|
|
|
|
| Autor |
Wiadomość |
Sroczyński_Włodzimierz |
|
Temat postu: Włościanie-Królestwo Polskie-Statystyka-inne
 Wysłany: 26-07-2017 - 14:52
|
|
Dołączył: 09-10-2008
Posty: 31705
Skąd: Warszawa
Status: Offline
|
|
Nie chcę podczepiać dokumentów z epoki w wątki emocjonalne, więc oddzielnie:
Za
Dziennik Powszechny: pismo Urzędowe, Polityczne i Naukowe 45/1861 10/22 listopada 1861, str.3
Statystyka. Królestwo Polskie. Włościanie (stąd i tytuł wątku)
Głównie trzy są kategorie włościan rolnych, to jest: włościanie czynszowi, czynszowo-pańszczyźniani i pańszczyźniani.
Przez włościan czynszowych rozumiemy tych, którzy z posiadanych gruntów płacą tylko czynsz, albo obok czynszu dają jeszcze osep i daniny, lecz nie odbywają żadnej dodatkowej robocizny.
Przezczynszowo pańszczyźnianych rozumiemy tych, którzy płacą czynsz i obok niego odbywają podroszczyzny lub inne dodatkowe powinności, ale nie odrabiają stałej tygodniowej robocizny.
Pod kategorją pańszczyźnianych podciągamy tych, którzy odrabiają stałą tygodniową robociznę, bez względu choćby i opłacali jakieś małe czynsze.
Oprócz takiego podziału wykażemy jeszcze oddzielnie włościan krajowych, a oddzielnie zagranicznych; objaśniamy więc, że przy takim podziale wcale nie mamy względu na to, czy włościanin jest stałym czy niestałym tutejszym mieszkańcem, czy jest zapisany lub nie do ksiąg stałej ludności krajowej, a klasyfikację tę głównie odnosimy tylko do pochodzenia włościanina, a więc za zagranicznego uważamy każdego takiego, który albo sam zrodzony za granicą kraju tu się następnie osiedlił, albo tez zrodzony tu już został, ale z ojca cudzoziemca.
Liczba osad włościańskich
Według spisu z roku 1859 liczba włościan bez względu na ich uposażenia to jest już włącznie z tymi, którzy posiadają mniej jak po trzy morgi miary nowopolskiej jest następująca:
we wsiach rządowych: 79 912, w tym:
włościan czynszowych krajowych 67 209
włościan czynszowych zagranicznych 2 263
włościan czynszowo-pańszczyźnianych krajowych 2 603
włościan czynszowo-pańszczyźnianych zagranicznych 50
włościan pańszczyźnianych 7 787
we wsiach Księstwa Łowickiego: 6 178, w tym:
włościan czynszowych krajowych 5 702
włościan czynszowych zagranicznych 476
we wsiach Instytutowych: 10 054, w tym:
włościan czynszowych krajowych 2 917
włościan czynszowych zagranicznych 57
włościan czynszowo-pańszczyźnianych krajowych 306
włościan czynszowo-pańszczyźnianych zagranicznych 0
włościan pańszczyźnianych 6 774
we wsiach donacyjnych: 19 633, w tym:
włościan czynszowych krajowych 18 922
włościan czynszowych zagranicznych 229
włościan czynszowo-pańszczyźnianych krajowych 333
włościan czynszowo-pańszczyźnianych zagranicznych 0
włościan pańszczyźnianych 149
we wsiach prywatnych: 208 982, w tym:
włościan czynszowych krajowych 46 733
włościan czynszowych zagranicznych 5 773
włościan czynszowo-pańszczyźnianych krajowych 28 404
włościan czynszowo-pańszczyźnianych zagranicznych 3 232
włościan pańszczyźnianych 124 840
RAZEM: 324 759, w tym:
włościan czynszowych krajowych 141 483
włościan czynszowych zagranicznych 8 798
włościan czynszowo-pańszczyźnianych krajowych 31 646
włościan czynszowo-pańszczyźnianych zagranicznych 3 282
włościan pańszczyźnianych 139 550
Czyli przyjmując tylko trzy kategorje wypada:
włościan czynszowych 150 281
