest. Niemniej ów Walenty to Bochenek, tak jak moje dzieci po 14 pokoleniach.
Paw³owski_Henryk - 12-12-2016 - 22:42
Temat postu:
Panie W³odzimierzu, nie bardzo rozumiem o co w³a¶ciwie Panu chodzi , gdyby móg³ Pan jako¶ ja¶niej, bo czyta³em kilka razy i przepraszam ale nie rozumiem. Jezeli chce siê Pan odnie¶æ do mojej wypowiedzi to prosi³bym o wskazanie konkretnie do czego Pan siê odnosi i o do¶æ jasne, klarowne okre¶lenie Pana my¶li, bo zupe³nie nie wiem jak na co¶ takiego co Pan wysma¿y³, odpowiedzieæ.
Co do ogólnej formy Pana postu to równie¿ nie jestem pewien czy jest on impertynencki czy tylko tak mi siê wydaje?, ott post-zagadka.
Jezeli chce Pan wyraziæ swój brak szacunku do mnie, i obcesowo odnosiæ siê do mnie per-ty, w formie do¶æ niskiej to równie¿ w tym wypadku proszê o bardziej pewny, wyrazisty ton po którym bêdê pewien czy chce Pan mnie obraziæ czy nie bo te¿ nie wiem, ot post-zagadka.

Co do Pana Micha³a:
Naprawa to jednak raczej Podhale albo jego pogranicze- proszê sprawdziæ czy nie by³a to wie¶ królewska, wówczas ma Pan szanse wyp³yn±æ na g³êbokie wody przywilejów królewskich nawet z XVI wieku. Proszê te¿ sprawdziæ w Genealogii Rodów So³tysich na Podhalu oraz tej samej autorki- Genealogiê Rodu G±sieniców czy jako¶ tak- na ich stronie internetowej znajdzie Pan wszystkie publikacje- warto przejrzeæ do³±czone do nich drzewa genealogiczne, mo¿e gdzie¶ znajdzie Pan B±bolów i bêdzie jakie¶ zaczepienie.

Zachowanie nazwy miejscowej- Rola B±bolowa mo¿e ¶wiadczyæ o do¶æ dawnym zamieszkaniu rodziny w tym miejscu- rola czêsto by³a traktowana wymiennie z ³anem - i w skrajnych przypadkach - ale tu trzeba podchodziæ do tego ostro¿nie- mo¿e byæ oznaczeniem ³anu nadanego pierwszej rodzinie osadniczej- w ka¿dym razie spotka³em siê z nazwami takich ról ukszta³towanymi juz w XVI wieku a mo¿e wcze¶niej

Ja nie spotka³em siê z tym nazwiskiem. Ale Podhale to wdziêczny teren do poszukiwañ- Górale wszystko trzymaj± w kuferkach i dziêki temu ja dotar³em do przywilejów królów polskich dla rodziny mojej ¿ony od Zygmunta III Wazy przez Sobieskiego po ostatnim Poniatowskim koñcz±c Smile
Sroczyñski_W³odzimierz - 12-12-2016 - 22:55
Temat postu:
Napisa³e¶ pierwszego posta, rozpoczynaj±c w±tek z w³asnym zdaniem, opartym na "nie byle czym"
Po czym radykalnie go zmieniasz. Dlaczego? Bo jedna czy dwie osoby napisa³y, ¿e siê mylisz? I nie podpar³y siê w zasadzie niczym?

wyra¼nie: obra¼liwe jest "per Pan" na forum, gdzie panuje zasada/zalecenie i praktyka stosowania formy "Ty".
Czy Twoja wypowied¼ jest impertynencka? Nawet siê nie zastanawiam:) Nie ma to znaczenia dla meritum:)
Bardziej "obra¼liwe" jest potraktowanie czytelników stylem "och! tak mi siê tylko zdawa³o, my¶licie, ¿e jest inaczej? widaæ siê myli³em" Smile Nie no, powa¿ni b±d¼my.
Sprowokowany lektura artyku³u niskiego lotu zareagowa³e¶. Bardzo s³usznie, podziwiam, dobrze ¿e Ci siê chce takie dodatki prostowaæ! Mam nadziejê, ¿e nie bêdzie to krótkotrwa³e.
I zachêcam (jak zachêca³em) do nieodpuszczania, je¶li nie ma przyczyn. Masz argumenty, masz opinie..to jej nie zmieniaj po kilku zdaniach innych osób. Daj siê przekonywaæ, ucierajmy pogl±dy, argumentujmy, forum tylko zyska na podanych danych, przyk³adowych ¼ród³ach etc

a chyba takie s³owa "o zacofaniu Mazowsza" nawet je¶li o "hmm zacofaniu" to spod palców polemisty o du¿ym temperamencie mog³y jedynie..znów jaka¶ niespójno¶æ z g³êbokim ura¿aniem, przewra¿liwieniem maj±cym odbicie w ostatnim po¶cie;)

pozdrawiam!
vitoo - 13-12-2016 - 00:19
Temat postu:
Potwierdzam przyk³ady z parafii Wolbórz - istniej± tam nazwiska zapisane jeszcze w lustracjach dóbr biskupich z koñcowych dekad XVI wieku.

Samemu na przyk³adzie Puszczy Bia³ej na Mazowszu - mogê powiedzieæ, ¿e bardzo du¿a czê¶æ, o ile nie wiêkszo¶æ nazwisk osiad³ych kmieci utrzymywa³a siê z minimalnymi zmianami przez setki lat, nawet 400 lat, od pocz±tków XVII czy koñca XVI (dalej ju¿ zaczyna brakowaæ ¼róde³). I dotyczy to równie¿ parafii gdzie znajdowa³y siê dobra szlacheckie, w tym szlachty zagrodowej. Znam kilkadziesi±t przyk³adów takich nazwisk.

Pozdrowienia,

Witold
Sofeicz - 13-12-2016 - 00:31
Temat postu:
Trochê z innej beczki.
Nazwiska, nazwiskami a przezwiska, przezwiskami (nawet w XIX w)
Nieoceniony Jan S³omka w "Pamietnikach w³oscianina pisze:

"Prawie ka¿dy ch³op w owych czasach mia³ jakie¶ przezwisko albo przydomek, wed³ug których by³ we wsi znany i nazywany. Tak n. p. Wojciech £uczak z Pod³ê¿a nazywany by³ Poñczoch±, Józef S³omka z Pod³ê¿a Rychlickim, Micha³ Wi±cek z pod Nru 53 Kwapiszem, Józef Wójcikowski Drabem, Ignacy Gronek Koziej±, Jan Szczytyñski Rysiem, Jan Mortka z pod Nru 27 Karolikiem, Stanis³aw Antoñczyk Mastelarczakiem i t. d. i t. d.
Niejeden znany by³ wiêcej pod swojem przezwiskiem, ni¿ pod nazwiskiem, albo nawet tylko pod przezwiskiem. Na przyk³ad £uczaka nazywali powszechnie tylko Poñczoch±, Wójcikowskiego Drabem, Mortkê Karolikiem i t. d. i oni sami podawali przezwiska zamiast nazwisk przy spisywaniu aktów urzêdowych i w innych okoliczno¶ciach. Niektórzy nie znali nawet swoich w³a¶ciwych nazwisk i naturalnie o przezwiska nigdy siê nie obra¿ali.
Mortkê nazywali Karolikiem z powodu, ¿e jego dziadkowi by³o na imiê Karol. Antoñczyka Mastalerczakiem, poniewa¿ ojciec jego by³ masztalerzem czyli stajennym u hrabiego, — przewa¿nie jednak nieznane by³y pocz±tki ró¿nych przezwisk i przydomków."
vitoo - 13-12-2016 - 00:41
Temat postu:
Do tych przyk³adów mo¿na by dorzuciæ jeszcze dobra le¿±ce w królewskich puszczach Podlasia, perstuñskiej i prze³omskiej, gdzie te same nazwiska ch³opskie trwaj± przez wiek XVII i XVIII.

Przydomki i przezwiska by³y w u¿yciu zapewne od wieków. Mo¿e nie zawsze przypisywano im odpowiedni± wagê i nie zapisywano nazwisk ch³opskich. Byæ mo¿e wp³yw na to mia³ osobisty stosunek prowadz±cego metryki. W niektórych parafiach, lustracjach, spisach parafian notorycznie brak nazwisk lub pojawiaj± siê tylko okresowo albo na zasadzie wyj±tku. W innych (nierzadko s±siednich) ¿yj± rodziny o niezmiennych nazwiskach przez 200-300 lat. Za doskona³y przyk³ad mogê przytoczyæ parafiê Wyszków i niedalekie Popowo lub Dzier¿enin i poblisk± Winnicê. Co ciekawe zarówno w Popowie jak i Winnicy znajdowa³o siê du¿o wsi drobnoszlacheckich. Podobne zjawisko zaobserwowa³em na tzw. Poborzu. Wygl±da to tak jakby s±siedztwo drobnej szlachty niejako umniejsza³o znaczenie przydomków i przezwisk ch³opskich.
Sroczyñski_W³odzimierz - 13-12-2016 - 00:52
Temat postu:
Nie udowodniê, ale (na niewielkim wycinku) odnios³em wra¿enie, ¿e im "wy¿sza pozycja" (skrót my¶lowy, przepraszam je¶li ura¿am) spisuj±cego akta metrykalne, tym wiêksza troska o dane wszystkich owieczek. "Pozycja" tj urodzenie, wykszta³cenie. A mo¿e odwrotnie, Ci - którym zale¿a³o gdy byli plebanami, s± spotykani czê¶ciej w opracowaniach - mo¿e przek³ada³o siê to na "karierê" (wy¿sze stanowiska), mo¿e na aktywno¶æ inn± - tak±, która by³a odnotowywana. Mo¿e obowi±zkowo¶æ/staranno¶æ vs olewactwo
A czê¶ciej "zapominali" wpisaæ Ci, o których historia te¿ zapomnia³a, kap³ani bardziej z gminu etc
..to nie tylko moje, ale nadal tylko wra¿enie:( bez g³êbszych badañ kto dok³adnie dok³adniej i staranniej spisywa³ akta, a kto podpisywa³ siê pod tymi baaardzo lakonicznymi
Pewnie wartoby tê (lub inn± alternatywn±) hipotezê sprawdziæ, choæ wyrywkowo. Trochê materia³u ju¿ by siê znalaz³o.

Wyszków, Popowo, Dzier¿enin..to nie jest du¿y udzia³ ludno¶ci na prawie bartnym w XVII/XVIII? Je¶li, to ttedy wnioski trudno przenie¶æ na "ch³opów" bezpo¶rednio
vitoo - 13-12-2016 - 10:48
Temat postu:
Bartnictwem trudnili siê mieszkañcy kilku wsi parafii Wyszków, a w Dzier¿eninie chyba jedynie w le¿±cej na drugim brzegu Narwi biskupiej wsi zwanej Budy Gzowskie. Z dokumentacji dóbr biskupich wynika, ¿e zajmowa³y siê nim pojedyncze osoby. Zdecydowanie wiêcej bartników mieszka³o w s±siednich parafiach D³ugosiod³o i Brañszczyk. Pamiêtam, ¿e kiedy¶ równie¿ wydawa³o mi siê, i¿ byæ mo¿e trwa³o¶æ nazwisk powi±zana by³a z charakterem dóbr. Nie jest to do koñca prawd±. W s±siednich parafiach, W±sewo i Jelonki, których wioski znajdowa³y siê wy³±cznie w posiadaniu szlachty niektóre nazwiska ch³opskie trwaj± w bardzo zbli¿onych formach przez ca³y XVII-XIX wiek. W zgodzie z tym co zacytowa³ u¿ytkownik Sofeicz, zauwa¿y³em, ¿e czasem jedna rodzina u¿ywa³a alternatywnych przezwisk odzawodowych (np. Ko³odziejczyk) i patronimicznych. Pozdrowienia! Witek
Janina_Tomczyk - 13-12-2016 - 12:25
Temat postu:
Sofeicz napisa³:
Trochê z innej beczki.
Nazwiska, nazwiskami a przezwiska, przezwiskami (nawet w XIX w)
Nieoceniony Jan S³omka w "Pamietnikach w³oscianina pisze:

"Prawie ka¿dy ch³op w owych czasach mia³ jakie¶ przezwisko albo przydomek, wed³ug których by³ we wsi znany i nazywany. Tak n. p. Wojciech £uczak z Pod³ê¿a nazywany by³ Poñczoch±, Józef S³omka z Pod³ê¿a Rychlickim, Micha³ Wi±cek z pod Nru 53 Kwapiszem, Józef Wójcikowski Drabem, Ignacy Gronek Koziej±, Jan Szczytyñski Rysiem, Jan Mortka z pod Nru 27 Karolikiem, Stanis³aw Antoñczyk Mastelarczakiem i t. d. i t. d.
Niejeden znany by³ wiêcej pod swojem przezwiskiem, ni¿ pod nazwiskiem, albo nawet tylko pod przezwiskiem. Na przyk³ad £uczaka nazywali powszechnie tylko Poñczoch±, Wójcikowskiego Drabem, Mortkê Karolikiem i t. d. i oni sami podawali przezwiska zamiast nazwisk przy spisywaniu aktów urzêdowych i w innych okoliczno¶ciach. Niektórzy nie znali nawet swoich w³a¶ciwych nazwisk i naturalnie o przezwiska nigdy siê nie obra¿ali.
Mortkê nazywali Karolikiem z powodu, ¿e jego dziadkowi by³o na imiê Karol. Antoñczyka Mastalerczakiem, poniewa¿ ojciec jego by³ masztalerzem czyli stajennym u hrabiego, — przewa¿nie jednak nieznane by³y pocz±tki ró¿nych przezwisk i przydomków."


