Niemieckie obozy jenieckie 1939–1945

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
nieśmiertelnik noszony w oflagu; tu w Stalagu XIIA Limburg an der Lahn (Hesja)
1 marka,
pieniądz obozowy używany
w obozach jenieckich
2 marki 10 fenigów
Karta wyposażenia jeńca w Stalagu X B Sandbostel
Przejawy życia sportowego

W czasie II wojny światowej Niemcy utworzyli sieć około 12 tys. obozów i więzień, zarówno na terenie własnego kraju, jak i krajów podbitych. Do niewoli wzięli około 18 mln osób z 30 krajów. Część z nich była jeńcami wojennymi, osadzonymi w różnych obozach koncentracyjnych, bądź w specjalnych obozach jenieckich.

Niemiecki system obozów jenieckich[edytuj | edytuj kod]

  • Kgf-Lager (Kriegsgefangenenlager) – obóz jeniecki
    • Frontstalag (Frontstammlager für Kriegsgefangene) – obóz frontowy
    • Dulag (Durchgangslager für Kriegsgefangene) – obóz przejściowy (filtracyjny)
      • Dulag Luft (Durchgangslager für kriegsgefangene Luftwaffenangehörige) – obóz przejściowy dla lotników
    • Oflag (Offizierslager für kriegsgefangene Offiziere) – dla oficerów
    • Stalag (Stammlager für kriegsgefangene Mannschaften und Unteroffiziere) – dla podoficerów i szeregowych
      • Stalag Luft (Stammlager für kriegsgefangene Luftwaffenangehörige) – dla podoficerów i szeregowych lotnictwa
    • Marlag (Marinekriegsgefangenenlager für Marineangehörige) – dla marynarzy
    • Milag (Marineinterniertenlager für Angehörige der Handelsmarine) – dla marynarzy marynarki handlowej
  • szpitale jenieckie
    • Kgf-Laz (Lazarett für Kriegsgefangene) – szpital dla jeńców wojennych
    • Res-Laz (Reserve-Lazarett) – szpital rezerwowy
  • dla osób cywilnych
    • Heilag (Heimkehrerlager) – przesiedlanych przez wojsko
    • Ilag (Internierungslager für Zivilpersonen) – internowanych przez wojsko
  • Schattenlager (Lager ohne eigene Gefangenenunterkünfte) („obóz w cieniu”) obóz w którym nie wydzielono części dla jeńców wojennych
  • Arb-Kdo (Arbeitskommando) – komando pracy

Nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]

Terytorium III Rzeszy zostało podzielone na Okręgi Wojskowe (Wehrkreis), którym podlegały także okręgowe dowództwa obozów jenieckich (Wehrmachtsauskunftstelle für Kriegerverluste und Kriegsgefangene).

Przykładowy zapis:

Oflag VII A Murnau

oznaczał:

obóz jeniecki dla oficerów (Oflag) utworzony jako pierwszy (A) w VII Okręgu Wojskowym (Bawaria) w miasteczku Murnau

Rozbudowane obozy jenieckie dodatkowo nosiły oznaczenia:

  • H (Hauptlager) – obóz główny
    • N (Nebenlager) – podobozy
    • Z (Zweiglager) – podobozy

Lista obozów według podziału na wojskowe okręgi[edytuj | edytuj kod]

Uwaga: W nawiasach podano lokalizację obozu na aktualnej mapie politycznej świata.

Okręg Wojskowy I[edytuj | edytuj kod]

Okręg Wojskowy II[edytuj | edytuj kod]

Stalag II-B
Stalag II-B

Okręg Wojskowy III[edytuj | edytuj kod]

Karta zwolnienia jeńca ze Stalagu III A Luckenwalde

Okręg Wojskowy IV[edytuj | edytuj kod]

Okręg Wojskowy V[edytuj | edytuj kod]

Okręg Wojskowy VI[edytuj | edytuj kod]

Okręg Wojskowy VII[edytuj | edytuj kod]

Okręg Wojskowy VIII[edytuj | edytuj kod]

Okręg Wojskowy IX[edytuj | edytuj kod]

Okręg Wojskowy X[edytuj | edytuj kod]

Okręg Wojskowy XI[edytuj | edytuj kod]

Okręg Wojskowy XII[edytuj | edytuj kod]

Okręg Wojskowy XIII[edytuj | edytuj kod]

Stalag w Norymberdze, zima 1939

Okręg Wojskowy XVII[edytuj | edytuj kod]

Okręg Wojskowy XVIII[edytuj | edytuj kod]

Okręg Wojskowy XX[edytuj | edytuj kod]

Inne obozy[edytuj | edytuj kod]

Pomnik jeńców Oflag 64 w Szubinie

Odnotowane fikcyjne obozy jenieckie[edytuj | edytuj kod]

Obozy jenieckie z okresu II wojny światowej pojawiają się również w literaturze i filmach przygodowych. Część z nich są to jednostki stworzone tylko i wyłącznie na potrzeby scenariusza i nie mają nic wspólnego z faktami i historią. Są to m.in.

  • Stalag 13 – miejsce akcji amerykańskiego sitcomu Hogan’s Heroes
  • Stalag 17 – nazwa obozu i jednocześnie tytuł filmu z 1953 produkcji USA

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c d e f g h Lietz 1982 ↓, s. 219.
  2. Lietz 1982 ↓, s. 106.
  3. a b c d e f g h Lietz 1982 ↓, s. 100.
  4. a b Lietz 1982 ↓, s. 101.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Zygmunt Lietz: Obozy jenieckie w Prusach Wschodnich 1939–1945. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982. ISBN 83-11-06814-3.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]