włościan czynszowo-pańszczyźnianych 34 928
włościan pańszczyźnianych 139 550
razem 324 759
Jednak co do tych liczb znajdujemy potrzebnem zamieścić następujące objaśnienia:
1. Jakeśmy powyżej przytoczyli, przez włościan czynszowych rozumiemy tych, którzy z posiadanych gruntów płacą tylko czynsz, albo obok czynszu dają jeszcze osep i daniny, lecz nie odbywają żadnej dodatkowej powinności w naturze; ci zaś włościanie, którzy obok czynszu odbywają podroszczyzny lub inne dodatkowe powinności, ale nie odbywają stałej tygodniowej robocizny, zaliczeni są do kategorji włościan czynszowo-pańszczyźnianych. Tymczasem przez niezrozumienie tej klasyfikacji, w niektórych dominiach pod kategorją włościan czynszowych podciągnięto i takich, którzy obok opłacania czynszu czynszu mają jeszcze obowiązek odbywania robocizny, sądząc zapewne że odbywanie małych jakich powinności w naturze jak np podroszczyzny, wyjścia kilku dni do żniwa, sianożęcia, naprawy budowli dworskich i.t.d. nie odbiera osadnikowi charakteru czynszownika. Według naszej klasyfikacji ci wszyscy włościanie powinni byli wejść pod kategorję włościan czynszowo-pańszczyźnianych, skoro zaś inaczej się stało, stąd więc podana tu liczba włościan czynszowych jest nieco za duża, a czynszowo-pańszczyźnianych za mała. Gdy jednak różnice te nie mogą być znacznemi, gdy przy tem nie mamy pod ręką materjałów, na zasadzie których możnaby uczynić sprostowanie w powyższy sposób, dlatego podajemy tu liczby takie, jakie wypadły z obliczeń tak sformowanych wykazów z pojedynczych dominiów, pewni, że choć z powodu tych małych różnic wprawdzie nieco inaczej wykazane są niektóre pojedyncze cyfry, jednak to nie wywrze wpływu na ogół rozważania przedmiotu/
2. Ze względu na Ukaz Najwyższy z r. 1846, dalsze rozwijające go postanowienia i następnie mające się przedsiębrać środki, z wykazanej tu liczby włościan pańszczyźnianych, potrzeba wyłączyć liczbę włościan posiadających uposażenia mniej jak po 3 morgi; to też następnie podamy klasyfikację osad według ich wielkości, a wtedy będzie można podane tu liczby zredukować.
Po takich objaśnieniach podajemy liczbę włościan dóbr całego kraju w każdym poszczególe powiecie, a potem gubernji.
(Dalszy ciąg nastąpi)
----
wyjątki z ciągu dalszego
z nru 47/1861 13/25 listopada 1861
Dziennik Powszechny: pismo Urzędowe, Polityczne i Naukowe
cały czas na podstawie danych z 1859 roku
"..na 100 ogółu osad przypada pańszczyźnianych w powiecie:
Hrubieszowskim 91
Michowskim 81
Krasnostawskim 77
Lubelskim 76
Siedleckim 67
Sandomierskim 73
Stopnickim 63
Bialskim 66
Radzyńskim 62
Kieleckim 60
Opoczyńskim 52
Radomskim 49
Warszawskim 47
Wieluńskim 46
Przasnyskim 46
Sieradzkim 43
Olkuskim 43
Łukowskim 43
Piotrkowskim 42
Opatowskim 41
Stanisławowskim 36
Mławskim 36
Pułtuskim 34
Płockim 34
Kaliskim 30
Łowickim 28
Rawskim 27
Marjampolskim 25
Gostyńskim 26
Zamojskim 21
Augostowskim 21
Ostrołęckim 21
Lipnowski 21
Łęczyckim 20
Sejneńskiem 19
Konińskim 15
Łowickim 12 [?????]
Kalwaryjskim 11
Włocławskim 11
------ |
_________________
Bez PW. Korespondencja poprzez maila:
https://genealodzy.pl/index.php?module= ... 3odzimierz
|
| |
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
|
FAQ
Regulamin
Szukaj
Rejestracja
Zaloguj się, by sprawdzić wiadomości
Zaloguj