Zacytowane przyk³ady u¿ywania przezwisk ( nawet w XIX wieku) wcale nie zaniknê³y na wsi XX i XXI wieku. Mieszka³am w Uje¼dzie k Tomaszowa Maz. i tam od wieków mieszka³o wiele rodzin o nazwisku Reszka wiêc dla odró¿nienia mieszkañcy nazywali ich zgodnie z wykonywan± prac±, i byli to: Fryzjer, Malarz, Dentysta, Drogomistrz itp. W dodatku nawet po ¶mierci owych, ich nastêpców tak¿e rozpoznaje siê po tych przezwiskach.
W tej gminie, w jakiej mieszkam obecnie jest podobnie i mieszka³a od wieków rodzina Rogóz, a jej niedawno zmar³y potomek nosi³ ksywkê Gie³gut i nawet kiedy¶ nie wiedzia³am, jako nowa na tym terenie, ¿e nazywa³ siê faktycznie Rogóz.
Takie dodatki rozpoznawcze do nazwiska stosowali nie tylko w³o¶cianie (ch³opi), ale tak¿e szlachta i jest taka publikacja o przydomkach i przezwiskach jakie u¿ywa³a szlachta sieradzka.
slawek_krakow - 13-12-2016 - 13:10
Temat postu:
Sroczyñski_W³odzimierz napisa³:
Nie udowodniê, ale (na niewielkim wycinku) odnios³em wra¿enie, ¿e im "wy¿sza pozycja" (skrót my¶lowy, przepraszam je¶li ura¿am) spisuj±cego akta metrykalne, tym wiêksza troska o dane wszystkich owieczek. "Pozycja" tj urodzenie, wykszta³cenie. A mo¿e odwrotnie, Ci - którym zale¿a³o gdy byli plebanami, s± spotykani czê¶ciej w opracowaniach - mo¿e przek³ada³o siê to na "karierê" (wy¿sze stanowiska), mo¿e na aktywno¶æ inn± - tak±, która by³a odnotowywana. Mo¿e obowi±zkowo¶æ/staranno¶æ vs olewactwo
A czê¶ciej "zapominali" wpisaæ Ci, o których historia te¿ zapomnia³a, kap³ani bardziej z gminu etc
..to nie tylko moje, ale nadal tylko wra¿enie:( bez g³êbszych badañ kto dok³adnie dok³adniej i staranniej spisywa³ akta, a kto podpisywa³ siê pod tymi baaardzo lakonicznymi
Pewnie wartoby tê (lub inn± alternatywn±) hipotezê sprawdziæ, choæ wyrywkowo. Trochê materia³u ju¿ by siê znalaz³o.

Wyszków, Popowo, Dzier¿enin..to nie jest du¿y udzia³ ludno¶ci na prawie bartnym w XVII/XVIII? Je¶li, to ttedy wnioski trudno przenie¶æ na "ch³opów" bezpo¶rednio


A mo¿e zwyczajnie ci o "wy¿szej pozycji" dostawali lepsze fuchy, a tam wprawdzie pieni±dze lepsze ale i do obowi±zków trzeba powa¿niej podchodziæ bo np kontrole czê¶ciej?Smile
Nie udowodniê, ale mam wra¿enie granicz±ce z pewno¶ci±, ¿e o rzetelno¶ci w podej¶ciu do w³asnej roboty, dawniej decydowa³y te same wzglêdy co i dzi¶ Smile
Janina_Tomczyk - 13-12-2016 - 14:11
Temat postu:
Wracaj±c do tematu g³ównego, czyli najstarszych nazwisk ch³opskich , to nieoceniony dr Jan Józefecki ze Skierniewic opracowuj±c publikacjê "Dzieje Gminy G³uchów 1338-2008" korzysta³ miêdzy innymi z zasobów Archiwum w Gnie¼nie i opisuj±c dzieje ko¶cio³a w G³uchowie podaje, ¿e proboszczem by³ w XVI wieku Maciej ze Stachlewa. Opisuj±c co sk³ada³o siê na uposa¿enie proboszcza wymienia jego "dzia³ ziemi we wsi Prusy miêdzy rolami [b]ch³opów Ko³owrotnego i Porola." [/b]Jak widaæ proboszcz nazwiska ( przezwiska) jeszcze nie mia³, ale ch³opi ju¿ tak .
Szlachecka wie¶ Prusy przesz³a ró¿ne dzieje, a po 1945 roku sta³a siê w czê¶ci zak³adem do¶wiadczalnym Instytutu Sadownictwa w Skierniewicach i dawni mieszkañcy ju¿ tu nie mieszkaj±.
Sroczyñski_W³odzimierz - 13-12-2016 - 14:20
Temat postu:
S³awku: byæ mo¿e, ale gdy w tym samym miejscu, choæ w ró¿nych okresach widaæ ró¿nice i jest zwi±zek z pochodzeniem i dalsz± karier± -do¶æ silna zale¿no¶æ wy¿ej opisana..to sk³ania do hipotez. Mo¿e b³êdnych, ale nie tylko ja zauwa¿y³em, i nie tylko "w jednej parafii".
Gawroñski_Zbigniew - 13-12-2016 - 19:18
Temat postu:
Czytam z usatysfakcjonowaniem Wasz± dyskusjê. Smile

Pozwolê sobie na jedn± uwagê. S³owo Reszka jako nazwisko - niezale¿nie od tego co o nim gdzie indziej pisz± - jest jednym z kilkudziesiêciu zdrobnieñ imienia Wawrzyniec/Lorync. Co za tym idzie powinno byæ popularnawe niezale¿nie od lokacji. I zdaniem "moikrewni" tak jest: Lorenc/Lorync wystêpuje intensywniej w miejscach, gdzie nie ma Reszki i na odwrót.
Mariok - 13-12-2016 - 19:33
Temat postu:
Panie Zbigniewie, nie wiedzia³em o takim pochodzeniu nazwiska Reszka, a s± to i moi przodkowie... najstarszy udokumentowany to XVIII wiek i parafia ¯elechlinek, choæ jest te¿ po³±czenie z parafi± Budziszewice... ale jeszcze nie mam dowody w postaci metryki jakie, bycmose z stamt±d te¿ siê moi wywodz±... ale wcale nie musz±, skoro taka etymologia te¿ mo¿liwa to mog± byæ tamtejsi lub sk±din±d¼....

Co do Przydomków, mam ich moc: Galiñskich ktorzy uzywali te¿ nazwiska Wójcik i Krawiec, Gradów, Gradów-Paj±ków, Paj±ków -Jerzynów, Bies-Piecha, Bies, Piecha, Brudak, Brudak czyli Antczak....zawrotu g³owy mo¿na dostaæ kto jest kto, bo ró¿nie tych nazwisk u¿ywano....

Dziêkujê
slawek_krakow - 13-12-2016 - 20:09
Temat postu:
Sroczyñski_W³odzimierz napisa³:
S³awku: byæ mo¿e, ale gdy w tym samym miejscu, choæ w ró¿nych okresach widaæ ró¿nice i jest zwi±zek z pochodzeniem i dalsz± karier± -do¶æ silna zale¿no¶æ wy¿ej opisana..to sk³ania do hipotez. Mo¿e b³êdnych, ale nie tylko ja zauwa¿y³em, i nie tylko "w jednej parafii".


Ale¿ nie negujê W³odku. Brak spostrze¿eñ to efekt braku obserwacji podobnych do Twoich, nie ¶ledzê losu urzedników ko¶cielnych, no chyba ¿e trafiê na którego¶ przypadkiem w kolejnej parafii i akurat nazwisko zabrzmi znajomo.

Ad rem, choæ poza w±tkiem g³ównym, jako¶æ rejestracji lepsza w parafiach gdzie prestymonia, proboszczami kanonicy etc. Co ciekawe byæ mo¿e dla Ciebie, ta jako¶æ nawet wtedy gdy wikariusze z plebsu, podczas gdy proboszcz na oczy parafii nie widzia³, bowiem ma lokum wygodne i ciep³e na Kanoniczej. Z tym, ¿e to wszystko, ca³e moje spostrze¿enia to mo¿e mo¿na o kant rozbiæ byæ mo¿e, bo za blisko Wawelu Smile

Gdybym chcia³ wnioskowaæ to: wykszta³cenie, do¶wiadczenie, blisko¶æ nadzoru. Bez wskazania na to czy pochodzenie z góry, czy z do³u. Z drugiej strony ci z górypewno i lepiej wykszta³ceni i z wiêkszym do¶wiadczeniem Smile
Warakomski - 13-12-2016 - 23:26
Temat postu:
Nie zawsze pieni±dze, wykszta³cenie czy nadzór decydowa³y o jako¶ci zapisów metrycznych.
Jan Warakomski pastor kalwiñski, ¶wietnie wykszta³cony. Ukoñczy³ s³ynne kalwiñskie gimnazjum w S³ucku, pó¼niej najstarszy holenderski Uniwersytet Karola Jana w Lejdzie. Od 1769 r. by³ rektorem gimnazjum w Kiejdanach. Dokumentacja, któr± pozostawi³ po sobie jest chwalona po latach.

Po tragicznych prze¿yciach rodzinnych , kiedy to w 1781 r. w ci±gu miesi±ca umiera mu troje dzieci, przenosi siê do Kielm, gdzie jest pastorem miejscowego ko¶cio³a. Dokument powizytacyjny jest druzgoc±cy.
„Ks. Jan Warakomski naznaczony kaznodziej± kielmeñskim przez Synod w r. 1784 ¼le i niedbale sprawuje swój urz±d jak to widaæ z ksi±g metrycznych przez niego prowadzonych”.
Umiera w 1786 r.
Krzysztof
Gawroñski_Zbigniew - 13-12-2016 - 23:35
Temat postu:
slawek_krakow napisa³:


Ad rem, choæ poza w±tkiem g³ównym, jako¶æ rejestracji lepsza w parafiach gdzie prestymonia, proboszczami kanonicy etc. Co ciekawe byæ mo¿e dla Ciebie, ta jako¶æ nawet wtedy gdy wikariusze z plebsu, podczas gdy proboszcz na oczy parafii nie widzia³, bowiem ma lokum wygodne i ciep³e na Kanoniczej.


To jest bardzo ciekawa kwestia warta oddzielnej dyskusji, chyba nigdy nie podjêtej. Wg mojego do¶wiadczenia statystyczny proboszcz maj±cy swoich wikarych = mniej wiêcej prepozyt nie wdaj±c siê w szczegó³y jurastolowa³ co najwy¿ej 5%, no w niektórych parafiach poni¿ej 10% parafian przez ca³e dekady.
Korbiel_micha³ - 14-12-2016 - 21:01
Temat postu:
Witajcie!
Jako, ¿e w±tek nadzwyczaj ciekawy, a ja te¿ z ch³opów podkrakowskich, to dodam od siebie:
Opieram siê na metrykach parafii w Rudawie i Morawicy, ksiêgi rudawskie zachowane od 1572 r. ci±g³o¶æ do dzi¶, ksiêgi morawickie od 1641.
W XVI wieku oceniam, na oko³o 40% nazwisk/przezwisk ch³opskich typu Stanis³aw Knap, Wojciech Mucha, a reszta, zw³aszcza kobiety, okre¶lano tylko imieniem i pochodzeniem np. Regina z Brzezinki.
Po roku 1640 ju¿ nazwiska maj± wszyscy. W zale¿no¶ci od pochodzenia nazwiska ch³opskie w XVII w. w mojej wsi mo¿na podzieliæ na grupy:
1.nazwiska od wyrazów pospolitych: Bañda, Bober, Cymba³, Gwó¼d¼, Kopernak, Kraska, Król, Laska, Mucha, Pêczek, P³u¿ek, Sitko, Skowronek, Szczuka, Wilk, Zawada, Z±b,
2.nazwiska odimienne: Grela (od Grzegorz), Grzegorzek, Majcher (od Melchior), Paw³owski, Sêdor (od Aleksander), Szyma³ek (od Szymon), Witek,
3.nazwiska od zawodów i nazw czynno¶ci: Duda, Knap, Ko³odziej, Niechcia³, Struga³a, Szewc, Wójcik, Duka³a, Chrapek,
4.nazwiska odmiejscowe i od nazw etnicznych: Czech, Górski,
5.nazwiska z wyrazów obcych: Baster.
Synowie czêsto nosili nazwiska bêd±ce zdrobnieniami nazwisk ojca np. Ko³odziejczyk, Bastrzyk, Boberek, Dudek, Struga³ka, Z±bik. ¯ony i córki nazywano od nazwiska mê¿a czy ojca np. Grelina (¿ona Greli), Musonka (córka Muchy). Do XX wieku we wsi przetrwa³o 5 nazwisk z XVI wieku: Baster, Ko³odziejczyk, Laska, Mucha i Struga³a.
Niestety a¿ do pocz±tków XIX wieku w dokumentach niepi¶miennego ch³opa okre¶lano w sposób wygodny dla zapisuj±cego ("Jan Kowal" zamiast Jan Laskiewicz, Stanis³aw "Perda" zamiast Stanis³aw Wys³awski itp.), a niekoniecznie u¿ywaj±c nazwiska. Podejrzewam, ze st±d mylne uwagi o braku sta³ych nazwisk ch³opskich do 1800 roku.
Podsumowuj±c: skoro na wsi by³o wielu Janów Laskiewiczów, a tylko jeden by³ kowalem, to okre¶lenie zawodem lub przezwiskiem by³o o wiele bardziej precyzyjne.
Natomiast te okre¶lenia wcale nie dowodz±, ¿e ch³opi ju¿ w wieku XVII nazwisk nie mieli.
Micha³ Korbiel
Micha³_B±bol - 14-12-2016 - 21:26
Temat postu:
Paw³owski_Henryk napisa³:

Co do Pana Micha³a:
Naprawa to jednak raczej Podhale albo jego pogranicze- proszê sprawdziæ czy nie by³a to wie¶ królewska, wówczas ma Pan szanse wyp³yn±æ na g³êbokie wody przywilejów królewskich nawet z XVI wieku. Proszê te¿ sprawdziæ w Genealogii Rodów So³tysich na Podhalu oraz tej samej autorki- Genealogiê Rodu G±sieniców czy jako¶ tak- na ich stronie internetowej znajdzie Pan wszystkie publikacje- warto przejrzeæ do³±czone do nich drzewa genealogiczne, mo¿e gdzie¶ znajdzie Pan B±bolów i bêdzie jakie¶ zaczepienie.

