Kalendarz słowiański

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Kalendarz słowiański – kalendarz używany przez Słowian w okresie przedchrześcijańskim. Rachubę czasu wyznaczały w nim zjawiska przyrodnicze (przede wszystkim pory roku) oraz cykl prac gospodarskich[1]. Nie znano rachuby lat, odległe w czasie wydarzenia datowano na podstawie wyróżniających je cech (zjawiska astronomiczne, uroczystości wspólnotowe)[1].

Po chrystianizacji Słowiańszczyzny pierwotny kalendarz słowiański zastąpiony został powszechnie używanym w całej Europie, opartym na zreformowanym kalendarzu rzymskim[1], czyli kalendarzu juliańskim.

Inne słowiańskie i staropolskie nazwy miesięcy z uwzględnieniem możliwości przesunięcia nazewnictwa w zależności od regionu i występowania prac zależnych od zjawisk pogodowych według Kazimierza Moszyńskiego oraz innych źródeł i opracowań (pierwsza kolumna), a także propozycja uzupełniona przez Henryka Łowmiańskiego (druga kolumna), bez ewentualnego trzynastego miesiąca. Brzmienie w postaci spolszczonej[2]:

Słowiański kalendarz agrarny na podstawie motywu z czary z Lepiesówki, z przypisanymi polami obrazujących poszczególnych prace agrarne względem współczesnego podziału miesięcy, w których prace te były rozpoczynane.
Słowiański kalendarz agrarny na podstawie motywu z czary z Lepiesówki, z przypisanymi polami obrazujących poszczególnych prace agrarne względem czterech głównych świąt słowiańskich.
Nr Nazwa Nazwa
I mały sieczeń / tyczeń[3] prosiniec
II duży sieczeń / strąpacz[4][5] sieczeń / suszec
III bierzień[6][7] bierzień
IV łżykwiat[8][9] kwiecień
V trawień[10] trawień
VI ugornik[11][12] czerwień / izok
VII lipień[13] lipień
VIII sirzpień[14] sierpień
IX rujeń[15] wersień
X pościernik[16][17][18][19] październik
XI pajęcznik[20] listopad
XII prosiniec[21][22] grudzień / studzień

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

  • Rabosz – rodzaj drewnianego kija na którym wykonywano również kalendarze

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c Mały słownik kultury dawnych Słowian. Lech Leciejewicz (red.). Warszawa: Wiedza Powszechna, 1988, s. 161. ISBN 83-214-0499-5.
  2. Henryk Łowmiański, Podstawy gospodarcze formowania się państw słowiańskich, Warszawa 1953, s.27-30
  3. Izabela Jarczyk: Styczeń - Muzeum Małopolski Zachodniej. [dostęp 2024-03-05].
  4. Izabela Jarczyk: Luty - Muzeum Małopolski Zachodniej. [dostęp 2024-03-05].
  5. Jakub Pawłowski: Luty - Historia.org.pl. [dostęp 2024-03-05].
  6. Słownik pojęciowy języka staropolskiego. [dostęp 2024-03-05].
  7. ESKA Radio: Trwa brzezień! Co to takiego i skąd wzięła się nazwa?. [dostęp 2024-03-05].
  8. Słownik pojęciowy języka staropolskiego. [dostęp 2024-03-05].
  9. Słownik Języka Polskiego PWN. [dostęp 2024-03-05].
  10. Kazimierz Moszyński, Kultura ludowa Słowian. Część II. Kultura duchowa. Zeszyt 1. Z 17 rycinami., Kraków: Polska Akademia Umiejętności], 1934.
  11. Słownik pojęciowy języka staropolskiego. [dostęp 2024-03-05].
  12. Izabela Jarczyk: Czerwiec - Muzeum Małopolski Zachodniej. [dostęp 2024-03-05].
  13. Dorota Kunicka: Muzeum Etnograficzne im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu. [dostęp 2024-03-05].
  14. Słownik pojęciowy języka staropolskiego. [dostęp 2024-03-05].
  15. Czym jest rok? Jak był dzielony? I czy zawsze jego początek świętowano 1 stycznia?. [dostęp 2024-03-05].
  16. Dorota Kunicka: Muzeum Etnograficzne im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu. [dostęp 2024-03-05].
  17. Ludowe pochodzenie nazw miesięcy. [dostęp 2024-03-05].
  18. Polskie miesiące – kalendarz pełen znaczeń. [dostęp 2024-03-05].
  19. Październik, paździerzec, winnik.... [dostęp 2024-03-05].
  20. Słownik pojęciowy języka staropolskiego. [dostęp 2024-03-05].
  21. Jakub Pawłowski: Grudzień. Co z tą nazwą miesiąca?. [dostęp 2024-03-05].
  22. Słownik pojęciowy języka staropolskiego (zależnie od regionu i warunków atmosferycznych stosowane zamiennie zarówno do grudnia jak i stycznia). [dostęp 2024-03-05].