Witam
W poszukiwaniu przodków z Mazowsza i Podlasia korzystałem z ksiąg sądowych mazowieckich. Szczęśliwie dla mnie interesowały mnie tylko dwie najstarsze księgi zakroczymskie (pierwsza połowa XV wieku), z których większość materiału została przed wojną opublikowana w formie książkowej - z indeksami. Z oryginałów (AGAD) czytałem tylko pewne fragmenty.
W AGAD czytałem też księgi grodzkie i ziemskie drohickie (XV - XVIIw) oraz księgi nurskie (XVIII). Czytanie tych ksiąg jest niezwykle trudne. Po pierwsze są tego dziesiątki tysięcy stron. Zazwyczaj nie wiadomo w którym konkretnie roku działo się coś dla nas interesującego, więc czytać trzeba wszystko.
Kolejnym problemem jest marna czytelność. Księgi pisane są przez różnych pisarzy - różne charaktery pisma. Niektórzy wyraźnie się spieszyli. Moja metoda polegała na rozpoczynaniu pracy od uważnego przyglądania się literom w znanych imionach własnych. Oczywiście konieczna jest znajomość łaciny - przynajmniej w elementarnym zakresie. Zwłaszcza jeśli chcemy się dowiedzieć czy Jan zabił, czy też zabito Jana.
W niektórych księgach poszczególne zapisy poprzedzone są tytułami, które składają się z nazwy wsi (ew. nazwisko właścicela) i przedmiotu notatki (venditio, obligatio, reformatio, quietatio, demissio, ...). Ułatwia to znakomicie poszukiwania. Zapisy najczęściej robione są według standardowych formułek. Jeśli się je opanuje, czytanie kolejnych idzie błyskawicznie. Ale są też zapisy niezwykle skomplikowane.
Dla genealoga najcenniesze są informacje typu:" Jan, Piotr i Grzegorz synowie zmarłego Stanisława, dziedzice z XXX sprzedają ... Walentemu synowi Wojciecha dziedzicowi z YYYY". Jeśli genealog nie ogranicza się do sporządzania listy przodków, lecz traktuje genealogię jako naukę pomocniczą historii, cenne są również informacje: "co Walenty kupił i za ile".
W księgach spotyka się oblaty z innych sądów. Trafiają się też spisy podatkowe. Sporadycznie występują chłopi i Żydzi. Przydatność informacji o nich jest duża dla historyka, niewielka dla genealoga. W owych czasach chłopi i Żydzi nie mieli nazwisk.
Jeśli rodzina szlachecka "siedziała" w jednej wsi przez dłuższy czas, jest szansa, że ze zbioru zapisków da się odtworzyć drzewo genealogiczne, a przynajmniej duże jego fragmenty. Szczególnie gdy korzysta się również z innych zbiorów znajdujących się w archiwach (spisy podatkowe, spisy pospolitego ruszenia, itd). Oczywiście są regiony Polski, gdzie wojny uczyniły dużo wieksze spustoszenie w archiwach i niewiele da się znaleźć.
Pozdrawiam
Lech Niepiekło

Jest to spis pospolitego ruszenia na wojnę polsko turecka w latach 1620 - 1621. Takie spisy były sporządzane na miejscach zbiórki we wszystkich Ziemiach Korony i Litwy. Niektóre sa w internecie np
http://pther.net/PDF/Szlachta%20ziemian ... 20roku.pdf
Autor opisuje tło historyczne i uwarunkowania tego spisu.
W ksiegach sadowych Ziemi bielskiej znalazłem sporo dokumentów.
Znakomite uzupełnienie wiedzy genealogiczne szczególnie tam gdzie brakuje(a przeważnie brakuje) ksiag metrykalnych dla tych czasów,.

Witam,
Znalazłam się tu przez przypadek zainteresowana tematem , no i trafiłam na ciekawą lekturę pana Jerzego co do popisu z 1621 roku, nawet znalazłam coś dla siebie. Jestem również zainteresowana popisami z 1528 i 1565 - ziemia drohicka. Może ktoś z państwa może mi pomóc. Chodzi mi o nazwiska;
Toczyscy, Bujalscy, Wyszomierscy v Wyszomirscy , Zembrowscy v Zębrowscy i Skibniewscy.
Pozdrawiam
Lidka