Zachowanie nazwy miejscowej- Rola B±bolowa mo¿e ¶wiadczyæ o do¶æ dawnym zamieszkaniu rodziny w tym miejscu- rola czêsto by³a traktowana wymiennie z ³anem - i w skrajnych przypadkach - ale tu trzeba podchodziæ do tego ostro¿nie- mo¿e byæ oznaczeniem ³anu nadanego pierwszej rodzinie osadniczej- w ka¿dym razie spotka³em siê z nazwami takich ról ukszta³towanymi juz w XVI wieku a mo¿e wcze¶niej

Ja nie spotka³em siê z tym nazwiskiem. Ale Podhale to wdziêczny teren do poszukiwañ- Górale wszystko trzymaj± w kuferkach i dziêki temu ja dotar³em do przywilejów królów polskich dla rodziny mojej ¿ony od Zygmunta III Wazy przez Sobieskiego po ostatnim Poniatowskim koñcz±c Smile


Dziêkujê za odpowied¼! Smile Có¿, niestety Naprawa nie by³a wsi± królewsk±, podobnie nie znalaz³em nic we wskazanych przez Pana drzewach Sad
Najbardziej w moim nazwisku zastanawia mnie jedna rzecz, mianowicie w Polsce s± dwa najwiêksze skupiska ludzi o moim nazwisku - £êtownia i okolice (miêdzy innymi Naprawa - wie¶ moich przodków, co ciekawe nie ma tam ju¿ B±bolów...). Z kolei drugie skupisko to centralna Polska (okolice £odzi i Piotrkowa Trybunalskiego). Czy istnieje mo¿liwo¶æ, aby ci wszyscy ludzie z tych skupisk by³y w jaki¶ sposób na ze sob± spokrewnione?
Paw³owski_Henryk - 16-12-2016 - 18:56
Temat postu:
witam, nie ¶ledzi³em w±tku przez parê dni,
no i oczywi¶cie zacznê od Pana W³odzimierza Smile

Po pierwsze, nie oceniam a¿ tak ³atwo jak Pan warto¶ci czyich¶ artyku³ów. Je¿eli uwa¿a Pan Genealogiê W³odzimierza Dworzaczka za dzie³o niskich lotów to proszê mo¿e o linki do Pana prac naukowych czy artyku³ów.

Po drugie, mamy chyba trochê inne podej¶cie do tego jak powinna przebiegaæ dyskusja i po co w³a¶ciwie ona jest.
Mnie na studiach uczyli, min na wyk³adach z filozofii ¿e dyskusja to wspólne dochodzenie do prawdy. Wiêc niestety nie jestem z tych którzy zajadle i za wszelk± cenê broni± w³asnego zdania.
Rozpocz±³em w±tek, reaguj±c na cytowany artyku³ ale za kazdym razem gdy siê z t± opini± spotykam, mam w g³owie Dworzaczka i tak naprawdê to polemika z jego zdaniem.

Proszê wiêc dobrze czytaæ posty bo zmian± pogl±du by³oby zdanie
"¿e jednak nazwiska ch³opskie ukszta³towa³y siê dopiero w XIX wieku" wiêc proszê Pana Szanownego o znalezienie takiej my¶li w moich postach je¿eli co¶ takiego Pan mi zarzuca.

Proszê ewentualne kolejne zarzuty odnosiæ do faktycznych wypowiedzi a nie stwarzaæ ich samodzielnie a potem z nimi polemizowaæ.

W trakcie dyskusji pojawi³y siê nowe w±tki , bardzo s³uszne. Mi samemu nadal chodzi po g³owie wiele powodów zapisywania w niektórych wsiach imion od XV czy XVIw wieku a w innych ich brak nawet na poczatku XIX

Nie za bardzo widzê gdzie tak radykalnie siê wycofa³em?. Po prostu zacz±³em pog³êbiaæ w±tek szukaj±c przyczyn takiego stanu rzeczy, niejako rozszerzaj±c pierwotn± my¶l, bo to ¿e nazwiska ch³opskie ukszta³towa³y siê na wielu obszarach ju¿ w XV i XVI wieku to widaæ z tego w±tku.
Pojawia siê wiêc kolejne pytanie o przyczynê, której wszyscy zaczynamy szukaæ i nie widzê w tym nic z³ego.

Pewne rozdwojenie widaæ w Pana kolejnym zdaniu o "ucieraniu siê pogl±dów" No to albo Pan nawo³uje do trwania przy raz obranej my¶li albo chce Pan ¿eby jednak pogl±dy ucieraæ, no ale mniejsza z tym
To chyba tyle Panie W³odzimierzu .
Dobra na resztê ciekawych opinii w tym w±tku odpisze za jaki¶ czas bo sie strasznie du¿y post zrobi³
Jakubas_Eugeniusz - 17-12-2016 - 14:40
Temat postu:
Henryku,
wracam do Twojego pierwszego postu otwieraj±cego niniejszy w±tek. Piszesz, ¿e "Najstarszym nazwiskiem na S±decczy¼nie ju¿ przy bardzo powierzchownym ogl±dzie jest Kulig- wzmiankowane w 1476 ...".
Kazimierz Rymut w "S³owniku etymologicznym" podaje, ¿e: "Kulig - 1370 od kulik, dawniej kulig ‘ptak brodz±cy’."
Czyli 100 lat wcze¶niej ni¿ na S±decczy¼nie pojawi³o siê gdzie¶ w Polsce nazwisko Kulig. I tu powstaje problem, jak dotrzeæ do informacji o tym Kuligu z 1370 r.
Piszê dlatego, ¿e mam taki sam problem ze swoim nazwiskiem. Znalaz³em Jakubasów z 1676 r. (¦l±sk Cieszyñski) i z 1686 r. (S±decczyzna), ale Rymut podaje, ¿e: "Jakubas - 1661 od imienia Jakub". Nie wiem jak dotrzeæ do Jakubasa z 1661 r.

Pozdrawiam, Eugeniusz
Gawroñski_Zbigniew - 17-12-2016 - 17:44
Temat postu:
Kulig z 1370 roku pojawia sie w ksi±¿ce pt "Najstarsze ksiêgi i rachunki miasta Krakowa od roku 1300 do roku 1400 t. 2 str. 291 wydanej w roku 1878 przez F. Piekosiñskiego i J. Szujskiego.

Ksi±¿ka jest dostêpna na https://polona.pl/item/736232/ . Sêk w tym, ¿e akurat co¶ tam "d³ubi±" i tymczasowo ta biblioteka cyfrowa jest nieczynna.

Natomiast wg Taszyckiego pierwszy kmieæ zapisany jest Janek Kulig ze Wzdowa w roku 1450 (*) i drugi zapis z roku 1469: "pracowity kmieæ Miko³aj ze S³awczyna zwany Kulig" (**)

* - "Najdawniejsze zapiski s±dów sanockich 1423-1462" Lwów 1886; zapis nr. 2838 http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmeta ... ublication

** - "Praktyka w sprawach ma³¿eñskich w s±dach duchownych w diecezji krakowskiej w wieku 15" Zebra³ i wyda³ B Ulanowski w: AKH 1889; wpis nr albo strona 158. http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?i ... ublication



-=--=
edit:
Druga ksi±¿ka ma "ocr" oto zapis rzeczonego Kuliga ze S³awczyna:

"158. (Acta offic. Lubi. IV fol. 56{)). Die Lunê, XXVII mensis Nouem-
bris anno domini MCCCCLX nono se±uitur examen testium inducto-
rum pro parte honeste Anne de Slawczyn actricem (s) ab vna et ingeniosum
Nicolaum ministruni ecclesie in 01exow reum partibus ab altera.
Item primus testis laboriosus Nicolaus kmetho de Slawczyn dictus
Kulyk (ut in forma)...
Item idem primus testis laboriosus Nicolaus kmetho de Slawczyn di¬
ctus Kulyk interrogatus, vtrum sciret, quod ingeniosus Nicolaus minister
ecclesie in 01exow per verba depresenti Atinam honestam promisit
habere in vxorem, dixit proposicionem in actis contentam esse veram, cau-
sam ¶cieñcie reddens. Et dixit idem testis, quod ±uadam die certa, hoc
est dominico die in priuio carnis et anno presenti idem Nicolaus minister
ecclesie de 01exow venit in Slawczyn ad thabernam, et dum fuit inebri-
a t u s et iam fuit sero, surgens vasit ad domum eiusdem Anne, et ego cum
suo conteste respeximus, et accensa lucerna vasimus post eum et inue-
nimus eum cum prefata Anna iacentem in stuba et in vno lecto; ipse±ue
Nicolaus minister ecclesie in 01exow euigilauit et dixit: ego non possum
ammittere hanc personam, quia culpabilis sum, et iam exnunc recipio mi-
chi eam in vxorem; et similiter prafata Anna dixit. Et post hoc iam ibi
fuit continuus cum prefata Anna in domo sua in Slawczyn.
De ceteris interrogatus dixit se nichil scire.
Secundus testis laboriosus Stanislaus kmetho de Slawczyn dictus Placz-
kowycz (ut in forma)...
Item ad proposicionem honeste Anne de Slawczyn interrogatus se¬
cundus testis prefatus Stanislaus de ibidem, vtrum sciret, quod ingeniosus
Nicolaus minister ecclesie in 01exow promisit honestam Annam de Slaw¬
czyn habere in vxorem, et dixit proposicionem in toto esse veram, causam
¶cieñcie reddens, in actis contentam de verbo ad verbum sibi wlgariter
lectam, quia penes illa fuit, sicut suus contestis, et vidit et audiuit.
De ceteris interrogatus dixit se nichil scire."
Paw³owski_Henryk - 17-12-2016 - 19:42
Temat postu:
Zbigniewie,

Problemem z nazwiskami odimiennymi jak i oznaczaj±cymi rzeczy jest ten ¿e mog³y pojawiaæ siê niezale¿nie w wielu regionach równocze¶nie Druga sprawa z tymi najstarszymi nazwiskami to czy by³y to nazwiska tak jak je dzi¶ rozumiemy czy raczej przezwiska.
St±d rozwijana w tym w±tku sprawa ci±g³o¶ci nazwiska w danej wsi pozwalaj±ca potraktowaæ je- skoro by³o przekazywane przez pokolenia w tej samej rodzinie-wsi- nie jako jednorazowe przezwisko a ju¿ jako ukszta³towane nazwisko, bo o to nam ca³y czas chodzi.
Wiêc chocia¿ przyk³adowy Kulig pojawia siê juz w 1370 roku nie mamy pewno¶ci czy jest to ju¿ ukszta³towane nazwisko czy raczej jednorazowe przezwisko. St±d moje pytanie na forum do innych badaczy o wskazywanie takich ci±g³ych w danej miejscowo¶ci czy parafii nazwisk bo ta ci±g³o¶æ pokoleniowa wskazuje na ukszta³towanie siê nazwisk.

Bardzo ciekawa sprawa przezwisk pojawi³a siê w tym w±tku. Moja ¿ona pochodzi z Podhala i tam w danej wsi wiêkszo¶æ ludzi rozpoznawana jest za pomoc± przezwisk- o wielu nawet nie wiem jak siê rzeczywi¶cie nazywaj± Smile to takie cofniêcie siê w czasie o 100-200 lat super sprawa Smile

Wracaj±c do przyczyn kszta³towania siê nazwisk ch³opskich i prób odpowiedzi gdzie kszta³towa³y siê najwcze¶niej i dlaczego gdzie indziej znacznie pó¼niej, to my¶la³em o czym¶ takim:
W du¿ych dobrach- klasztornych ko¶cielnych ( z takich mam dane) i wsiach lokowanych na prawie niemieckim ( z w³asnym samorz±dem) by³y one potrzebne - bo takie klaryski w swoich inwentarzach kilkudziesiêciu nale¿±cych do nich wsi nie mog³y zapisywaæ samych imion- wskazuj±c na powinno¶ci konkretnych ch³opów, wyznaczaj±c wójtów itp.
Ksiêgi s±dowe- prowadzone by³y w ich przypadku dla ca³ych kluczy wsi- i tutaj do najczêstszych spraw wpisywanych do ksi±g- spraw spadkowych - równie¿ imiê to by³o za ma³o.
To jeden z tropów- zainspirowany wpisem jednego z u¿ytkowników - dotycz±cych dóbr arcybiskupów gnie¼nieñskich.
Ciekawy jestem czy kto¶ bada³ to zjawisko w kluczach dóbr magnackich.

No bo przy wsiach prywatnych gdy dziedzic mia³ 1-2 wsie i zna³ wszystkich to nie by³o a¿ takiej potrzeby nazywania ch³opów- tak mi siê wydaje. To oczywi¶cie lu¼ne wnioski a ca³y temat w³a¶ciwie nadawa³by siê na oddzielne badania i pracê naukow±.
W w±tku tym bardziej chcia³em zasygnalizowaæ jak wcze¶nie ukszta³towa³y siê one na moim terenie i skonfrontowaæ to z do¶wiadczeniami innych. Na kilkaset ¶lubów z parafii Ujanowice- wsi nale¿±cych do klarysek natrafi³em na razie na jedynie 2 przypadki z XVII wieku wpisywania samego tylko imienia pana m³odego
Gawroñski_Zbigniew - 17-12-2016 - 20:20
Temat postu:
Henryku. Moja widza jest za malutka, abym odnosi³ siê do Waszej dyskusji. Tu nie tu wtr±cam co¶ co nie przekracza granicy mojej wiedzy albo podsy³am ¼róde³ka.

Tytu³ tego doktoratu to (mniej wiêcej):

"¦rodowisko i ¼ród³a imionisk na... (gdzie¶ na po³udniu Polski)". To nie jest w³a¶ciwy tytu³, a sens tytu³u. Nie wiem jak siê ta kobitka, autorka nazywa³a. Wiem, ¿e by³a kole¿ank± ze studiów mojej polonistki, te¿ "doktorzycy". Imioniska o charakterze magicznym do dzi¶ s± popularne na pó³nocy Ukrainy i po³udniu Bia³orusi. Widzê to czêsto szukaj±c w rosyjskojêzycznych ¼ród³ach jakich¶ materia³ów do etymologii. Mo¿e warto by przynajmniej trochê pogóglaæ tym tropem, by odnale¼æ, byæ mo¿e, obszary wiedzy wcze¶niej nie pokojarzone?

Pozdrawiam piêknie.
Wladyslaw_Moskal - 18-12-2016 - 06:58
Temat postu: Najstarsze nazwiska ch³opskie
[quote="Paw³owski_Henryk"]

# 1. Problemem z nazwiskami odimiennymi jak i oznaczaj±cymi rzeczy jest ten ¿e mog³y pojawiaæ siê niezale¿nie w wielu regionach równocze¶nie Druga sprawa z tymi najstarszymi nazwiskami to czy by³y to nazwiska tak jak je dzi¶ rozumiemy czy raczej przezwiska.
St±d rozwijana w tym w±tku sprawa ci±g³o¶ci nazwiska w danej wsi pozwalaj±ca potraktowaæ je- skoro by³o przekazywane przez pokolenia w tej samej rodzinie-wsi- nie jako jednorazowe przezwisko a ju¿ jako ukszta³towane nazwisko, bo o to nam ca³y czas chodzi.
Wiêc chocia¿ przyk³adowy Kulig pojawia siê juz w 1370 roku nie mamy pewno¶ci czy jest to ju¿ ukszta³towane nazwisko czy raczej jednorazowe przezwisko. St±d moje pytanie na forum do innych badaczy o wskazywanie takich ci±g³ych w danej miejscowo¶ci czy parafii nazwisk bo ta ci±g³o¶æ pokoleniowa wskazuje na ukszta³towanie siê nazwisk.

# 2. No bo przy wsiach prywatnych gdy dziedzic mia³ 1-2 wsie i zna³ wszystkich to nie by³o a¿ takiej potrzeby nazywania ch³opów- tak mi siê wydaje. To oczywi¶cie lu¼ne wnioski a ca³y temat w³a¶ciwie nadawa³by siê na oddzielne badania i pracê naukow±.
-----------------------------------------------------------------------------------
Panie Henryku,

otworzyl Pan "temat rzeke", ciagle do niej cos doplywa.

# 1. Na prosbe o podanie przykladowej ciaglosci nazwiska powiem, ze w innym miejscu tego Forum wspomnialem o archeologicznie udokumentowanym, przedpiastowskim nazwisku Warcho³.

Otoz w polowie VI wieku n.e. do Kotliny Panonskiej - obecne tereny Rumunii, Wegier i Slowacji, przybyl ze wschodu koczowniczy lud Awarow. Archeolog, prof. W. Szymanski wydal w 1979 ksiazke "Awarzy", gdzie odnotowuje archeologiczne pozostalosci po Awarach w Polsce - m.i. z Kopca Krakusa w Krakowie , byla to awarska sprzaczka of pasa..

Awarowie utworzyli w Kotlinie Panonskiej silne panstwo - Kaganat Awarow, razem ze Slowianami ktorych zastali w Panonii. Awarowie majac doskonala konnice i silne wsparcie slowianskiej piechoty, niepokoili Bizancjum [= wschodnia czesc Imperium Rzymskiego] i Turkow.

Turcy w czasie rozmow z Bizancjum tlumaczyli, ze wspierajace Awarow plemiona, to sa zbiegli niewolnicy z niewoli tureckiej i bizantyjskiej, sa to Pseudo-Awarowie i Turcy nadali im nazwe Varchonites. W Bizancjum przyjeto nazywac ich Varchonitai lub Warchonits.


W latach 623-624 n.e. nadmiernie wykorzystywani Slowianie [takze zbiegli slowianscy niewolnicy] zbuntowali sie w Kaganacie i przypuszczam, ze czesc zbuntowanych Slowian, zachowujac nazwanie Varhol, przez wschodnia Slowacje i Przelecz Dukielska, weszli pokojowo na obecny teren poludniowej Polski. W Slowacji wystepuje nazwisko Varhol ... ale w znaczeniu polskiego slowa "warcho³" = wichrzyciel, Slowacy maja okreslenie; "vytznik".

Pozostala czesc zbuntowanych Slowian, utworzyla Panstwo Samona - najstarszego znanego panstwa zachodnioslowianskiego. Istanialo ono w latach 623-660.

Rozpad Panstwa Samona spowodowal obawy plemion/rodzin Warcho³ów o
swje losy, dlatego podjeli decyzje o migracji na polnoc do Ksiestwa Wislan na tereny opuszczone przez plemie Chorwatow.

Byla to decyzja szybka i wtedy dostepnymi drogami idacymi na polnoc przeszli ok. 660 roku w okolice Krakowa i Tarnowa juz jako ... Warcha³owie !!, dolaczajac do wczesniej tu przybylych Warcho³ów.

Warcha³owie przybyli i w Pana rodzinne strony - mozna to sprawdzic tutaj;

http://www.moikrewni.pl/mapa/

Prof. K.Rymut w "Nazwiska Polakow - Slownik historyczno-etymologiczny", 1999-2001 wskazuje, ze nazwisko Warcho³ moglo powstac od slowa "warch" = gniew, od slowa "warcho³" = wichrzyciel, od slowa "warcholic"= wywolywac spory , albo od zlozonego imienia Warcislaw. Nazwisko Warcho³ zostalo pierwszy raz odnotowane w Polsce w 1395 r..

Moje spostrzezenia wskazuja, ze nazwiska Warcho³ i Warcha³ powstaly okolo 770 lat wczesniej niz to odnotowal prof. K.Rymut, znajdzie Pan dzis jedno z nich na S±decczyznie, ok. 1390 latach od powstania.

#2. Byla taka potrzeba !!, religijna - Kazirodztwo oznacza intymne relacje miêdzy krewnymi lub powinowatymi stopnia zakazuj±cego pomiêdzy nimi ma³¿eñstwa . ¦w. Pawe³ piêtnuje ten szczególnie ciê¿ki grzech .

To juz nie byla sprawa dziedzicow ...

Kiedys nie umiejaca pisac osoba , potrafila na palcach jednej reki wymienic swoich przodkow i powiedziec, czy biorac slub z osoba o tym samym NAZWISKU popelnia lub nie popelnia grzechu. Kilkanascie lat temu dyskutowalismy o tym na innych stronach genealogicznych.
Jakze pomocne wtedy byly przydomki !, kiedy zmieniali sie proboszczowie, wioski zaliczano raz do takiej, raz do innej parafii i nie zawsze korzystano z ksiag parafialnych.

Pozdrawiam - Wladyslaw
Paw³owski_Henryk - 18-12-2016 - 11:00
Temat postu: Najstarsze nazwiska ch³opskie
Zbigniewie, gdyby¶ gdzie¶ odszuka³ tytu³ lub nazwisko tej doktorzycy:) to bêdê bardzo wdziêczny

W³adys³awie,jezeli chodzi o unikniêcie kazirodztwa to bardzo ciekawe spostrze¿enie na temat przyczyny powstawania nazwisk. Jednak prawo kanonicze zezwala na ma³¿eñstwa juz kuzynów o wspólnym pradziadku a wiêc wnuków rodzeñstwa ( tak z pamiêci strzelam- lub o jedno pokolenie wyzej- bêdê wdziêczny gdy kto¶ mnie w tym wzglêdzie poprawi) i tutaj ka¿dy ka¿dego na tyle zna³ bez potrzeby oficjalnego nazwiska ale mogê siê myliæ a po drugie, gdy na parafiê przybywa³ nowy proboszcz to rzeczywi¶cie nazwiska mog³y mu siê przydaæ na zasadzie lampki bezpieczeñstwa przy tym samym- ¿eby choæby zapytaæ o pokrewieñstwo.
I rzeczywiscie w ksiêgach z XVII wieku które badam na setki ma³¿eñstw które zindeksowa³em nie spotka³em sytuacji ma³¿eñstwa gdzie i pan i panna m³oda nosiliby to same nazwisko- a przecie¿ to by³y ma³e ¶rodowiska.

Jednak znajomo¶æ pokrewieñstw w tych ma³ych wsiach opiera³a siê g³ównie na znajomo¶ci wszystkich a niekoniecznie nazwisk. Moja ¿ona spotykaj±c kogo¶ pochodz±cego z rodzinnej podhalañskiej wioski uczestniczy w swoistym rytuale. Obie strony najpierw mówi± "od kogo s±" i tutaj wywody genealogiczne i s±siedzkie potrafi± trwaæ ca³kiem d³ugo az obie strony dojd± do wspólnego znajomego lub krewnego no i tak juz powstaje komitywa.

Plemiona polinezyjskie znaj± swoj± genealogiê czêsto kilkadziesi±t pokoleñ wstecz recytuj±c swoje pochodzenie. co ciekawe badania z bardzo odleg³ych wysp wskazuj± ¿e te genealogie s± prawdziwe i zaczynaj± siê pokrywaæ w których¶ pokoleniach wstecz setki kilometrów dalej
beatadaniluk - 18-12-2016 - 13:48
Temat postu: Najstarsze nazwiska ch³opskie
Nazwisko mojej mamy, Jaroæ pojawi³o siê na pi¶mie w 1634 i trwa niezmiennie od tego czasu, Nie licz±c zmian w pisowni - plebani ostro¿añscy zapisywali je na milion sposobów (ksiê¿a z polskiej szlachty nie radzili sobie zupe³nie z nazwiskami i imionami autochtonicznych rusiñskich ch³opów Wink
W ka¿dym razie nawisko Jaroæ w roku 1634 by³o ju¿ ukszta³towane, wiêc istnia³o zapewne du¿o wcze¶niej. Z innych "sta³ych" od XVII w. nazwisk ch³opskich z podlaskiej parafii Ostro¿any trwaj±cych po dzi¶ dzieñ mamy nazwiska- Derewoñko, Gogo³/ Gogo³ek, Wielgatek/Wilgatek, Bo¿yk, Chodko/ Chotko, Kokoszko, Ko³odko, Przystupa, Smyk, ¯elazny, Szalast.
Nazwiska te nale¿a do ludno¶ci autochtonicznej/rusiñskiej Wielkiego Ksiêstwa Litewskiego i nale¿a³y do maj±tków szlacheckich (w 99% szlachta polska nap³ywowa) i ko¶cielnego. Poddañstwo na tym terenie kszta³towa³o siê bardzo ró¿nie i dotyczy³a raczej rodzin, nie wsi. W Ostro¿anach ¿yli obok siebie poddani ko¶cielni i szlacheccy. Ostatnie nazwisko - Szalast to jedyny przyk³ad nazwiska ch³opskiego wystêpuj±cego
w obrêbie okolicy szlacheckiej - Smorczewai ustalonego (albo pewniej zapisanego) znacznie pó¼niej, bo dopiero na pocz±tku XVIII w.
Indeksuj±c t± parafiê, odnoszê wra¿enie, ¿e najwiêkszym problemem dla plebanów ostro¿añskich stanowi³ zapis nazwisk i imion ch³opskich, które wywodzi³y siê z innej kultury i by³y dla nich poprostu obce i ma³o zrozumia³e.

Pozdrawiam
Beata
Paw³owski_Henryk - 18-12-2016 - 14:36
Temat postu: Najstarsze nazwiska ch³opskie
PROSZÊ MOZE O WPISY PRZY NAZWISKACH O JAKIEJ WSI MÓWIMY CZY BY£A TO WIE¦ KO¦CIELNA/KLASZTORNA czy nale¿a³a do wiêkszego kompleksu dóbr czy w³a¶cicielami by³a szlachta jednowioskowa lub czy chodzi o wie¶ cz±stkow±- mo¿e to jako¶ na¶wietli zjawisko kszta³towania siê nazwisk
mrozowski_robert - 18-12-2016 - 16:29
Temat postu: Najstarsze nazwiska ch³opskie
Podam kilka przyk³adów:
1. wie¶ Jedlnia, par. Jedlnia, pow. radomski, wie¶ królewska na prawie obelnym - najstarszym znanym mi nazwiskiem wystêpuj±cym do dzi¶ jest nazwisko Rojek; w 1456 roku przez Jana Lutka z Brzezia, biskupa krakowskiego, zostaje wydany przywilej na za³o¿enie bractwa, wymienionych osób wystêpuje równie¿ Jakub Rojek (J. Gacki, Jedlnia, w niej ko¶ció³ i akta obelnego prawa, Radom 1874, s. 119); potomkowie tego¿ Rojka zamieszkuj± Jedlniê w kolejnych stuleciach, a¿ do dzi¶ z niezmienionym nazwiskiem Rojek; wystêpuje równie¿ w s±siednich miejscowo¶ciach;
2. wie¶ Grabów, par. Zwoleñ, pow. radomski, wie¶ prywatna - nazwisko Rogala; pojawia siê w 1641 w akcie chrztu Marianny Rogali córki Szymona Rogali i Agnieszki (Ksiêga chrztów par. Zwoleñ 1597-1676); nazwisko wystêpuje do dzi¶ w Grabowie i s±siednich miejscowo¶ciach;
3. miasto Skrzynno, par. Skrzynno, pow. radomski, miasto prywatne i klasztorne - nazwisko Kopycki; 20-07-1611 jest chrzczony Jakub Kopycki, syn Jana i El¿biety (Ksiêga chrztów i ¶lubów par. Skrzynno 1550-1619, AD w Sandomierzu, sygn. akkks 627, s. 95), pó¼niej ów Jan pojawia siê w dokumencie wystawionym w roku 1629 jako mieszczanin Skrzynna Opackiego - Jan Kopycki (F. Kiryk, Skrzynno Opackie i Skrzynno Plebañskie - miasta bli¼niacze i konkurencyjne, w: Narodziny Rzeczypospolitej [...], Kraków 2012, t.1, s. 605);
4. osada ku¼nicza Minera Mroskow (obecnie Mroczków), par. Odrow±¿, dobra szyd³owieckie, pow. radomski - nazwisko Mroszek-Mrozek-Mróz-Mrozkowic-Mrozowski, wymieniani w spisach podatkowych, przywilejach i testamentach: Jan Mroszek (1569), Stanis³aw Mroszek/Mrozek, Jan Mróz (1624 Szyd³owiec, metryka ¶lubu) etc., a¿ w latach 20 XVIII wieku w aktach chrztu dzieci Macieja pojawia siê jego nazwisko w dwu postaciach Mróz i Mrozowski, osoby o tych nazwiskach ¿yj± w tych okolicach po dzi¶.
Wymieni³em zaledwie kilka przyk³adów spo¶ród licznych w¶ród moich przodków. W³a¶ciwie mogê stwierdziæ, i¿ zasada dziedziczenia nazwiska jest powszechna i jak tylko pojawiaj± siê one w metrykach s± zachowywane. Oczywi¶cie dotyczy to terenu dawnego (staropolskiego) pow. radomskiego, a obecnie Diecezji Radomskiej.
Pozdrawiam, Robert.
jamiolkowski_jerzy - 18-12-2016 - 19:21
Temat postu:
Problematyka kszta³towania siê nazwisk jest z z pewno¶ci± z³o¿ona. Mog³o to zale¿eæ od wielu czynników niemniej sceptycznie oceniam wnioski dotycz±ce historii nazwisk (ustalania tych najstarszych) wysnuwane na podstawie incydentalnych , jednostkowych historycznych dokumentów. Dopiero gruntowne badania genealogiczne pozwalaj± na udowodnienie trwa³o¶ci tego najstarszego. Ja takie badania przeprowadzi³em.
Po k±dzieli jestem niew±tpliwym w³o¶cianinem, z korzeniami co najmniej XVII wiecznymi z podlaskiej parafii Juchnowiec Ko¶cielny . Co prawda moi przodkowie wywodz± siê z Broñczan ale w pocz±tkach XVIII wieku osiedli (lub zostali osadzeni) we wsi Wólka (od XVI do pocz±tków XVIII wieku by³a w³asno¶ci± W³oszków) st±d szczegó³owo bada³em tak historiê jak i genealogiê wszystkich mieszkañców tej wsi. Pozwala to mi zaprezentowaæ podstawowe wnioski dotycz±ce kszta³towania siê nazwisk ch³opskich w tej wsi na przestrzeni ponad 400 lat
Szczê¶liwym trafem w ksiêgach s±dowych brañskich zachowa³ siê najstarszy, pochodz±cy z 1610 roku, lecz niestety niepe³ny spis mieszkañców Wólki. Niepe³ny bo dotyczy tylko czê¶ci Andrzeja W³oszka. Jest to Wolia Juchnowska inventarium (Ksiêga Grodzka Brañska NIAB Miñsk F_1708 –_1 –_101). Wymienieni s± nastêpuj±cy u¿ytkownicy ziemi:
Grzegorz Troæko – pó³ w³oki
Misienia Stanis³aw - pó³ w³oki
Wojciech Worciotko - pó³ w³oki
Piechnik na æwiertkach,
æwiertka pusta z zasiewkom ozimem
Grêda Grzegorz – æwiartka
Niwiñski - pó³ w³oki
Borisowicz- æwieræ
Trus - æwieræ
Gusiewicz Andrzej - æwieræ
Urbanik - pó³ w³oki
Ryszko - pó³ w³oki
Owdziej - pó³ w³oki podle ¶ciany y do tego morgi pode wsi± biela które na nicz s±
Z wymienionych tylko jedno „nazwisko” dotrwa³o do ksi±g metrykalnych które dla parafii juchnowieckiej zaczêto prowadziæ w po³owie XVII wieku
Jest to Urbanik (Urban) . Uprzedzaj±c fakty na pocz±tku w XIX wieku przekszta³cic siê w wystêpuj±ce dot±d nazwisko Biery³o
Kolejnym dokumentami o charakterze spisów s± rejestry podatku pog³ównego

REJESTR PODATKU POG£ÓWNEGO Z ROKU 1663
Na podstawie Archiwum G³ówne Akt Dawnych- ASK I 70

Uwaga Ograniczam siê jedynie do wymienienia ch³opów a pomijam w³a¶cicieli wsi tj W³oszków oraz s³u¿by i czeladzi wymienionej tam jedynie z imienia
Wojciech Urbanik z ¿on±, syn i siostra
Krzysztof Szot z ¿on±, synów dwa, córek dwie
Urbanikowa wdowa ¿±c z ¿on±, ch³opiec
Szymon Kozio³ z ¿on±, dziewka
Szymon Kot z ¿on± syn córka
Urbanikowa wdowa syn, córka, dwóch parobków
Jan Krysiuczki z ¿on±, Mateusz
Bernat Kowalko z ¿on± i synem

REJESTR PODATKU POG£ÓWNEGO Z ROKU 1674
Na podstawie Archiwum G³ówne Akt Dawnych- ASK I 70
Jasiek Krysicki, ¿ona Maryna
Wawryn Urban, ¿ona Maryna
Dorota stara, Krystyna dziewka, Wawryn parobek
Szymon Szpak, ¿ona Tacyana
Szymon Kot, ¿ona Szczêsna Kotowa, córka Maryna, syn Jasiek
Krzysikowa wdowa, Micha³ek syn, córka Daszka
Woytek Urbanczuk, ¿ona Krystyna, Adam syn
Krzysztof Ko¼luk, ¿ona Maryna, Mateusz Szot, ¿ona Maryna
Kazimierz Szot ¿ona Krystyna
Kolejny dokument zawieraj±cy kompletny spis pochodzi z 1825 roku Jest to spis parafian. W Wólce mieszkaj±: Bieleccy, Mogilewscy, Jens³awowie (Wiens³awowie), Krysiukowie, Biery³owie, Maliszewscy, Gaiñscy, Nowosielczukowie, Janowiczowie, Szczyg³owie, Jêdrzejewscy.
Jak widaæ od rejestrów pog³ównego niezmiennie trwaj± Krysiukowie oraz ju¿ pod nowym nazwiskiem (Biery³o) Urbanowie, Szota mo¿na znale¼æ w innych wsiach parafii juchnowieckiej (zapisywano ich Szotko) . Kotów, Szpaków i Koz³ów (nawet w wersji Koz³owski) ani ¶ladu,. Kowalko i owszem – jako najczê¶ciej Kowalczuk wystêpuje w kilku wsiach juchnowieckiej parafii.
Konfrontacja tego spisu z wcze¶niejszymi zapisami metrykalnymi dostarcza ciekawych odkryæ Bieleckich zapisywano jako Kierda (Gierda, Kryda)
Mogilewskich naprzemiennie jako Andruk; i to nazwisko ostatecznie przetrwa³o do wspó³czesno¶ci
Czê¶æ Krysiuków po przeniesieniu siê do w Juchnowcu sta³a siê Szczytkami
Maliszewscy wy³onili siê ze Szczyg³ów aby ich czê¶æ - w Juchnowcu- przybra³a nazwisko Wojciuk
Nowosielczukowie zapisywani byli tak¿e jako Wasiel, Wasilewski ale równie czêsto... Sobot za¶ Janowiczowie jako Rogal lub Rogalewski
Spisów parafialnych w parafii juchnowieckiej odt±d sporz±dzano sporo. Jeszcze w tych pierwszych widaæ fluktuacjê nazwiska . Z czasem utrwala siê wspó³czesna wersja nazwisk. S± to:Bielecki, Andruk, Krysiuk, Biery³o, Maliszewski, Wasilczuk, Wêc³aw.
A ¿e ich niew±tpliwi krewni po mieczu (w n- tym pokoleniu i dla nich niepamiêtnym pokoleniu) nosz± w innych wsiach kompletnie inne nazwiska? Czy aby to tylko juchnowiecka czy szerzej podlaska specjalno¶æ?
Pozdrawiam
Paw³owski_Henryk - 18-12-2016 - 21:25
Temat postu:
Jerzy mam pytanie o inwentarz- czy znalaz³e¶ go na podstawie katalogu inwentarzy dóbr ziemskich o których by³a mowa ostatnio na forum?
W jaki sposób ustalasz te zmiany nazwisk Szczyg³ów na Wojciuków itp- czy w ksiêgach metrykalnych na podstawie alias czy jako¶ inaczej?
Je¿eli chodzi o rejestry pog³ównego to ten temat mam zaznaczony jako "do zg³êbienia" ale wci±¿ nie mam na to czasu- czy dla ka¿dej wsi Rzeczpospolitej w danym rejestrze byli wpisywani mieszkañcy? Z terenów Ma³opolski zachowa³o siê ich kilka, mo¿e kto¶ zg³êbi³ ten temat- bo to by³oby fantastyczne ¼ród³o Smile
marzanna62 - 18-12-2016 - 21:54
Temat postu:
Henryku pozwól ze Ci odpowiem jako tymczasowa "posiadaczka" "Katalogu inwentarzy dóbr ziemskich" z tego co doczyta³am te inwentarze dobr podobnie jak lustracje w przypadku dobr krolewskich powstawa³y w sposb zaplanowany i tak tez byly nazywane. Jerzy cytuje Ksiegi s±dowe a to wg mnie zupelnie odrebne ¼rodlow wiedzy. Jest taka ksi±zka Tomasza Wi¶licza "Katalog malopolskich ksiag sadowych wiejskich z XV do XVIII wieku" mysle ze Cie zainteresuje bo podobnie jak u mnie Ma³oposka jest obszarem Twoich zainteresowañ. Niestety ja nie znalazlam w ww katalogu iwentarzy dóbr ziemskich wsi ktore mnie interesowaly ale znalazlam wczoraj zupelnie inne zrodlo wiedzy XIX wieczne Adolf Pawiñski Zród³a dziejowe. Tom I to Ma³opolska. Autor bazuje na ksiegach dostepnych w XIX wieku z ktorych czesc byc moze juz sie nie zachowa³a ja znalazlam tam swoja miejscowowsc i jest spis mieszkanców.. Byc moze nie znasz jeszcze tej pracy:

http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=1814

Odnosnie rejestrów pog³ownego podziel sie prosze wiedza bo ja nie dotarlam do takich rejestrow dla Malopolski.

Te nowe ¼rodla wiedzy zawdzieczam temu watkowi i linkom które w nim by³y a dalej to tylko bibliografie

Mam jeszcze jedn± ciekawa pozycje:

http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmeta ... ublication

Kozierowski Stanis³aw "Nazwiska przezwiska przydomki imiona polskie..."
jamiolkowski_jerzy - 18-12-2016 - 22:22
Temat postu:
Dla podlaskich ksi±g s±dowych takiego katalogu, tym bardziej osobowych b±d¿ geograficznych (miejscowo¶ci) inwentarzy nie ma. Przegl±da³em po kolei ksiêga po ksiêdze (precyzyjniej zdjêcia) , Ju¿ mam nam koncie przejrzanych ponad 200 Wyszukujê dokumenty z tytu³u (jest w nich wpisana albo nazwisko albo nazwa miejscowo¶ci). Bawiê siê w to blisko 20 lat to trochê tego siê nazbiera³o.
Oczywi¶cie zdecydowanie przewa¿aj± dokumenty dotycz±ce szlachty (Jamio³kowskich nazbiera³em w tysiacach). ale i ch³opskich typu inwentarze, czy spisy poszkodowanych przez wojsko znajduje sie trochê , Spisy inwentarzowe dotycz± g³ównie królewszczyzn. Zastrzegam siê - moja wiedza jest wasko regionalna. Nie wiem jakie s± zasoby dla innych regionów.
Pog³ówne – akurat te dwa rejestry dla Ziemi Bielskiej s± bardzo cenne bo wymieniaj± personalia ch³opów a nie tylko ilo¶c poddanych. I co wa¿ne przetrwa³y i s± ³atwo dostêpne..
Ustalanie przemian w nazwiskach to tez totalny przegl±d dokument po dokumencie . Mam ten fart ¿e znajomy wpad³ w jeszcze powa¿niejsza od mojej genealogiczn± chorobê i zindeksowa³ wszystkie metryki Juchnowca sprzed 1808 roku. Zanim to uczyni³ przesiewa³em tylko swoich. Teraz w totalnej analizie pomaga wyszukiwarka. Przyk³adowo tworz±c wykaz urodzin dzieci poszczególnych par znakomicie widaæ ¿e rodzicom przypisywano zwykle ró¿ne „nazwiska” .
Pozdrawiam
Paw³owski_Henryk - 18-12-2016 - 23:05
Temat postu:
Ksiêgi s±dowe wiejskie znam od dawna.
Jestem teraz na tropie szukania inwentarzy dóbr i tutaj po³±czy³y mi sie posty Marzanny i Jerzego. I to pytanie do Marzanny- czy w twoim katalogu inwentarzy jest ten cytowany przez Jerzego- bo jak nie to znaczy ¿e jeszcze wiele mozna znale¼æ poza zamieszczonymi w twoim katalogu- to daje szanse na ewentualn± przysz³o¶æ.

Ciekawa uwaga z tym analizowaniem nazwisk rodziców podawanych przy kolejnych dzieciach - przy austriackich ksiêgach gdzie by³y podawane numery domów mo¿e jeszcze co¶ wyjdzie- ale tutaj te¿ przydaje siê totalna indeksacja

Ja podobnie jak Twój znajomy te¿ doszed³em z pocz±tkowego odsiewania "swoich" do totalnej indeksacji wszystkiego co sie rusza i najczê¶ciej ju¿ nie rusza Smile to pod k±tem wywodu przodków,

Marzanno dziêkujê za linki do kolejnych prac Smile
marzanna62 - 19-12-2016 - 06:58
Temat postu:
Henryku z tego co sie zorientowa³am Jerzy pracuje na indeksach ksiag a nie wszystkie w ksiegi grodzkie i ziemskie sa zindeksowane. Moj katalog bazuje na calkowitym przegladzie ksiag ziemskich i grodzkich pod katem czy zawieraja jakes inwentarze. Jeden z uzytkownikow portalu tez szuka po indeksach sprawdzalismy krzyzowo katalog i jego informacje z indeksow dla dwoch miejscowsci w jednej idealnie a w drugie podana jest dobra ksiega ale wg niego inwentarz zaczyna sie 3 strony wczesniej niz podano w katalogu ale wg mne to drobiazg. Inwentarze sa nie tylko dla krolweszczyzn w katalogu jest mnostwo dobr nie bedacych krolewszczyzna choc krolewszczyzny tez sa. Najgorzej jest z duchownymi rzeczywiscie malo jest takich inwentarzy w ksiegach grodzkich ja dla swojej wsi duchownej nie mam w katalogu inwentarza.
Praca ¯ród³a dziejowedo ktorel link wyslalam Ci wczesniej bazuje z kolei na rejestrach podatkowych wiec to zupelnie inne baza danych. I co ciekawe mam tam moja wies duchown±.

Ja tez szukam inwentarzy niestety wg Wislicza nie zachowaly sie ksiegi wiejskie dla moich miejscowosci.

Wierze ze mozna znalezc inwentarze ktorych nie ma w katalogu ale mysle ze nalezy ich szukac w starych pracach badawczych. Moga byc cytowane tak jak w tej pracy Zrodla dziejowe z XIX wieku. Mogly nie zachowac sie do dzisiaj a wczesniej byly dostepne.
Paw³owski_Henryk - 19-12-2016 - 20:55
Temat postu:
tak miêdzy innymi w XIX wiecznej pracy dotycz±cej jednej z wsi klarysek- ¯mi±cej jest cytowany inwentarz z ok 1621 który obecnie zagin±³. Mam nadziejê odnale¼æ we Lwowie Smile Ale za jaki¶ czas zg³oszê siê w sprawie katalogu inwentarzy bo to super trop
marzanna62 - 19-12-2016 - 21:39
Temat postu:
Paw³owski_Henryk napisa³:
tak miêdzy innymi w XIX wiecznej pracy dotycz±cej jednej z wsi klarysek- ¯mi±cej jest cytowany inwentarz z ok 1621 który obecnie zagin±³. Mam nadziejê odnale¼æ we Lwowie Smile Ale za jaki¶ czas zg³oszê siê w sprawie katalogu inwentarzy bo to super trop


Ten katalog mialam z wypozyczenia miedzybibliotecznego i w tym tygodniu biblioteka odsy³a go do innej biblioteki. Ksiazka miala 500 stron zrobilam troche zdjec wojewodztwo krakowskie i sandomierskie.

Ja szukam Norbertanek ze Zwierzynca i ich posiad³osci w powiecie proszwskim.
Napisze Ci na priw szczególy.
Korbiel_micha³ - 19-12-2016 - 22:15
Temat postu:
Ja wychwytujê przezwiska z inwentarzy powinno¶ci ch³opskich wsi szlacheckich (s± u mnie od 1705 r.), porównuj±c do metryk ko¶cielnych w których zapisywano nazwiska.
Naj³atwiej jest przy rzadkich imionach, ale zauwa¿y³em to zjawisko przy so³tysie zapisanym w roku 1812 w inwentarzach jako Kazimierz Perda, a w metrykach Kazimierz Wys³awski. Pewnie jak w wiêkszo¶ci wsi rzemios³o (i czêsto przydomek) dziedziczy³o siê po ojcu albo po te¶ciu. I jeszcze jedno, dzieci wychowywane przez ojczyma mia³y jako przezwisko zdrobnienie jego nazwiska: wdowa Mi³kowa wysz³a za Bazgra to jej dzieci nazywano Bazgierkami, wdowa Bastrowa za Paczyñskiego st±d Pacynioki itd.
Micha³
CONRI - 19-09-2017 - 23:25
Temat postu: Pa³ecznica i okolice "wysyp" Gawe³'ów
Jaka jest geneza osiedlenia siê (lub pochodzenia) tego nazwiska. Wystêpuje w Ma³opolsce szczególne skoncentrowana populacja o tym nazwisku.(vide Pa³ecznica ,Winiary, Niezwojowiece, Solcza.)
Nota bene ulega³o ono na przekroju lat fleksyjno¶ci i z tej samej linii mamy Gawel .Gawe³. Gawell. Szczególnie transkrypcje w Kongresówce namiesza³y przez tzw twardy znak po "l"




* Moderacja (c.k) Dla przypomnienia Regulamin:

4. Formu³owanie tre¶ci wiadomo¶ci (postów).

o. Na tym Forum ka¿dy post podpisujemy: imieniem, lub imieniem i nazwiskiem.
- Zasada ta bêdzie rygorystycznie przypominana przez Administratora i Moderatorów. Nieprzestrzeganie jej sankcjonowane bêdzie ostrze¿eniem. Je¿eli ka¿dorazowe podpisywanie postu jest k³opotliwe, wtedy mo¿na ustawiæ automatyczny podpis, który jest widoczny pod ka¿dym wys³anym postem. Instrukcja jak to zrobiæ

Janina_Tomczyk - 25-11-2017 - 15:42
Temat postu: Pa³ecznica i okolice "wysyp" Gawe³
Aby przeci±æ "gdybanie" na temat nazwisk ( nie tylko ch³opskich), kto i od kiedy wprowadzi³ obowi±zuj±ce w Polsce nazwiska we wspó³czesnym tego sensie, polecam pracê naukow± recenzowan± przez trzech profesorów habilitowanych:
https://www.familysearch.org/ark:/61903 ... cat=654365
Jest to ksi±¿ka autorstwa Marii Czaplickiej-Niedbalskiej pt: NAZWISKA MIESZKAÑCÓW BYDGOSZCZY od II po³owy XV w do I po³owy XVIII w, ale wstêp do tej pracy doskonale i jasno okre¶la od kiedy nazwiska we wspó³czesnym sensie zaczê³y w Polsce obowi±zywaæ.
Kiedy¶ w temacie nazwisk szlacheckich i utraty szlachectwa prowadz±cego do zmiany statusu spo³ecznego powsta³a zupe³nie zbêdna i nie merytoryczna dyskusja wiêc polecam tê publikacjê.
Sta³e nazwiska wprowadzono w Polsce aktem prawnym jakim by³ Kodeks Napoleona i pocz±tkowo by³ stosowany w Ksiêstwie Warszawskim, a nastêpnie na terenie ca³ej Polski.
Oczywi¶cie mog³y byæ rejony Polski ( i by³y!) gdzie nazwiska kmieci istnia³y przez wieki i s± nadal w rodzinach stosowane, ale w wiêkszo¶ci terenów Polski sta³ych nazwisk nie by³o, co wymaga³o prawnego uregulowania.
Paw³owski_Henryk - 26-11-2017 - 16:01
Temat postu: Pa³ecznica i okolice "wysyp" Gawe³
Pani Janino, Kodeks Napoleona z pocz. XIX wieku obowi±zywa³ na terenie Ksiêstwa Warszawskiego, nie obejmowa³ austriackiej Galicji oraz zaboru pruskiego. Dodatkowo dyskusja w tym w±tku dotyczy nazwisk ch³opskich z czasów znacznie wcze¶niejszych - od XVI wieku wiêc trochê Pani wpis jest nie na temat.
Do¶æ trudno dyskutuje siê z Pani± która na podstawie regulacji z pocz XIX wieku stara siê nie widzieæ obecno¶ci nazwisk ch³opskich od wieku XVI i uparcie ( nie bardzo rozumiem po co?) twierdzi ¿e przed t± regulacj± dla wycinka dawnej Rzeczpospolitej ch³opi jak to Pani okre¶li³a "niemal wy³±cznie " nie posiadali nazwisk. Proszê przejrzeæ ten w±tek i wpisy badaczy z ró¿nych czê¶ci dawnej Rzeczpospolitej które przecz± tej Pani teorii.
Sk±d Pani bierze to uparte okre¶lenie " w wiêkszo¶ci"? na jakiej podstawie, jakich badañ.
Reszta dyskusji dla zainteresowanych:
https://genealodzy.pl/index.php?name=PNp ... 260#409260

Ja jednak zawsze bêdê stara³ siê korygowaæ tak absurdalne, pozbawione rzetelnej podstawy naukowej twierdzenia jak Pani Janiny, jak to okre¶li³ Pan Sroczyñski, aby dbaæ o pewien merytoryczny poziom tego forum
mrozowski_robert - 26-11-2017 - 16:29
Temat postu:
Jakubas_Eugeniusz napisa³:
Henryku,
wracam do Twojego pierwszego postu otwieraj±cego niniejszy w±tek. Piszesz, ¿e "Najstarszym nazwiskiem na S±decczy¼nie ju¿ przy bardzo powierzchownym ogl±dzie jest Kulig- wzmiankowane w 1476 ...".
Kazimierz Rymut w "S³owniku etymologicznym" podaje, ¿e: "Kulig - 1370 od kulik, dawniej kulig ‘ptak brodz±cy’."
Czyli 100 lat wcze¶niej ni¿ na S±decczy¼nie pojawi³o siê gdzie¶ w Polsce nazwisko Kulig. I tu powstaje problem, jak dotrzeæ do informacji o tym Kuligu z 1370 r.
Piszê dlatego, ¿e mam taki sam problem ze swoim nazwiskiem. Znalaz³em Jakubasów z 1676 r. (¦l±sk Cieszyñski) i z 1686 r. (S±decczyzna), ale Rymut podaje, ¿e: "Jakubas - 1661 od imienia Jakub". Nie wiem jak dotrzeæ do Jakubasa z 1661 r.

Pozdrawiam, Eugeniusz

Dopiero dzi¶ zapozna³em siê z pañskim wpisem, i mam kilka przyk³adów u¿ycia nazwiska Jakubas z parafii Tczów (miêdzy Radomiem a Zwoleniem):
1. 1630 nieznane z imienia dziecko ochrzczone z matki Katarzyny Jakubas, wie¶ Brzezinki;
2. Ludwik Jakubas i Regina ze wsi Brzezinki: 1633 Krzysztof;
3. Bart³omiej Jakubas i Zofia ze wsi Tczów: 1634 Jakub, 1638 Regina, 1641 Anna, 1646 Regina;
4. Andrzej Jakubas i Regina ze wsi Brzezinki: 1635 Wawrzyniec, 1638 Jadwiga.
Pozdrawiam.
vitoo - 26-11-2017 - 18:07
Temat postu: Re: Pa³ecznica i okolice "wysyp" Gawe³
Paw³owski_Henryk napisa³:

Reszta dyskusji dla zainteresowanych:
https://genealodzy.pl/index.php?name=PNp ... 260#409260


Dodam jeszcze, ¿e i Kodeks Napoleona niewiele zmieni³ bowiem zmieniano nazwiska równie¿ w pó¼niejszym okresie. Od zmian koñcówek, przeinaczeñ fonetycznych i literówek po ca³kowite zmiany rdzenia. Nikt nie weryfikowa³ i nie kontrolowa³ stopnia "systematyczno¶ci zapisu nazwisk" przez USC, zw³aszcza gdy w grê wchodzi³y migracje i akty znania. Znam przypadki gdy mimo ewidentnie odmiennego brzmienia w oryginalnym odpisie aktu chrztu, i tak zapisano inn± formê nazwiska. Z w³asnych obserwacji z terenów Mazowsza, Pomorza, ¦l±ska i ogólnie ziem dzisiejszej Polski, mogê stwierdziæ, ¿e ju¿ pod sam koniec wieku XVII posiadanie dziedzicznego nazwiska w¶ród ch³opów by³o praktycznie regu³± (od której niemniej istnia³y czêstsze lub rzadsze wyj±tki). Niestety nie spotka³em siê jeszcze ze statystycznym ujêciem tego zagadnienia.

Pozdrowienia,

Witold
Sroczyñski_W³odzimierz - 26-11-2017 - 19:15
Temat postu: Re: Pa³ecznica i okolice "wysyp" Gawe³
có¿ E.T.A. Hoffman nie nadawa³ nazwisk warszawskim ¯ydom jako urzêdnik X. W.
wprowadzenie kodeksu napoleoñskiego konstytucj± X.W. zakoñczy³o jego urzêdnicz± karierê
Paw³owski_Henryk - 26-11-2017 - 20:35
Temat postu: Re: Pa³ecznica i okolice "wysyp" Gawe³
Robercie, co do poszukiwañ pierwszych wzmianek o danym nazwisko to pewne memento dla wszystkich poszukiwaczy ¿eby w swych opracowaniach precyzyjnie oznaczali pochodzenie materia³ów ¼ród³owych ¿eby kolejni poszukiwacze mogli dotrzeæ do tych dokumentów ponownie. Co do Kuliga to korzysta³em ze S³ownika historycznego ziem polskich w ¶redniowieczu prowadzonego przez bodaj¿e PAN w Krakowie, tam znajdziesz pewnie ¼ród³o
Mendyka_Grzegorz - 26-11-2017 - 21:02
Temat postu: Re: Pa³ecznica i okolice "wysyp" Gawe³
Paw³owski_Henryk napisa³:
Robercie, co do poszukiwañ pierwszych wzmianek o danym nazwisko to pewne memento dla wszystkich poszukiwaczy ¿eby w swych opracowaniach precyzyjnie oznaczali pochodzenie materia³ów ¼ród³owych ¿eby kolejni poszukiwacze mogli dotrzeæ do tych dokumentów ponownie. Co do Kuliga to korzysta³em ze S³ownika historycznego ziem polskich w ¶redniowieczu prowadzonego przez bodaj¿e PAN w Krakowie, tam znajdziesz pewnie ¼ród³o

i tu warto podaæ link/np. moje wyszukiwanie/:
http://www.slownik.ihpan.edu.pl/search. ... =0&t=0

Grzegorz z Wroc³awia Mendyka
mrozowski_robert - 26-11-2017 - 22:10
Temat postu: Re: Pa³ecznica i okolice "wysyp" Gawe³
Henryku,
nie za bardzo rozumiem o co Ci chodzi? przedstawi³em w po¶cie stan poszukiwañ w parafii Tczów (na stronie indeksowania dok³adne dane), poniewa¿ sam indeksowa³em tê parafiê my¶lê, ¿e dane s± prawid³owe, mo¿esz to sprawdziæ sam
Nowik_Andrzej - 28-11-2017 - 00:21
Temat postu:
Janina_Tomczyk napisa³:
Aby przeci±æ "gdybanie" na temat nazwisk ( nie tylko ch³opskich), kto i od kiedy wprowadzi³ obowi±zuj±ce w Polsce nazwiska we wspó³czesnym tego sensie, polecam pracê naukow± recenzowan± przez trzech profesorów habilitowanych:
https://www.familysearch.org/ark:/61903 ... cat=654365
Jest to ksi±¿ka autorstwa Marii Czaplickiej-Niedbalskiej pt: NAZWISKA MIESZKAÑCÓW BYDGOSZCZY od II po³owy XV w do I po³owy XVIII w, ale wstêp do tej pracy doskonale i jasno okre¶la od kiedy nazwiska we wspó³czesnym sensie zaczê³y w Polsce obowi±zywaæ.

Cytowana praca do dyskusji niewiele wnosi, poniewa¿ postawiona we wstêpie teza "nazwisko w dzisiejszym rozumieniu pojawi³o siê na gruncie polskim w ogóle bardzo pó¼no" zaczerpniêta zosta³a od Witolda Taszyckiego (pogl±d z 1968 r.), a "materia³ zawarty w s³owniku, który stanowi g³ówn± czê¶æ pracy, zawiera ilustracjê spostrze¿eñ prof. W. Taszyckiego" (s. 6).
Praca w tym zakresie odwo³uje siê bowiem nie tyle do analiz, co do przyk³adów, które maj± powy¿sz± tezê potwierdzaæ, oczywi¶cie w odniesieniu do Bydgoszczy i okolic.
Sam brak uwzglêdnienia zachowanych (od 1645 r.) ksi±g metrykalnych
https://www.familysearch.org/search/cat ... %20Library
znacznie obni¿a walory naukowe pracy.

"To Jañcia ma nazwisko?" pyta zdziwiony £ukaszek Leski.

Andrzej Marek Nowik
Sroczyñski_W³odzimierz - 28-11-2017 - 00:34
Temat postu:
¼le zidentyfikowa³e¶, Andrzeju, argumenty. Nie kompletno¶æ wywodu, si³a analizy i aparat badawczy mia³ przekonaæ. To widaæ od razu, ¿e najsilniejsze mia³o byæ "dwie habilitacje". Prawda, fa³sz.. odwo³ujesz siê do nauki, a to habhab ...i co poradzisz?
Rozdwoisz siê? Nawet ze swojego tytulu zrrzegnowa³e¶ w podpisie...jakby¶ dr wstawi³ no to mo¿e by by³o przeczytane, a tak?
Furda, ¿e ¼ród³a wprost wykazuj±
swoj± drog±..jak w tej anglosaskiej nauce bez niemieckiego systemu stopni sobie radz±..tak ka¿dy z ka¿dym mo¿e na argumenty po doktoracie...oburzaj±ce...
Mendyka_Grzegorz - 28-11-2017 - 07:47
Temat postu: Re: Najstarsze nazwiska ch³opskie
to ja siêgam do pierwszego tu postu Henryka:
Paw³owski_Henryk napisa³:
W Newsweek Genealogia (sk±din±d ca³kiem ciekawym) po raz kolejny natrafi³em na odgrzewany mylny s±d ¿e nazwiska ch³opskie ukszta³towa³y siê rzekomo dopiero na pocz±tku XIX wieku.
Pierwszy raz na tak± informacjê natrafi³em chyba w Genealogii Dworzaczka i chyba od tej pory co jaki¶ czas kto¶ bezkrytycznie powtarza to co¶.

Badam rejon S±decczyzny. Szczególnie ciekawe s± tutaj wsie nale¿±ce do Klarysek Staros±deckich-...Analiza tych materia³ów wskazuje ¿e niektóre nazwiska pojawiaj±ce siê od 1580 ( Gwi¿d¿, Wolak, Bednarka ( obecnie Bednarek) trwaj± przez wieki i przedstawiciele tych rodzin ¿yj±, czasem w tej samej wsi do dzi¶.

Najstarszym nazwiskiem na S±decczy¼nie ju¿ przy bardzo powierzchownym ogl±dzie jest Kulig- wzmiankowane w 1476 ...
Je¿eli kto¶ zna jeszcze wcze¶niejsze przyk³ady nazwisk ch³opskich dla danej miejscowo¶ci- wystêpuj±cych do dzi¶ to proszê o wpisy. ciekawe gdzie dojdziemy Smile
Oczywi¶cie inn± spraw± jest ci±g³o¶æ genealogiczna- ale i tu proszê o badaczy rodzin ch³opskich o wpis jak daleko uda³o siê dotrzeæ w poszukiwaniach co równie¿ poka¿e ci±g³o¶æ nazwiska a wiêc i czas jego ukszta³towania. pozdrawiam Henryk Paw³owski

gdzie zaraz mu Bartek odpowiada daj±c czujnie link:
Nazwiska ch³opskie notowano w zapisach sprzeda¿y, dzier¿awy lub podzia³u wsi ju¿ w XV wieku. Uwzglêdnia je "S³ownik historyczno-geograficzny ziem polskich w ¶redniowieczu". Polecam edycjê internetow± z mo¿liwo¶ci± wyszukiwania: http://www.slownik.ihpan.edu.pl

wiêc ja zapodam z tego¿ ciekawostkê: http://www.slownik.ihpan.edu.pl/search. ... =0&t=0
1395 ten¿e w sporze z Sobkiem zw. Mendicus albo Mendicans
[mo¿e identyczny z Sobkiem Wyskot± z ¯ytowiecka?] zawiera ugodê, ¿e bêdzie p³aci³ 2 grz. czynszu rocznie


Za¶ cytowane Klaryski to ¿eñski odpowiednik za³o¿onego przez Franciszka z Asy¿u w roku 1209 zakonu franciszkanów,
z którego dalej wy³ania³y siê zakony dominikanów, augustianów, karmelitów, bernardynów i
wiele innych od³amów. Wszystkie te zakony zaliczano do tzw. mendykantów, czyli zakonów ¿ebrz±cych.
W opracowaniu franciszkanina pt.Zakony franciszkañskie w Polsce t.1, Kraków – S. Kwiatkowski
„Moralne i spo³eczne innowacje etosu mendykañskiego w XIII w. w Polsce. Etos cysterski a etos mendykañski „

wyczyta³em ciekawe rzeczy jak to klaryski figlowa³y z zakonnikami, którzy zaniedbywali celibatu
sk±d móg³ siê pojawiæ cz³owieczek z przezwiskiem Mendicus Confused Embarassed ...
ale powa¿nie to
Sobko zw. Mendicus albo Mendicans móg³ byæ pierwotnie nazwiskiem/przezwiskiem od profesji ¿ebraka przyko¶cielnego.
Pó¼niej sta³o siê nazwiskiem ch³opskim z np. Domachowa Wielkopolskiego /gdzie notowane od 1695/

pozdrawiam Wszystkich w ciekawym w±tku
Grzegorz z Wroc³awia Mendyka
bezkropki - 28-11-2017 - 08:51
Temat postu: Re: Pa³ecznica i okolice "wysyp" Gawe³
Paw³owski_Henryk napisa³:
Kodeks Napoleona z pocz. XIX wieku obowi±zywa³ na terenie Ksiêstwa Warszawskiego, nie obejmowa³ austriackiej Galicji oraz zaboru pruskiego. Dodatkowo dyskusja w tym w±tku dotyczy nazwisk ch³opskich z czasów znacznie wcze¶niejszych - od XVI wieku forum

Panie Henryku, dziêkujê, ¿e mnie Pan tak elegancko wyrêczy³. Elegancko, bo jak przeczyta³am omawiany tu koment, to a¿ mnie skrêci³o. No, ale forum jest forum (dla mnie to odpowiednik salonu), wiêc zachowywaæ siê wypada, a jam "gor±czka"Wink. Ale ad rem. Otó¿ Kodeks Napoleona (który czyta³am tylko wyrywkowo, wiêc ma³o z niego pamiêtam, przeto nie bêdê siê wypowiadaæ na temat jego zapisów) obowi±zywa³ tylko na czê¶ci ziem obecnej Polski. Niom. Pozosta³e fragmenty rozwa³kowanej Polski mia³y odrêbne prawodawstwo. I tak w Galicji osobi¶cie mia³am w rêkach ksiêgi z koñca XVIII w. w których by³o co¶ w rodzaju wstêpu z "instrukcj± obs³ugi". Tam¿e wyja¶niano, co w której rubryce wpisywaæ. No wiêc imiê, NAZWISKO i takie tam. Ksiêgi (tam, gdzie przednio by³y prowadzone byle jak) pozak³adano w Galicji pod przymusem prawnym. Zaborca kaza³ pozak³adaæ ksiêgi i je porz±dnie prowadziæ, w tym z NAZWISKAMI, tak¿e ch³opskimi, bo mu potrzeba by³o rekruta oraz uporz±dkowaæ podatki. Nie mam pod rêk± literatury, ale to dosyæ znana sprawa, ten konkretny c.k. przepis wprowadzaj±cy ów obowi±zek.
Pozdrawiam

Anna
Ryszard_Jan_Barczyñski - 28-11-2017 - 18:13
Temat postu:
Czo³em.

Kosznajderscy osadnicy (w trójk±cie Chojnice – Tuchola – Kamieñ Krajeñski) ju¿ w XV wieku chyba wszyscy pos³ugiwali siê nazwiskami, a sporo tych nazwisk "wyeksportowano" i sta³y siê ca³kiem popularne w¶ród ch³opstwa na terenie Prus Królewskich. I dzi¶ spotyka siê je powszechnie: Wegner, Hoppe, Behrendt, Muslof, Rhode itp.

Pozdrawiam,
Jasiu
Paw³owski_Henryk - 28-11-2017 - 19:12
Temat postu:
Panie Robercie, przepraszam, odnios³em siê do postu Pana Eugeniusza wklejonego przez Pana w którym pyta³ o ¼ród³a notatek z Bujaka- zrozumia³em ¿e Bujak nigdzie nie wpisywa³ sk±d bra³ najstarsz± wzmiankê o danym nazwisku i st±d powsta³ problem z którym zetkn±³em siê ze swojej praktyki gdy pocz±tkowo nie oznacza³em precyzyjnie ¼ród³a i po latach kompletnie nie mog³em odtworzyæ sk±d wzi±³em dan± informacjê

co do mendicusów to przegl±daj±c wpisy z XVII i XVIII w mam czasem wra¿enie ¿e wówczas ¿ebractwo traktowane by³o jako rodzaj profesji, ¿ebracy mieli swoje dzieci, które normalnie wychodzi³y za m±¿ czy ¿eni³y siê a ksi±dz zamiast laboriosus doprecyzowywa³ tylko mendicus, ale to takie moje lu¼ne spostrze¿enie

Pani Aniu, co do wybuchowo¶ci to ze swojego do¶wiadczenia polecam przej¶cie na dietê wegetariañsk±. Po kilku latach jej praktykowania i nie jedzenia miêsa jestem przekonany ¿e poziom agresji u mnie znacznie zmala³ i jako¶ tak bardziej empatycznie podchodzê do ludzi Smile
bezkropki - 29-11-2017 - 18:12
Temat postu:
Paw³owski_Henryk napisa³:
Pani Aniu, co do wybuchowo¶ci to ze swojego do¶wiadczenia polecam przej¶cie na dietê wegetariañsk±. Po kilku latach jej praktykowania i nie jedzenia miêsa jestem przekonany ¿e poziom agresji u mnie znacznie zmala³ i jako¶ tak bardziej empatycznie podchodzê do ludzi Smile

Panie Henryku/Drogi Henryku, wybuchowo¶æ nie równa siê agresja;). Fajerwerki wybuchaj±, a przecie¿ je lubimy;). A do rzeczy: ka¿demu forum pomo¿e wymiana danych oraz informacji, bardziej ni¿ rzucanie ex cathedra ró¿nych habilitowanych/rechabilitowanych;) tez. To nie do Pana/Ciebie, tylko ogólnie. Jak te zasady siê rozpowszechni±, to i nie bêdzie potrzeby podawania sposobów na radzenie sobie z agresj± (n.b. jest tych sposobów wiele i mo¿e nawet bardziej skutecznych ni¿ dieta) Wink.
Za¶ z przes±dami zawsze warto walczyæ. To, ¿e ktos co¶ napisa³, to nie zanczy, ¿e to musi byæ stoswoalne wszêdzie i do kazdych czasów i ¿e siê nie zmieni³ stan wiedzy itp.
Pozdrawiam, przepraszam za wtrêt nie na temat.
Wy¿ej w tej dyskusji pisano o tym, ¿e jak przychodzi³ niedba³y ksi±dz, to pisa³ tylko imiona. Ja tak widzia³am w roku gdy wybuch³a podobno epidemia. Ksiêdzu siê nie chcia³o, albo mo¿e zapsia³ hurtem i nie pamiêta³, zapisywaæ nazwisk. Potem nazwska (jak rzek³ jeden z dawniejszych przedmóœców) "wróci³y" do ksi±g. I by³y to te same nazwiska (no, z gwarowymi nalecia³o¶ciami).

Anna
Janusz_Cisek - 14-02-2018 - 13:03
Temat postu:
Witam Panie Henryku
Od pewnego czasu poszukujê moich przodków. Rodzina ze strony mamy wywodzi siê z Gostwicy natomiast ze strony ojca z ¯o³yni ko³o £añcuta. Wiem ze prowadzi Pan badania na S±decczy¼nie. Interesuj± mnie nazwiska Kwatro, Janik, Fryzowicz z Gostwicy i Podegrodzia oraz Konstanty i Biel ze Stade³ i z Brzeznej. Bêdê wdzieczny za wszelk± pomoc. Wspomina³ Pan o ksiêgach s±dowych wsi nale¿±cych do Klarysek ze Starego S±cza. Czy istniej± ksiêgi s±dowe Gostwicy, Podegrodzia, Stade³ i Brzeznej, je¿eli tak to gdzie siê znajduj± i czy mo¿na z nich skorzystaæ.
Pozdrawiam Janusz Cisek
Sidor - 14-02-2018 - 21:34
Temat postu:
Janusz_Cisek napisa³:
Witam Panie Henryku
Od pewnego czasu poszukujê moich przodków. Rodzina ze strony mamy wywodzi siê z Gostwicy natomiast ze strony ojca z ¯o³yni ko³o £añcuta. Wiem ze prowadzi Pan badania na S±decczy¼nie. Interesuj± mnie nazwiska Kwatro, Janik, Fryzowicz z Gostwicy i Podegrodzia oraz Konstanty i Biel ze Stade³ i z Brzeznej. Bêdê wdzieczny za wszelk± pomoc. Wspomina³ Pan o ksiêgach s±dowych wsi nale¿±cych do Klarysek ze Starego S±cza. Czy istniej± ksiêgi s±dowe Gostwicy, Podegrodzia, Stade³ i Brzeznej, je¿eli tak to gdzie siê znajduj± i czy mo¿na z nich skorzystaæ.
Pozdrawiam Janusz Cisek


Witam Panie Januszu,
W mojej rodzinie wystêpuje nazwisko Cisek. To nazwisko mojego dziadka i jego przodków. Zaledwie kilka miesiêcy temu odkry³am, ¿e kilka starszych pokoleñ pochodzi³o z parafii Górno (wcze¶niej s±dzi³am, ¿e byli z Kamienia). Uda³o mi siê niedawno ustaliæ równie¿ imiona rodzeñstwa. Gdyby w swoich poszukiwaniach dotar³ Pan do ¶ladów Górna, to bez w±tpienia musia³aby to byæ "ta" rodzina. By³a liczna, rodzi³o siê sporo dzieci, ale je¶li w ksiêgach z parafii Górno natrafia³am na nazwisko Cisek, zawsze by³ to kto¶ z "moich" Smile

A tak w ogóle, co¶ mi podpowiada, ¿e to z Panem kontaktowa³am siê mailowo jesieni± w sprawie Cisków i ewentualnego pokrewieñstwa... Smile Od tamtego czasu sporo siê dowiedzia³am o moich przodkach, ale powi±zañ z ¯o³yni± nie znalaz³am. W moim przypadku zagadkê pochodzenia przodków pomog³a mi rozwi±zaæ osoba, która odp³atnie sprawdza i przeszukuje ksiêgi w przemyskim archiwum.

Pozdrawiam serdecznie i ¿yczê powodzenia w poszukiwaniach Smile

Ula
DariuszHerêza - 14-02-2018 - 21:54
Temat postu:
Dzieñ dobry,

zawsze wydawa³o mi siê, ¿e imiona ch³opów pochodz± od zajêæ czy zawodów, ale tak chyba nie by³o zawsze. Czy kto¶ mo¿e zna opracowanie pochodzenia pierwszych zapisanych imion ch³opskich? Ew. ma pomys³ sk±d wzie³a siê nazwa - Pizla/Piz³a?

Cytat:
"Równie¿ Sadowo z tymi: Stanoch, Pizla (lub Piz³a), Boruch, Wojan, Dargorad, Radost, którego pierworodnym (synem) jest Rpisz, Niezda, Wilkosz, ¯erzucha, Radosz, Rusowic (...)"



https://pl.wikipedia.org/wiki/Bulla_gni ... _i_osobowe

Pozdrawiam
Dariusz
Ewa_Szczodruch - 15-02-2018 - 08:16
Temat postu:
Witam Smile

Podajê za Rymutem:

Pizla, Piz³a - w grupie nazwisk pochodz±cych od pizia ‘vulva’, pi¿ ‘pi¿mo’.

Boruch 1136 - od imion z³o¿onych typu Borzys³aw, Borzymir lub od apelatywu bór; pó¼niej od imienia ¿ydowskiego Boruch).

Dargorad – brak w ¼ród³ach

Niezda – brak w ¼ród³ach

Radost 1136 - w grupie nazwisk pochodz±cych od imion z³o¿onych typu Rados³aw, Radomir, te¿ od rady ‘zadowolony’, rada, radziæ.

Radosz 1136 - w grupie nazwisk pochodz±cych od imion z³o¿onych typu Rados³aw, Radomir, te¿ od rady ‘zadowolony’, rada, radziæ.

Rpisz ?

Rusowic - od staropolskiego rusy ‘rudawo¿ó³ty’, te¿ od Rus ‘Rosjanin, Ukrainiec’.

Sadowo - w nazwiskach na Sad-, Szad- nast±pi³o pomieszanie dwu baz: sad ‘ogród owocowy’, sadzaæ ‘pomagaæ komu¶ usi±¶æ’, osad ‘resztki substancji osadzaj±ce siê na dnie naczynia lub zbiornika’ i staropolskie szady ‘siwy; pokryty ple¶ni±; rozczochrany’; od przymiotnika sadowy’.

Stanoch 1136 - od imion z³o¿onych typu Stanis³aw, Stanimir oraz od stan±æ.
Wilkosz 1136 - od wilk ‘ssak z rodziny psów’.

Wojan 1136 - od imion z³o¿onych typu Wojciech, Wojs³aw, te¿ od pras³owiañskiego voj? ‘wojownik’ lub od wojak ¿artobliwie ‘¿o³nierz’.

¯erzucha 1136 - od rzerzucha, rze¿ucha, ze staropolskiego ¿erzucha ‘ro¶lina jadalna’.
Paw³owski_Henryk - 15-02-2018 - 08:52
Temat postu:
Panie Januszu, przepraszam za tak pó¼n± odpowied¼ ale nie zawsze jestem na forum i umkna³ mi ten w±tek,

Jezeli chodzi o ksiêgi s±dowe to proszê znale¼æ Tomasz Wi¶licz w internecie- opisa³ on wszystkie dostêpne ksiêgi, wiem ze jest na pewno klucza strzeszyckiego i ³±ckiego ale nie wiem czy podegrodzie nale¿a³o do klucza ³ackiego,

warto jednak przejrzeæ obie ksiêgi ( ich fragmenty zosta³y wydane) bo czasem mo¿na trafic na jakis cenny odprysk informacji

We wroc³awiu, chyba w ossolineum jest inwentarz wszyskich wsi klarysek z 1698,
Janusz_Cisek - 15-02-2018 - 09:53
Temat postu:
Dziêkujê Panie Henryku za informacje.
Gdyby dotar³ Pan w swoich poszukiwaniach na nazwiska które poda³em w pierwszym e-mailu to polecam siê pamiêci.
Pozdrawiam Janusz Cisek
przemko20161 - 15-02-2018 - 11:04
Temat postu:
Witam panie Henryku czy mo¿e pan sprawdziæ jak stare jest nazwisko Perucki i z jakiego regionu pochodzi by³bym wdziêczny za pomoc
.
Przemek
Richard1 - 16-02-2018 - 12:06
Temat postu:
Janusz_Cisek napisa³:
Witam Panie Henryku
Od pewnego czasu poszukujê moich przodków. Rodzina ze strony mamy wywodzi siê z Gostwicy natomiast ze strony ojca z ¯o³yni ko³o £añcuta. Wiem ze prowadzi Pan badania na S±decczy¼nie. Interesuj± mnie nazwiska Kwatro, Janik, Fryzowicz z Gostwicy i Podegrodzia oraz Konstanty i Biel ze Stade³ i z Brzeznej. Bêdê wdzieczny za wszelk± pomoc. Wspomina³ Pan o ksiêgach s±dowych wsi nale¿±cych do Klarysek ze Starego S±cza. Czy istniej± ksiêgi s±dowe Gostwicy, Podegrodzia, Stade³ i Brzeznej, je¿eli tak to gdzie siê znajduj± i czy mo¿na z nich skorzystaæ.
Pozdrawiam Janusz Cisek


Witam

Januszu w genetece s± indeksy urodzeñ z Podegrodzia lata 1786-1911
Paw³owski_Henryk - 17-02-2018 - 09:24
Temat postu:
Badam g³ównie rejon pó³nocnej S±decczyzny w XVII i XVIII wieku (mniej wiêcej do 1820 ) i z nazwiskiem Perucki w tym okresie nie spotka³em siê na badanym przeze mnie terenie, ale jak podkre¶lam to tylko czê¶æ historycznej S±decczyzny
Mariuszzz - 05-01-2020 - 18:44
Temat postu: Re: Najstarsze nazwiska ch³opskie
Paw³owski_Henryk napisa³:


Badam rejon S±decczyzny. Szczególnie ciekawe s± tutaj wsie nale¿±ce do Klarysek Staros±deckich- bo zachowa³o siê dla ich dóbr ca³kiem sporo ¼róde³: Ksiêgi S±dowe Wiejskie od 1550, ksiêgi metrykalne od 1662, Inwentarze dóbr ( 1698 ) i wcze¶niejsze cytowane (chyba 1621), chocia¿ orygina³y na razie zaginê³y.( mam nadziejê znale¼æ je we Lwowie)



inwentarz z 1621 ?

gdzie by³ publikowany i jakich wsi dotyczy ?

proszê o informacjê

Mariusz
swigut - 22-05-2022 - 06:39
Temat postu: Re: Najstarsze nazwiska ch³opskie
Cytat:
Prof. K.Rymut w "Nazwiska Polakow - Slownik historyczno-etymologiczny", 1999-2001 wskazuje, ze nazwisko Warcho³ moglo powstac od slowa "warch" = gniew, od slowa "warcho³" = wichrzyciel, od slowa "warcholic"= wywolywac spory , albo od zlozonego imienia Warcislaw. Nazwisko Warcho³ zostalo pierwszy raz odnotowane w Polsce w 1395 r..

Moje spostrzezenia wskazuja, ze nazwiska Warcho³ i Warcha³ powstaly okolo 770 lat wczesniej niz to odnotowal prof. K.Rymut, znajdzie Pan dzis jedno z nich na S±decczyznie, ok. 1390 latach od powstania.


Na S±decczy¼nie wystêpowa³o jeszcze do¶æ czêsto pod koniec XVIIIw. imiê mêskie Warcho³, zw³aszcza w¶ród ludzi o korzeniach rusiñskich - by³a to forma imienia Bart³omiej albo ewentualnie Barachiel. Nazwiska Warcho³, Warcholik etc. najprawdopodobniej pochodz± od tego¿ imienia.

Tomek
Paw³owski_Henryk - 22-05-2022 - 13:54
Temat postu: Re: Najstarsze nazwiska ch³opskie
Witam,
Ostatnio przegl±da³em najstarsze ksiêgi dawnej parafii Zbyszyce. Nazwisko ¦wigut wystêpuje tam do¶æ czê¶to we wcze¶niejszej formie zapisu ni¿ obecne ¦wigut, ale teraz wylecia³o mi z g³owy jak by³o pisane. ale mo¿e Pan dotrze
pozdrawiam
anna.f - 23-05-2022 - 18:27
Temat postu:
Paw³owski_Henryk napisa³:
Badam g³ównie rejon pó³nocnej S±decczyzny w XVII i XVIII wieku (mniej wiêcej do 1820 ) i z nazwiskiem Perucki w tym okresie nie spotka³em siê na badanym przeze mnie terenie, ale jak podkre¶lam to tylko czê¶æ historycznej S±decczyzny


Witam.
Czy spotka³ siê Pan z nazwiskiem Klimczak i Majewski z parafii Barcice ko³o Nowego S±cza?

Pozdrawiam
Ania
Wladyslaw_Moskal - 23-05-2022 - 22:02
Temat postu: Re: Najstarsze nazwiska ch³opskie
swigut napisa³:
Cytat:
Prof. K.Rymut w "Nazwiska Polakow - Slownik historyczno-etymologiczny", 1999-2001 wskazuje, ze nazwisko Warcho³ moglo powstac od slowa "warch" = gniew, od slowa "warcho³" = wichrzyciel, od slowa "warcholic"= wywolywac spory , albo od zlozonego imienia Warcislaw. Nazwisko Warcho³ zostalo pierwszy raz odnotowane w Polsce w 1395 r..

Moje spostrzezenia wskazuja, ze nazwiska Warcho³ i Warcha³ powstaly okolo 770 lat wczesniej niz to odnotowal prof. K.Rymut, znajdzie Pan dzis jedno z nich na S±decczyznie, ok. 1390 latach od powstania.


Na S±decczy¼nie wystêpowa³o jeszcze do¶æ czêsto pod koniec XVIIIw. imiê mêskie Warcho³, zw³aszcza w¶ród ludzi o korzeniach rusiñskich - by³a to forma imienia Bart³omiej albo ewentualnie Barachiel. Nazwiska Warcho³, Warcholik etc. najprawdopodobniej pochodz± od tego¿ imienia.

Tomek


Przytoczyl Pan urywek mojego wpisu z 18-12-2016, str.3, gdzie napisalem, ze rozmieszczenie nazwisk Warcho³ i Warcha³ mozna sprawdzic na mapie strony "moi krewni", ale strona juz nie istnieje.
Obecnie wystepowanie w Polsce stosunkowo licznych !! plskich nazwisk Warcho³ i Warcha³ przedstawia mapa Pana Zbigniewa Bronka wg systemu PESEL z 2002 r.;
http://nlp.actaforte.pl:8080/Nomina/Ndi ... rcho%C5%82

W poprzednim moim wpisie przedstawilem poglady historykow, ze slowianscy wojowie wchodzacy w sklad sil zbrojnych Awarow byli zwani tez po grecku Varchonitai, a po lacinie Varchonítes, co potwierdza Wkipedia;
https://en.wikipedia.org/wiki/Pannonian_Avars
Zatem slowianskie i polskie nazwiska Warcho³ i Warcha³ powstaly w Panonii okolo 600 r nowej ery [okolo 1400 lat temu]i pozniej przywedrowaly na ziemie obecnej Polski, dlatego prze wieki staly sie licznymi. Nazwiska te nie wystepuja wsrod Slowian na wschodzie.

Wiazanie nazwisk Warcho³ i Warcha³ z imieniem archaniola Barachiel;
https://en.wikipedia.org/wiki/Barachiel
zwanego tez w tradycji wschodnio-cerkiewnej Barchiel, Baraqiel, Barkiel, Barbiel, Barakel, Baraqel, Pachriel i Varachiel, nie jest wiarygodne.
Tylko w Moldawii i Rosji !!, nazwisko Varachin nosilo w 2014 r. 20 osob i chyba trudno wytlumaczyc powstanie od tego nazwiska ponad 7-tysiecznego nazwiska Warcho³ w Polsce.
Dodam, ze nazwisko Warchol bylo odnotowane w 2014 r we Francji [333 osob], Polsce [80], Anglii [29] i .. w USA [1487 osob], a jako Warhol [537 osob].

Wladyslaw
Paw³owski_Henryk - 24-05-2022 - 05:48
Temat postu: Re: Najstarsze nazwiska ch³opskie
jezeli chodzi o barcice to niestety mój obszar poszukiwañ to tereny na pó³noc od Nowego S±cza. Proszê jednak sprawdziæ czy ksiêgi s±dowe wiejskie klucza £±ckiego nie obejmowa³y barcic bo mam wra¿enie ¿e nale¿a³y one jeszcze do Klarysek ze Starego S±cza
swigut - 24-05-2022 - 07:32
Temat postu: Re: Najstarsze nazwiska ch³opskie
Panie W³adys³awie, tutaj podajê przyk³ady imion mêskich Warcho³ i Warchi³, wie¶ Florynka, koniec XVIIIw:
ojciec Iriny (5) https://poczekalnia.genealodzy.pl/pliki ... 6/0007.jpg
Ojciec Pañka, trzeci od do³u
https://poczekalnia.genealodzy.pl/pliki ... 6/0019.jpg

Jest tam wiêcej przyk³adów - imiona wspó³wystêpuj± z Bartholomeus, wiêc by³y jako¶ odró¿niane, mo¿e na tej samej zasadzie jak Joannes = Jan/Janusz/Ivan/I±n
Mo¿e Warcho³ i Warchi³ to jest to same imiê wymawiane odpowiednio z polska i z ruska, a mo¿e Bart³omej i Barachiel. Dla mnie wydaje siê bardziej naturalne, ¿e to imiê Warcho³ przesz³o w nazwiska Warcho³ i Warcholik, podobnie jak Cosma -> Ku¼ma w nazwiska Ku¼ma i Ku¼miak, czy Micha³ w Michalik.

Co do warcho³a jako awanturnika - gdzie¶ mi siê w g³owie ko³acze, ¿e historia z tym s³owem jest podobna jak z gburem i partaczem. Gbur to by³o okre¶lenie na wolnego ch³opa, a partacz na rzemie¶lnika nie zwi±zanego z cechem. Ówczesnym elitom to nie pasowa³o wiêc uku³y negatywn± aurê wokó³ tych pojêæ.

Tomek
Wszystkie czasy w strefie GMT - 12 Godzin
Powered by PNphpBB2 © 2003-2006 The PNphpBB Group
Credits